ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΣΑΡΛΑΤΑΝΟΙ - ΕΘΝΙΚΑ ΞΕΦΤΙΛΙΚΙΑ: Δώσαμε την «Kolotumba» στον Πολιτισμό

Του ΚΟΣΜΑ ΒΙΔΟΥ

«It is Zeus’ anathema on our epoch for the dynamism of our economies and the heresy of our economic method and policies that we should agonize the Skylla of nomismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia». Ετσι ξεκινούσε μια από τις δύο ιστορικές ομιλίες του Ξενοφώντα Ζολώτα, όταν ο καθηγητής της Οικονομία και πρώην Πρωθυπουργός απευθύνθηκε σε διεθνές ακροατήριο, στα αγγλικά, αλλά χρησιμοποιώντας αποκλειστικά λέξεις ελληνικής προέλευσης. 

 Ανατρέχουμε σε αυτά τα έξυπνα δομημένα κείμενα (απανωτές οι αναδημοσιεύσεις τους σε Τύπο και Internet), όποτε έχουμε ανάγκη από παρηγοριά και θέλουμε να επιβεβαιώσουμε την εθνική μας υπεροχή. Οποτε αισθανόμαστε πως ως έθνος αδικούμαστε, ακόμα και απειλούμαστε, από εκείνους που «όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί ήταν στα δέντρα» – πρόταση ενδεικτική της εθνική μας έπαρσης, αμετροέπειας και αγένειας.

Οπως και αν έχει, εσχάτως, 60 ολόκληρα χρόνια από τότε που ο Ζολώτας εκφώνησε την πρώτη ομιλία (ήταν το 1957, στο πλαίσιο των ετήσιων συναντήσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας), λάμψαμε και πάλι στη διεθνή σκηνή με τη δύναμη και τη γλαφυρότητα της γλώσσας μας: είδαμε τη λέξη «κωλοτούμπα» που στα δικά μας μέρη έγινε πολύ της μόδας το 2015 από τις τακτικές του Αλέξη Τσίπρα μετά το δημοψήφισμα, να χρησιμοποιείται αρχικά από την El Pais για να περιγράψει τις συμπεριφορές του προέδρου της Καταλονίας Κάρλες Πουτζδεμόντ. «Kolotumba είναι ένας πολιτικός όρος της ελληνικής γλώσσας που σημαίνει κυβίστηση ή στροφή 180 μοιρών», έγραψε η έγκριτη ισπανική εφημερίδα. Πρόσφατα τη λέξη χρησιμοποίησαν με την ίδια μεταφορική σημασία οι Financial Times, αυτή τη φορά για το πολυσυζητημένο και αμφιλεγόμενο Brexit.

«It is not my idiosyncracy to be ironic or sarcastic» («Δεν είναι στην ιδιοσυγκρασία μου να είμαι ειρωνικός ή σαρκαστικός»), για να δανειστώ μία ακόμα φράση από την ομιλία του Ζολώτα, αναρωτιέμαι όμως, επιστρατεύοντας όλο μου τον αυτοσαρκασμό: πόσο υπερήφανοι μπορούμε να είμαστε ως Ελληνες όταν βρισκόμαστε στην επικαιρότητα ως οι εφευρέτες ενός «πολιτικού όρου» όπως η kolotumba; Οχι βεβαίως ότι δεν έχουν μέσα στη μακραίωνη ιστορία του ανθρώπινου γένους γίνει και σε πολιτικό επίπεδο χιλιάδες κωλοτούμπες, απλώς τώρα η πονηρή, ύπουλη και τελικά αναξιοπρεπής τακτική έχει αποκτήσει όνομα, μπορεί να καταχωρηθεί έτσι και στα λεξικά πολιτικής ορολογίας: «Kolotumba, from the Greek word κωλοτούμπα, meaning…» κλπ. κλπ.

Αν λοιπόν δεν το πάρουμε στην πλάκα, πόσο υπερήφανοι μπορούμε να είμαστε που για άλλη μία φορά δανείζουμε τα φώτα του… πολιτισμού μας (όχι μόνο του γλωσσικού αλλά και του πολιτικού) στη διεθνή σκηνή; 

Οσο υπερήφανοι μπορούμε να είμαστε, υποθέτω, για την εικόνα που με τη συνδρομή όλων μας παρουσιάζει η χώρα, σε πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό επίπεδο. 

Αν μπορούμε να αντιληφθούμε τη δραματική αυτή εικόνα, αποστρέφοντας για λίγο το βλέμμα από τον καθρέφτη μέσα στον οποίο θαυμάζουμε το υπερεγώ μας. Μπορούμε;

Με δάκρυα συγκίνησης και υπερηφάνειας ξαναδιαβάσαμε πριν από μερικούς μήνες άρθρο του BBC που χαρακτήριζε το φιλότιμο «ελληνική λέξη που δεν μπορεί να μεταφραστεί». Ναι, μόνο εμείς έχουμε φιλότιμο, μαζί με τόσες άλλες αρετές που επίσης μόνο εμείς έχουμε. Τέτοια μοναξιά, σε έναν κόσμο όπου οι ηθικές αξίες σπανίζουν! Τουλάχιστον, στον διεφθαρμένο αυτό κόσμο δεν είμαστε και οι μόνοι που κάνουν kolotumbes. Μας ακολουθούν, είπαμε, οι Καταλανοί, τώρα και ορισμένοι βρετανοί πολιτικοί. Ομως, για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους...

 ο νέος πολιτικός όρος παραμένει made in Greece, είναι προϊόν Π.Ο.Π. (Προστατευμένης Ονομασίας Προέλευσης). Και στο θέμα της κωλοτούμπας, στην παρούσα συγκυρία, εμφανιζόμαστε πρωτοπόροι!