ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Τι φέρνει η παγκοσμιοποίηση

Toυ EDWARD HADAS / REUTERS - BREAKINGVIEWS

Σύμφωνα με την επικρατούσα αντίληψη, η παγκοσμιοποίηση δημιούργησε μια νέα ομάδα «χαμένων» στην οικονομία και ενέπνευσε πολιτική δυσαρέσκεια. 

Η Βρετανία αποφάσισε να αποχωρήσει από την Ε.Ε., ενώ κορυφώθηκε  η δημοτικότητα του Ντόναλντ Τραμπ και της Μαρί Λεπέν.  

Οσοι έμειναν έξω από τα τείχη της παγκοσμιοποίησης είναι πικραμένοι, αλλά δεν αποτελούν κάτι καινούργιο στην Ιστορία. 

Ορισμένοι εργαζόμενοι αχρηστεύτηκαν, καθώς οι νέες τεχνολογίες εξαφάνισαν τις παλιές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Είναι γεγονός ότι πολλοί εργαζόμενοι των πλούσιων χωρών βλέπουν να χάνουν τις θέσεις εργασίας τους και να τις καταλαμβάνουν οι χαμηλόμισθοι των φτωχών χωρών. Είθισται, όμως, να λέγεται ότι το οικονομικό μέλλον αυτών των ανθρώπων θα είναι αναγκαστικά δυσοίωνο και, επομένως, αυτοί οι άνθρωποι εξωθούνται στην πολιτική διαμαρτυρία. Αυτή η τοποθέτηση, όμως, είναι λανθασμένη και αποτελεί παρερμηνεία της Ιστορίας.

Εδώ και πάνω από 200 χρόνια, η οικονομική πρόοδος οδήγησε σε μείωση των ωρών εργασίας που απαιτούνται για την παραγωγή. Αν δεν μεσολαβούσαν άλλοι παράγοντες, θα μειώνονταν συνεχώς οι ανάγκες για εργατικό δυναμικό.

Μιλώντας το 1821 για την ανεργία που εκ των πραγμάτων προκαλεί η τεχνολογική εξέλιξη, ο θεωρητικός της Οικονομίας Ντέιβιντ Ρικάρντο τόνισε πως «η αντικατάσταση της ανθρώπινης εργασίας από τις μηχανές αποβαίνει επιζήμια για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης». 

 Πίστευε πως θα περιέλθουν όλα τα κέρδη στους ιδιοκτήτες των μηχανών, που θα αφήσουν πίσω τους ορδές ανέργων και εξαθλιωμένων εργατών.

Στην πραγματικότητα, τους δύο αιώνες που ακολούθησαν επωφελήθηκε η μεγάλη μάζα των εργαζομένων από την τεχνολογική πρόοδο και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, της γνώσης και του εμπορίου. Κάθε νέα κατάκτηση στην αποτελεσματικότητα της εργασίας άφηνε μια ομάδα παλαιότερων εργαζομένων σε δυσχερέστερες συνθήκες, αλλά οι κυβερνήσεις και οι κοινωνίες κατάφεραν να τους αποζημιώσουν. Η μειωμένη ζήτηση για παραδοσιακή εργασία αποζημιώθηκε με τις κατακτήσεις των εργαζομένων, όπως η μείωση του ωραρίου εργασίας, που τους έδωσε τη δυνατότητα να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην εκπαίδευσή τους, σε διακοπές και στην ανάπαυσή τους.  

Αποζημιώθηκε, επίσης, από τα νέα επαγγέλματα που παρουσιάστηκαν.

Αυτές οι παράμετροι δημιούργησαν νέες ευκαιρίες εργασίας σε πρώην αγρότες, εργαζομένους σε εργοστάσια, υπαλλήλους, ακόμη και σε νοικοκυρές που δεν ήταν πια επιφορτισμένες με τις δουλειές του σπιτιού. Βελτιώθηκαν έτσι οι συνθήκες για τους αγρότες, τους βιομηχανικούς εργάτες, τους υπαλλήλους γραφείου αλλά ακόμη και τις νοικοκυρές που δεν πνίγονται πλέον στις δουλειές του σπιτιού.

Η σύγχρονη φάση της παγκοσμιοποίησης δεν φαίνεται να επαναλαμβάνει το μοτίβο του παρελθόντος. Δεν χάνονται ακριβώς οι θέσεις εργασίας, απλώς μεταφέρονται από τις πλούσιες χώρες στις φτωχές και σε λιγότερα αμειβόμενους εργάτες. Η πρόοδος στη ναυτιλία και στην τεχνολογία της πληροφορικής συνδυάστηκε με την ενισχυμένη εμπιστοσύνη στο διεθνές εμπόριο και διευκόλυνε τη μείωση του κόστους της παραγωγής, ενώ προκάλεσε απώλεια θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο.

Σήμερα, η πρόκληση είναι...

 να βρεθούν θέσεις εργασίας γι’ αυτούς τους εργαζομένους που έχουν εκτοπισθεί, και είναι παρόμοια με τις προκλήσεις του παρελθόντος. Πρέπει να επινοηθούν νέες κατηγορίες εργασίας, αλλά και διαφορετικές περιπτώσεις στις οποίες είναι αποδεκτή η ανεργία. Διαφορετικά, πρέπει να μοιραστούν τις υφιστάμενες θέσεις εργασίας περισσότεροι εργαζόμενοι.

Οι κυβερνήσεις έχουν απογοητεύσει πολλούς από τους σημερινούς περιθωριοποιημένους. Εχουν δαπανηθεί πολύ λίγα χρήματα σε έργα υποδομής στις ΗΠΑ, ενώ στην Ευρώπη παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα οι φόροι στις επιχειρήσεις. 

Οσοι μένουν χωρίς μια ενδιαφέρουσα εργασία, συνήθως οι λιγότερο καταρτισμένοι, έχουν κάθε λόγο να είναι θυμωμένοι. Η παγκοσμιοποίηση, όμως, που έχει βοηθήσει σημαντικά τους φτωχούς όλου του κόσμου, αποτελεί λάθος στόχο.