ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Ο Λένιν διχάζει ακόμη τους Ανατολικούς

Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΖΙΜΑ

Η σκηνή στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Το βλέμμα του Οδυσσέα» δεν ξεκαθαρίζει τον προορισμό του Βλαδίμηρου Λένιν. Δείχνει, όπως θα θυμάστε, μια φορτηγίδα να πλέει στον Δούναβη έχοντας στο κατάστρωμά της έναν τεράστιο γρανιτένιο ανδριάντα του κορυφαίου μπολσεβίκου και συγκεντρωμένα πλήθη στις όχθες να παρακολουθούν με δέος το διάβα της. Για πού να «ταξίδευε» τάχα ο Βλαδίμηρος Ουλιάνοφ; Ο διάσημος σκηνοθέτης μάς αφήνει να φανταστούμε.

Ενα κεφάλι του Σοβιετικού ηγέτη βάρους 3,5 τόνων που βρέθηκε πρόσφατα θαμμένο σε δάσος έξω από το Βερολίνο θα μπορούσε να ήταν μια απάντηση στο «μυστήριο» της ταινίας του Αγγελόπουλου, αν οι Αρχές της γερμανικής πρωτεύουσας δεν βεβαίωναν ότι επρόκειτο για ένα από τα 16 κομμάτια το γιγαντιαίου αγάλματος του Λένιν που επί 21 χρόνια στεκόταν στο κέντρο του Ανατολικού Βερολίνου και κατεδαφίστηκε το 1991 με την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ. Εφεξής ο γρανιτένιος «εγκέφαλος», που ενέπνευσε με τις ιδέες του εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη, θα περάσει στην «αιωνιότητα» ξεχασμένος σ’ ένα μουσείο του Βερολίνου, όμως πίσω στα συντρίμμια της σοβιετικής αυτοκρατορίας την οποία ίδρυσε, οι πολίτες δεν λένε να ξεκόψουν μαζί του:

Μπορεί να μην επιθυμούν ν’ ακούσουν κουβέντα για επιστροφή στον κομμουνιστικό «παράδεισο», όμως θέλουν να τον βλέπουν στα πάρκα και τις πλατείες, μπρούντζινο, γρανιτένιο ή μαρμάρινο, ακόμα και αν διχάζει συχνά τις τοπικές κοινωνίες.

Περισσότεροι από 6.000 ανδριάντες του Λένιν υπολογίζεται ότι σώζονται σήμερα στη Ρωσία, από 7.000 που υπήρχαν το 1991 όταν άρχισε η αποκαθήλωση των αγαλμάτων των ηγετών της κομμουνιστικής εποχής. Εκατομμύρια άλλα, με τη μορφή προτομών του, κοσμούν τα σαλόνια Ρώσων πολιτών και τις συλλογές Δυτικών που έσπευσαν να επωφεληθούν με την κατάρρευση του καθεστώτος. «Με την πτώση του κομμουνισμού, οι μπρούντζινες και γρανιτένιες προτομές ήταν περιζήτητες στους συλλέκτες και τότε οι τιμές ήταν χαμηλές, τώρα όμως δεν βρίσκεις εύκολα και είναι ακριβές», είπε ο κ. Βασίλης Κωνσταντίνου, που διαθέτει δεκάδες αγαλματίδια του Λένιν, του Στάλιν, του Ντζερζίνσκι κ.ά.

Ο Λένιν, έστω με τη μορφή αγαλμάτων, δεν ζει όμως μόνο στις καρδιές των Ρώσων. Υπάρχουν 1.800 ανδριάντες του στην Ουκρανία, από 5.500 χιλιάδες το 1991, καθώς και στις ρωσόφωνες περιοχές, 600 στη Λευκορωσία, 400 στο Καζαχστάν και ελάχιστοι στις χώρες της Βαλτικής, όπου ό,τι θυμίζει Ρωσία είναι για τους ανθρώπους μισητό. Ενα από τα πρώτα πράγματα που σκέφτηκαν να κάνουν οι Ουκρανοί διαδηλωτές στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, στις περσινές μαζικές διαδηλώσεις τους, ήταν να γκρεμίσουν τον γιγαντιαίο ανδριάντα του Λένιν που έστεκε εκεί από το 1939. Με την «ουκρανική άνοιξη» άρχισε και η αποκαθήλωση των αγαλμάτων του Λένιν. Οχι όμως χωρίς αντιδράσεις. Στο Χάρκοβο, όπου υπερισχύουν οι ρωσόφωνοι, ένα πρωί συνεργεία του δήμου επιχείρησαν να γκρεμίσουν το άγαλμα του Λένιν μπροστά στο Μέγαρο Πολιτισμού, όμως κατάφεραν μόνο να το αποκεφαλίσουν. «Ηταν άθεος ο Λένιν, φταίει για όλα τα κακά που βρήκε σήμερα η Ουκρανία. Αλλάζει η ιστορία μας και δεν τον χρειαζόμαστε πια!», είπε (ΑΠΕ) η Τατιάνα Κ., μια δασκάλα από το Χάρκοβο. «Ο Λένιν είναι η ιστορία μας και πρέπει να τη σεβόμαστε! Εβδομήντα χρόνια ήταν εδώ, γιατί να καταστραφεί, επειδή τώρα πήραμε τον δρόμο τον καπιταλιστικό;», δήλωσε μια άλλη γυναίκα.

Και ο Στάλιν όμως δεν πήγαινε πίσω σε αριθμό αγαλμάτων όσο ήταν εν ζωή. Ομως με το που πέθανε, και ο Χρουστσόφ ξεκίνησε την αποσταλινοποίηση, άρχισε η αποκαθήλωση. Μόνο στη γενέτειρά του, το Γκόρι της Γεωργίας, διασώθηκε ο ανδριάντας του, και αυτό γιατί δύο φορές που μετέβησαν συνεργεία από τη Μόσχα με πάνοπλους αστυνομικούς για να τον γκρεμίσουν, ακολούθησε αιματοκύλισμα. Ο Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τζουκασβίλι «επέζησε» στο χωριό του μέχρι το 2008, όταν ο δυτικόστροφος τότε πρόεδρος Μιχαήλ Τζουκασβίλι τον κατεδάφισε χωρίς ν’ ανοίξει μύτη...