ΤΟΥΡΚΙΑ: Το επικίνδυνο παιχνίδι της Aγκυρας κατά των Κούρδων

Της ΤΑΝΙΑΣ ΜΠΟΖΑΝΙΝΟΥ

 

Επικίνδυνο παιχνίδι παίζει η Τουρκία. Ενώ αρνιόταν να μπει στην αμερικανική συμμαχία εναντίον του ISIS, τελικά συμφώνησε να πολεμήσει τους τζιχαντιστές και να παραχωρήσει τις βάσεις της στα αμερικανικά αεροπλάνα που τους βομβαρδίζουν και, προτού κλείσει μία εβδομάδα στους κόλπους της αμερικανικής συμμαχίας, έστρεψε τα όπλα της εναντίον των Κούρδων.

Πολλοί αναρωτιούνται ποιος είναι ο στόχος της Αγκυρας - το βέβαιο είναι ότι δεν συμπίπτει με τον στόχο των Αμερικανών που επιθυμούν πρωτίστως να πλήξουν το ISIS. 

 

H Αγκυρα έχει ως στόχο να ανατρέψει το καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασαντ και, κυρίως, να εμποδίσει τους Κούρδους της Συρίας να ιδρύσουν κράτος στη Βόρεια Συρία το οποίο θα άνοιγε την όρεξη των Κούρδων της Τουρκίας να ακολουθήσουν.

Σήμερα η Τουρκία είναι έκθετη σε επιθέσεις από τζιχαντιστές που κινούνται σχεδόν ελεύθερα στα διάτρητα συροτουρκικά σύνορα ή ανάμεσα στους 1,7 εκατ. σύρους πρόσφυγες που φιλοξενούνται επί τουρκικού εδάφους. 

 

Είναι επίσης έκθετη σε επιθέσεις από το ΡΚΚ καθώς μέσα σε λίγες ημέρες κατάφερε να αποξενώσει τόσο τους Κούρδους της Τουρκίας όσο και εκείνους της Συρίας (που έχουν στενή σχέση με το ΡΚΚ).

Με το που προσχώρησε στην αμερικανική συμμαχία κατά του ISIS, η Αγκυρα άρχισε να βομβαρδίζει βάσεις του ΡΚΚ στα βουνά του Βόρειου Ιράκ ενώ οι Κούρδοι της Συρίας υποστηρίζουν ότι η Τουρκία πλήττει και αυτούς.

Μερικοί ελπίζουν ότι η Τουρκία θα βοηθήσει κανονικά τους Αμερικανούς να πολεμήσουν το ISIS ενώ παράλληλα θα πλήξει ελαφρώς το ΡΚΚ ως προειδοποίηση για τις πρόσφατες ενέργειές του εναντίον τούρκων αστυνομικών και στρατιωτικών.  

 

Αλλοι πιστεύουν ότι η Τουρκία θα πλήξει κυρίως τους Κούρδους ενώ θα πολεμήσει όσο το δυνατόν λιγότερο το ISIS - θα παριστάνει δηλαδή ότι πολεμάει τους τζιχαντιστές ενώ στην πραγματικότητα θα επικεντρωθεί στο να καταστρέψει το ΡΚΚ.

Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ακολουθεί μια κοντόφθαλμη στρατηγική, εκμεταλλευόμενος τη σοβαρή κρίση της Συρίας για να διορθώσει τα σπασμένα από τις τελευταίες εκλογές. Στις 7 Ιουνίου, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) έχασε για πρώτη φορά την αυτοδυναμία και ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου ακόμη προσπαθεί να βρει εταίρο για να σχηματίσει κυβέρνηση. Το γεγονός ότι το ΑΚΡ δεν πέτυχε αυτοδυναμία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι για πρώτη φορά εξελέγη κουρδικό κόμμα στην τουρκική Βουλή - το HDP του Σελαχατίν Ντεμιρτάς που έλαβε 13%.

Το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι ότι θα πραγματοποιηθούν νέες εκλογές και ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος να πετύχει αυτοδυναμία του ΑΚΡ προκειμένου να μπορέσει να αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας και να ενισχύσει τις εξουσίες του προέδρου. Η σημερινή στρατηγική του εναντίον του ΡΚΚ και το πάγωμα της ειρηνευτικής διαδικασίας που ο ίδιος είχε εισαγάγει το 2012 αποσκοπεί στο να διασπάσει τους Κούρδους (ανάμεσα σε εκείνους που υποστηρίζουν τη βία και σε εκείνους που την αποστρέφονται) καθώς και στο να αποδιώξει τους τούρκους ψηφοφόρους του HDP ενώ παράλληλα να προσελκύσει την ψήφο τούρκων εθνικιστών στο ΑΚΡ.

Σήμερα η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την επιστροφή του πολέμου με το ΡΚΚ (που είχε στοιχίσει τη ζωή σε 40.000 άτομα μέσα σε 30 χρόνια) - οι κούρδοι μαχητές δηλώνουν ότι η εκεχειρία δεν ισχύει πια. Παράλληλα έχει ανοίξει σοβαρό μέτωπο με τους τζιχαντιστές του ISIS. Η περίοδος της σταθερότητας, που βοήθησε την τουρκική οικονομία να αναπτυχθεί, αποτελεί πλέον παρελθόν. Πλήγμα δέχεται και ο τουρισμός από τον φόβο μήπως οι τζιχαντιστές επιτεθούν στους «μαλακούς στόχους».

Ως αντάλλαγμα η Τουρκία κέρδισε την αμέριστη υποστήριξη του ΝΑΤΟ στην έκτακτη σύνοδο που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα. Κέρδισε επίσης τη δημιουργία μιας νεκρής ζώνης που ανακόπτει τα σχέδια των σύρων Κούρδων να ιδρύσουν κράτος στη Βόρεια Συρία.

Το παιχνίδι όμως παίζεται στην κόψη του ξυραφιού: 

Αν η Τουρκία το παρακάνει εναντίον των Κούρδων, θα εξοργίσει τους Αμερικανούς καθώς οι Κούρδοι τόσο της Συρίας όσο και του Ιράκ διαθέτουν τις πιο αξιόπιστες χερσαίες δυνάμεις που πολεμούν το ISIS, οι οποίες είναι απολύτως απαραίτητες για να είναι αποτελεσματικοί οι αμερικανικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί εναντίον των τζιχαντιστών.

Πράσινο φως από την Ουάσιγκτον Το δώρο της νεκρής ζώνης
Η Τουρκία ζητούσε επί χρόνια τη δημιουργία μιας νεκρής ζώνης στα σύνορα με τη Συρία. Τις τελευταίες ημέρες φαίνεται πως απέσπασε το πράσινο φως της Ουάσιγκτον για τη δημιουργία της. Οι λεπτομέρειες δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστές.  

 

Δεν πρόκειται για μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, όπως ζητούσε η Αγκυρα προκειμένου να εμποδίζει τα αεροπλάνα του Ασαντ - του μόνου από τις αντιμαχόμενες δυνάμεις στη Συρία που διαθέτει αεροπορική δύναμη - γιατί οι ΗΠΑ θα έπρεπε να την υπερασπίζονται και ο Λευκός Οίκος δεν επιθυμεί περισσότερη ανάμειξη στον συριακό εμφύλιο.

Ούτε καν πώς ακριβώς θα ονομάζεται δεν έχει ξεκαθαριστεί. Ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι δεν μπορεί να αποκληθεί «ασφαλής ζώνη» αν δεν είναι όντως ασφαλής για να υποδέχεται όσους σύρους αμάχους καταφεύγουν σε αυτή. Ο πρόεδρος Ερντογάν την παρουσίασε ως πρώτο βήμα για να επιστρέψουν στη Συρία οι 1,7 εκατ. πρόσφυγες που ζουν σήμερα στην Τουρκία. Αμερικανοί αξιωματούχοι όμως ξεκαθάρισαν ότι ο στόχος δεν είναι να δημιουργηθεί μια ασφαλής ζώνη για σύρους αμάχους.

Προς το παρόν, η «ελεύθερη από το ISIS ζώνη» θα εκτείνεται σε 110 χλμ. (από τα 900 χλμ.) των συροτουρκικών συνόρων και θα έχει βάθος περίπου 65 χλμ., φθάνοντας ως τα περίχωρα της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας, Χαλέπι.

Η περιοχή αυτή βρίσκεται πέρα από τον έλεγχο του Ασαντ, ανάμεσα στα δύο από τα τρία καντόνια του συριακού Κουρδιστάν (Ροτζάβα) και τμήματά της βρίσκονται υπό τον έλεγχο του ISIS. Οι Αμερικανοί θα βοηθήσουν αεροπορικώς για να εκδιωχθούν οι τζιχαντιστές από τη ζώνη αυτή.

Ο αέναος πόλεμος με το ΡΚΚ

Οι φίλοι και οι εχθροί

Η τουρκική κυβέρνηση έχει εχθρικές σχέσεις με τους Κούρδους του ΡΚΚ στην Τουρκία, παγερές σχέσεις με τους Κούρδους του Κόμματος Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) και με το στρατιωτικό σκέλος του, τις Λαϊκές Μονάδες Προστασίας (YPG) στη Συρία, και φιλικές σχέσεις με την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν στο Βόρειο Ιράκ.

Παγωμένη ειρήνη

Το ΡΚΚ είναι απαγορευμένο στην Τουρκία και ο ηγέτης του, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, παραμένει στη φυλακή παρά την ειρηνευτική διαδικασία που ξεκίνησε στα τέλη του 2012 και σήμερα έχει παγώσει. Η σκληροπυρηνική πτέρυγα έχει καταφύγει σε βάσεις στο όρος Καντίλ στο Βόρειο Ιράκ.

Ο Οτσαλάν στη Συρία

Οι Κούρδοι του ΡΚΚ έχουν άριστες σχέσεις με τους Κούρδους της Συρίας οι οποίοι έχουν στήσει τρία καντόνια στη Βόρεια Συρία εν είδει κράτους που το ονόμασαν Ροτζάβα και όπου εφαρμόζουν το αριστερό όραμα διακυβέρνησης του Οτσαλάν.

Ο διχασμός των Κούρδων

Η τουρκική στρατιωτική δράση κατά του ΡΚΚ βαθαίνει τον διχασμό ανάμεσα στους Κούρδους. Ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου δήλωσε ότι έλαβε το πράσινο φως από τον Μασούντ Μπαρζανί, επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης των Κούρδων του Ιράκ, προκειμένου να πλήξει βάσεις του ΡΚΚ στο Βόρειο Ιράκ. Ξεσηκώθηκε κατακραυγή ώσπου ο Μπαρζανί το διέψευσε.

Το ISIS τους ενώνει

Το ΡΚΚ και οι Κούρδοι του Ιράκ έχουν μακροχρόνια ψυχρότητα, όμως τελευταίως μαχητές του ΡΚΚ πολεμούν μαζί με ιρακινούς κούρδους Πεσμέργκα τους ισλαμιστές του ISIS στο Βορειοδυτικό Ιράκ και αλλού (όπως στο Κομπανί όπου βοήθησαν τους Κούρδους της Συρίας). Η αναζωπύρωση της μεταξύ τους εχθρότητας θα πλήξει την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν το ISIS.