ΜΕΛΛΟΝ και ΑΝΘΡΩΠΟΣ: Η ψευδής εικόνα του εαυτού μας

Tων Στέφανου Κρίκκη και  Εύης Ελευθεριάδου

Οταν θυμόμαστε πώς ήταν ο εαυτός μας πριν από χρόνια, τις περισσότερες φορές καταλαβαίνουμε πόσο έχουμε αλλάξει. 


Η προσωπικότητα, οι πεποιθήσεις και οι προτιμήσεις μας μεταβάλλονται με τα χρόνια. Αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο όταν κοιτάζουμε μερικά χρόνια μπροστά: Νομίζουμε ότι θα παραμείνουμε οι ίδιοι, όπως είμαστε σήμερα, και αυτό είναι εμφανές σε μια μεγάλη επιστημονική έρευνα που διεξήγαγαν ειδικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες για το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον.

Οι ερευνητές ονόμασαν το φαινόμενο «η ψευδαίσθηση του τέλους της ιστορίας», κατά την οποία οι άνθρωποι «τείνουν να υποτιμούν το πόσο θα αλλάξουν στο μέλλον». Σύμφωνα με την έρευνά τους, η οποία έγινε σε 19.000 άτομα ηλικίας 18-68 ετών, η ίδια ψευδαίσθηση παραμένει από τα εφηβικά χρόνια έως και την ηλικία της σύνταξης.

«Οι μεσήλικοι, όπως εγώ, συχνά θυμούνται τον εαυτό τους έφηβο με ανάμεικτα συναισθήματα, λίγο νοσταλγία, λίγο στενοχώρια, λίγο απορία. Αυτό που δεν φαίνεται να συνειδητοποιούμε είναι ότι ο μελλοντικός μας εαυτός θα κοιτάξει πίσω στην ηλικία που είμαστε τώρα και θα έχει την ίδια αντίδραση. Σε κάθε ηλικία νομίζουμε ότι δεν πρόκειται να αλλάξουμε άλλο και κάθε φορά κάνουμε λάθος», εξηγεί ο Ντάνιελ Γκίλμπερτ, ψυχολόγος στο Χάρβαρντ και συγγραφέας της έρευνας, μιλώντας στον Τζον Τίρνι των «New York Times».

Αλλοι ψυχολόγοι δηλώνουν εντυπωσιασμένοι με τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Science», και ιδίως με τα στοιχεία που υποστηρίζουν τα συμπεράσματα.

Οι συμμετέχοντες ανέφεραν χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους και προτιμήσεις - τα αγαπημένα τους φαγητά, διακοπές, χόμπι, καλλιτέχνες κ.λπ. - στο παρελθόν και στο παρόν και κατόπιν απάντησαν στις ίδιες ερωτήσεις για το μέλλον.

Οι νεότεροι ανέφεραν περισσότερες αλλαγές στον εαυτό τους την περασμένη δεκαετία από ό,τι οι μεγαλύτεροι. Αλλά όταν ρωτήθηκαν πώς θα αλλάξει η προσωπικότητα και τα γούστα τους τα επόμενα 10 χρόνια, όλοι ανεξαιρέτως υποτίμησαν τις πιθανές αλλαγές.

Για παράδειγμα, οι 30χρονες παρουσίασαν τον εαυτό τους ως πολύ διαφορετικό τώρα από ό,τι στα 20 τους, όμως οι 20χρονες δεν θεώρησαν ότι θα έχουν αλλάξουν τόσο πολύ στα 30 τους. Το ίδιο συνέβη σε όλες τις ηλικίες μέχρι σχεδόν τα 70 που συμμετείχαν στην έρευνα.

Ολοι θυμόνταν πολύ καλά τις αλλαγές στην προσωπικότητά τους και στα γούστα τους σε σχέση με το παρελθόν, αλλά δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι θα αλλάξουν και στο μέλλον σε σχέση με το παρόν. Μάλιστα, αυτό το συμπέρασμα ήταν ίδιο και σε παλαιότερες έρευνες ψυχολόγων όσον αφορά τις μεταβολές στα γνωρίσματα της προσωπικότητας στο πέρασμα των χρόνων.


 
«Ολοι έχουμε μια υποψία ότι θα αλλάξουμε στο μέλλον. Ομως δεν μπορούμε να φανταστούμε το πώς και επιλέγουμε να δηλώνουμε την προτίμησή μας στη συνέχεια των πραγμάτων που ξέρουμε», λέει ο Νταν ΜακΑνταμς, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Northwestern.