Σας έχει τύχει να παλεύετε να ανοίξετε ένα βάζο, ένα μπουκάλι ή ένα δοχείο σφιχτά κλεισμένο και να μην μπορείτε;
Φυσικά και σας έχει τύχει, σε όλους συμβαίνει.
Σας έχει συμβεί, τώρα, να δώσετε απηυδισμένος το απόρθητο βαζάκι ή το μπουκάλι σε κάποιον άλλο και αυτός ο άλλος να το ανοίγει με μία κίνηση μέσα σε δύο δευτερόλεπτα;
Αυτό συμβαίνει σχεδόν νομοτελειακά. Ξέρετε, φυσικά, ότι ο άλλος που πήρε το βαζάκι δεν ήταν πιο δυνατός – απλώς ζούληξε ένα καπάκι που είχε ήδη ζουληχτεί για πολλή ώρα, και ήταν έτοιμο να ανοίξει.
Αυτό είναι το φαινόμενο που αποκαλώ «θεωρία της συσσωρευμένης πίεσης». Δεν ξέρω αν υπάρχει διατυπωμένη αλλιώς από άλλον με κομψότερο όνομα, αλλά εγώ έτσι την αποκαλώ. Η θεωρία αυτή είναι πολύ ευέλικτη και βρίσκει εφαρμογή σε πολλές εκφάνσεις της ζωής, όπως για παράδειγμα τη διαπραγμάτευση ενοικίων και τις παρά φύσει σεξουαλικές πράξεις. Ισχύει και στην πολιτική.
Πριν από δύο χειμώνες ο Τζο Τρίπι, ένας campaign manager από τους διάσημους στην Αμερική, που έχει «τρέξει» μεταξύ άλλων καμπάνιες του Χάουαρντ Ντιν, του Ρομάνο Πρόντι και του Ανδρέα Παπανδρέου, μου θύμισε την εξής ιστορική συγκυρία: Το 1977 ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ ο Δημοκρατικός Τζίμι Κάρτερ. Είχαν προηγηθεί δύο καταστροφικές προεδρίες (του Ρίτσαρντ Νίξον και του Τζέραλντ Φορντ), μία οκταετία πάρα πολύ δύσκολη για την οικονομία της χώρας, και ο Κάρτερ ερχόταν στη χειρότερη καμπή της. Και δεν κατάφερε να αλλάξει τίποτα. «Εκείνη τη στιγμή», μου είπε ο Τρίπι, «εμφανίστηκε ένας τύπος που λεγόταν Ρόναλντ Ρέιγκαν και ήθελε να γίνει πρόεδρος. Κανένας δεν το καταλάβαινε. Μέσα σε αυτή την καταστροφή, ποιος θέλει να γίνει πρόεδρος; Υστερα από 12 χρόνια δυστοκίας όμως, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Ο κόσμος όλο αυτό τον καιρό που τα πράγματα ήταν δύσκολα, δεν αγόραζε ψυγεία, δεν έπαιρνε καινούργιο αμάξι. Και τη στιγμή πια που όλοι αποφασίζουν να αρχίσουν να καταναλώνουν, γιατί δεν πάει άλλο 12 χρόνια με το ίδιο αμάξι, γίνεται πρόεδρος ο Ρέιγκαν. Εμφανίζεται ακριβώς την ώρα που τα πράγματα θα γύριζαν ούτως ή άλλως».
Ορίστε: Η θεωρία της συσσωρευμένης πίεσης. Σήμερα ο Κάρτερ θεωρείται ένας από τους χειρότερους προέδρους της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας και ο Ρέιγκαν ένας από τους καλύτερους. Η κουβέντα είχε φτάσει στον Ρέιγκαν, στον Κάρτερ και στο αμερικανικό βαζάκι, όταν είχα διατυπώσει την απορία: Γιατί θέλει να γίνει πρωθυπουργός ο Αντώνης Σαμαράς –ή, εδώ που τα λέμε, οποιοσδήποτε– στην πτωχευμένη Ελλάδα του 2012;
Είναι απλό:
Επειδή θέλει να είναι αυτός που θα πάρει το ζουληγμένο βαζάκι και θα το ανοίξει. Μέσα από το πρίσμα μιας αφήγησης σαν και αυτή που μου διηγήθηκε ο Τρίπι τότε, μπορεί κάποιος να εξηγήσει αυτά που βλέπουμε σήμερα στην πολιτική σκηνή, δυόμισι χρόνια μετά την κουβέντα μας.
Με τα περί «success story», το «πρωτογενές πλεόνασμα», το επερχόμενο «τέλος των Μνημονίων» και την πιθανή επερχόμενη –έστω δειλή– έξοδο της χώρας «στις αγορές», η κυβέρνηση προσπαθεί να φτιάξει ακριβώς αυτό:
Μια αφήγηση νίκης, την εντύπωση ότι τα πράγματα άλλαξαν, τα προβλήματα λύθηκαν, το καπάκι ξέσφιξε, το βαζάκι άνοιξε, μπορούμε να αρχίσουμε πάλι να αγοράζουμε αυτοκίνητα, και ο Σαμαράς είναι ο Ελληνας «Ρέιγκαν» (από απόψεως timing, τουλάχιστον). Αυτός, άλλωστε, ήταν ο στόχος, και αυτός θα είναι ο στόχος κάθε Ελληνα πρωθυπουργού στο εξής: Να είναι εκείνος που θα έρθει στην εξουσία τη στιγμή που τα πράγματα θα γυρίσουν, η κατάσταση θα φτιάξει, ο ουρανός θα γίνει πιο γαλανός. Η κυβέρνηση προσπαθεί να μας πείσει ότι αυτό συμβαίνει τώρα, επειδή το θέλει πάρα πάρα πολύ.
Αλλά είναι ένα παιχνίδι τύχης αυτό, όχι θέλησης ή ικανότητας:
Ο Νίξον, ο
Κάρτερ και ο Φορντ δεν ήταν απαραίτητα κακοί πολιτικοί, αλλά δεν είχαν
και απόλυτο έλεγχο πάνω στους παράγοντες που διαμόρφωναν την οικονομική
κατάσταση της χώρας τους. Απλά έπεσαν σε μια περίοδο δύσκολη, με
δαπανηρούς πολέμους, πετρελαϊκές κρίσεις και ψυχροπολεμικές εντάσεις.
Οι δικοί μας οι ηγέτες έχουν ακόμα μικρότερο έλεγχο στην οικονομική κατάσταση της Ελλάδας. Και μπορεί οι θριαμβολογίες της κυβέρνησης να γίνονται όλο και πιο έντονες καθώς οι διπλές εκλογές πλησιάζουν, αλλά στην πραγματικότητα τίποτε απτό, μετρήσιμο και ουσιαστικό δεν δείχνει ότι το δικό μας το βαζάκι είναι έτοιμο με λίγη πίεση να ανοίξει
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου