Τελευταίως, αναλυτές παρατηρούν ότι ο ξεσηκωμός των Αράβων έχει
αρκετές ομοιότητες με τον Τριακονταετή Πόλεμο στην Κεντρική Ευρώπη το
1618-1648, ο οποίος ενέπλεξε δεκάδες εθνικές οντότητες, κρατίδια και τις
δυνάμεις της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε μια ανηλεή σφαγή μεταξύ
καθολικών και προτεσταντών.
Προφανώς ο αραβικός κόσμος σήμερα δεν είναι
ίδιος με την Ευρώπη του 17ου αιώνα, αλλά ο παραλληλισμός είναι χρήσιμος
για δύο κύριους λόγους: πρέπει να υπολογίζουμε ότι όσα συμβαίνουν σε
κάθε χώρα επηρεάζονται από τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και
επηρεάζουν με τη σειρά τους μια σύγκρουση με θρησκευτικές και εθνικές
καταβολές· καλό είναι να έχουμε στον νου ότι αυτή η διαμάχη θα κρατήσει
πολύ και θα τελειώσει είτε όταν οι πρωταγωνιστές οδηγηθούν μαζί σε
σημείο εξάντλησης είτε όταν η μία πλευρά επικρατήσει της άλλης.
Οι διαφορές μεταξύ των δύο μεγάλων διενέξεων, όμως, είναι εξίσου
σημαντικές: η ταραχή στον αραβικό κόσμο συμβαίνει μέσα στον 21ο αιώνα,
όχι στον 17ο, σε άλλες γεωγραφικές και κρατικές οντότητες, με τις
εξελίξεις στα όπλα, στις επικοινωνίες και στις διακρατικές σχέσεις να
επιταχύνουν τα πάντα· όσο κυνικοί και αν έχουμε γίνει, ας μην ξεχνάμε
ότι η αμεσότητα των επικοινωνιών (και της ενημέρωσης της παγκόσμιας
κοινής γνώμης), καθώς και ο θεσμός των Ηνωμένων Εθνών μπορούν να
συμβάλουν αποφασιστικά στην επίλυση προβλημάτων.
Η Συρία εξελίχθηκε στην πιο επικίνδυνη εστία έντασης της Μέσης Ανατολής
επειδή όταν άρχισαν οι διαμαρτυρίες ομάδων πολιτών κανείς δεν κατάλαβε
ότι η σκληρή αντίδραση του καθεστώτος θα οδηγούσε τάχιστα σε ένοπλη
σύγκρουση – η οποία, με τη σειρά της, οδήγησε στη ριζοσπαστικοποίηση
μεγάλου τμήματος των αντικαθεστωτικών και στην εισροή εξτρεμιστών
μαχητών στη χώρα. Σύντομα η μάχη μεταξύ καθεστώτος και αντιφρονούντων
έγινε μάχη επιβίωσης – και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η ήττα σημαίνει
θάνατο, όχι συμβιβασμό.
Στη Συρία, επίσης, φάνηκε ξεκάθαρα το μέτωπο της
θρησκευτικής διένεξης. Ο πρόεδρος Ασαντ και κορυφαία μέλη του
καθεστώτος είναι αλεβίτες και έτσι συγγενεύουν με τους σιίτες, ένα από
τα δύο κύρια κλαδιά του Ισλάμ (το άλλο είναι των σουνιτών). Το Ιράν (του
οποίου ο πληθυσμός δεν είναι Αραβες) είναι σύμμαχος του συριακού
καθεστώτος, επηρεάζει απόλυτα τη σιιτική πλειοψηφία στο Ιράκ, ελέγχει τη
μεγαλύτερη πολιτική / στρατιωτική δύναμη στον Λίβανο (τη Χεζμπολάχ) και
επηρεάζει πληθυσμούς σιιτών στη Σαουδική Αραβία και σε διάφορες χώρες
του Περσικού Κόλπου. Από την άλλη πλευρά δεσπόζει η Σαουδική Αραβία με
τους συμμάχους της ως προστάτις των σουνιτών.
Σε όλες τις χώρες της περιοχής βλέπουμε, με κάποια μορφή, πτυχές αυτής
της διαμάχης. Η κατάσταση περιπλέκεται από το ενδιαφέρον των μεγάλων
δυνάμεων:
Μια στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ ίσως επηρεάσει τις άμεσες εξελίξεις
στον πόλεμο του συριακού καθεστώτος με τους αντιπάλους του, αλλά δεν θα
καθορίσει το αποτέλεσμα της ευρύτερης διαμάχης που διεξάγεται με τον
δικό της ρυθμό και με τα δικά της μεγέθη. Φαίνεται ότι η περιοχή θα
ησυχάσει μόνο αφού η Σαουδική Αραβία και το Ιράν αναμετρηθούν απευθείας ή
όταν καταλάβουν ότι θα ήταν καλύτερο να συνεννοηθούν πριν χαθεί ο
έλεγχος.
Η ανθρώπινη πείρα, αυτή που αποκομίζουμε από απίστευτες
τραγωδίες όπως ήταν ο Τριακονταετής Πόλεμος, δείχνει ότι στο τέλος θα
γίνουν διαπραγματεύσεις για την ειρήνη. Αν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Σαουδική
Αραβία και το Ιράν πράγματι ενδιαφέρονταν για τους λαούς της Μέσης
Ανατολής, θα συμφωνούσαν ότι σήμερα ακόμη υπάρχει μια αμυδρή ελπίδα να
ωθήσουν τους «εκπροσώπους» της στον συριακό εμφύλιο προς μια ειρηνευτική
διαδικασία. Οσο δεν υπάρχει αυτή η συνεννόηση, είναι φανερό ότι όλοι οι
πρωταγωνιστές (ή τουλάχιστον οι περισσότεροι) ενδιαφέρονται πρωτίστως
να επιδείξουν τη δική τους ισχύ, με μοιραίο αποτέλεσμα για τη
σταθερότητα της περιοχής και για την τύχη των λαών της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου