ΠΑΙΔΕΙΑ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Εκπαίδευση - κλούβιο αυγό

Του ΚΩΣΤΑ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

 

Μπήκα στη Μέση Εκπαίδευση το 1963 και πέρασαν από πάνω μου τουλάχιστον δέκα συρμοί (με την έννοια της μόδας...) εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. Πλην της πρώτης των Παπανδρέου-Ακρίτα-Παπανούτσου, όλες οι άλλες ήταν ακροβασίες στο κενό χωρίς δίχτυ.

   

Με την αναγγελία της πλέον πρόσφατης, ήρθε και ωρίμασε μέσα μου μια παλιά παρομοίωση. Η παιδεία, έστω και με τη μορφή της εκπαίδευσης (και όποιος δεν αντιλαμβάνεται τη διαφορά των δύο εννοιών είναι βαθιά νυχτωμένος - οι ξένες γλώσσες διαστέλλουν την culture από την education, δηλαδή την καλλιέργεια από την ελεγχόμενη καθοδήγηση!) μοιάζει με τα αυγά. Υπάρχουν αυγά μελάτα, σφιχτά, κλούβια και αυγά με πουλάκι. Οποιος περιορίζεται να βλέπει και να ψωνίζει από το τσόφλι, ψωνίζει στα τυφλά. Ετσι, δεν ξέρει αν θα φάει κρόκο ή ασπράδι, αέρα κοπανιστό, αν θα έχει ξεπεταρούδι να ταΐσει ή αν θα μπορέσει να φτιάξει ομελέτα ή στραπατσάδα. Ο καλύτερος τρόπος να ρουφήξουμε φρέσκο αυγό στα χωριάτικα νιθάτα μας ήταν να το πάρουμε από την κούρνια της κότας, να πάρουμε μια βελόνα και να τρυπήσουμε το τσόφλι των δύο πόλων του. Εκεί φαινόταν αν ήταν φρέσκο ή κλούβιο ή είχε μέσα του πουλάκι.

Συχνά έρχομαι να διαπιστώσω πως η εκπαίδευση και κάθε σύστημα που εφευρέθηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια είναι ένα κλούβιο αυγό, ανεξάρτητα αν το τσόφλι είναι γυαλισμένο, βαμμένο κόκκινο σαν πασχαλιάτικο, κότας ή γαλοπούλας. Είναι τσόφλι, και τσόφλι κλούβιο.

Και τσόφλι κλούβιο είναι όλα αυτά τα περίπλοκα εξεταστικά, τάχα μου, συστήματα, ο αριθμός των μαθημάτων, οι βαθμοί, οι βάσεις, η συμμετοχή ή όχι των (και πόσων) τάξεων, η βαθμολογία λαμβάνεται υπόψη και άλλα ηχηρά παρόμοια. Τσόφλι χωρίς κρόκο, χωρίς ασπράδι και παγίως αυγό χωρίς πουλάκι, άρα χωρίς γονιμοποίηση.

Κάθε αυγό είτε είναι πολύτιμη τροφή είτε πηγή νέας ζωής.

Είναι τέτοιο αυγό η εκπαίδευσή μας; 

Ασπράδι και κρόκος είναι τα μαθήματα, η ΥΛΗ. Ακουσε κανείς τα τελευταία χρόνια να γίνεται συζήτηση για την ΥΛΗ;  

Υλη δεν είναι ποια και πόσα μαθήματα θα διδάσκονται στις τάξεις Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου αλλά τι και πώς.

Είναι δυνατόν ογδόντα χρόνια μετά τη μεταρρύθμιση Ελευθερίου Βενιζέλου, που οι μαθητές και οι δάσκαλοι είχαν την ευχέρεια να διδάσκονται καταφεύγοντας σε δύο ή τρία διαφορετικά βιβλία της διδακτέας ύλης; Κάθε βιβλίο, με την ίδια γενική ύλη, είχε άλλη διάρθρωση, άλλη μέθοδο, άλλη γλώσσα, άλλη φιλοσοφία.

Πότε φορτωθήκαμε το υπάρχον μονοφαγικό βιβλίο; 

Επί Μεταξά! Αυτός ίδρυσε και τον «Οργανισμό Σχολικών Βιβλίων»! Μία επίσημη ιστορία, π.χ. ΑΥΤΗ. Ηρθαν καλά και δίσεκτα χρόνια, ήρθαν δημοκρατικές κυβερνήσεις αλλά η μονοφαγία βόλευε!

Βόλευε δεξιές, κεντρώες και «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις.

Ο Γεράσιμος Αρσένης τόλμησε να βάλει δοκιμαστικά δεύτερο βιβλίο Μαθηματικών (δηλαδή ιδεολογικά αδιάφορο) και ο φίλος και διάδοχός του ομόσταβλος κομματικά Πέτρος Ευθυμίου το κατήργησε, ο Σουφλιάς υποσχέθηκε πολλαπλό βιβλίο και δεν φτούρησε στο υπουργείο. Με ένα βιβλίο η αποστήθιση έγινε θεσμός και τώρα η μισή ύλη θα είναι, λέει, από το σχολικό, ΕΝΑ εγχειρίδιο.

Τα παιδιά μας παίρνουν και θριαμβεύουν Proficiency, Μίσιγκαν ή Κέμπριτζ, και διδάσκονται από ποικίλα εγχειρίδια, ελληνικά και ξένα. Αρα, αν θέλετε να μη ρουφάνε τα παιδιά σας κλούβια αυγά, ας προκηρύξουμε διαγωνισμό για να μπουν στο συγγραφικό παιχνίδι οι σημαντικοί εκδοτικοί μας οίκοι. Φαντάζεστε, π.χ., να είναι στη διάθεση των διδασκόντων εγχειρίδια για το αρχαίο δράμα και να διατίθενται στην κονίστρα πονήματα του Νίκου Χουρμουζιάδη, του Φάνη Κακριδή, του Θόδωρου Στεφανόπουλου κ.ά. Ή εγχειρίδια Ιστορίας του Βασ. Κρεμμυδά, του Αντώνη Λιάκου και της κυρίας Ρεπούση; Οι δάσκαλοι θα επιλέγουν, το κράτος θα αγοράζει και θα διανέμει δωρεάν και άντε οι υποψήφιοι των εισαγωγικών να αποστηθίσουν τι, από πού και πώς.

Θέλετε να αποφύγετε ό,τι έως τώρα (πράγμα που θα επαναληφθεί σίγουρα) αποτέλεσε πεδίο συναλλαγής, όταν το σύστημα ενέτασσε στο γενικό βαθμό των εισαγωγικών τα ενδεικτικά και το απολυτήριο των τάξεων του Λυκείου; 

Απλό. Την παραμονή των εξετάσεων η επιτροπή, με διαφανείς διαδικασίες τύπου κληρώσεων των λαχείων, θα κληρώνει όχι ποιο απολυτήριο θα μετέχει στον υπολογισμό αλλά δύο μαθήματα από κάθε έτος, π.χ., Θρησκευτικά, Ιστορία ή Γεωγραφία, Μαθηματικά. Να δούμε τότε πώς υποχρεώνονται όλοι να παρακολουθούν και να επιδιώκουν βαθμούς σε όλα τα μαθήματα, γιατί φυσικά δεν θα πηγαίνουν φροντιστήριο οι θετικής κατεύθυνσης από την Α' Λυκείου, για να βελτιώσουν την Ιστορία ή τα Λατινικά, ή της θεωρητικής, για να βελτιώσουν τη Χημεία ή τη Γεωγραφία.

Αλλά έως πότε τα ανώτατα ιδρύματα υποδοχής δεν θα έχουν λόγο ποιας ικανότητας, ποιας ποιότητας γνώσεων θα είναι οι τρόφιμοί τους και έως πότε να εισάγεται κανείς σε σχολή που έχει προσημάνει εικοστή, ενώ ήθελε να σπουδάσει την πρώτη και θα βρίσκουμε στο ΤΕΙ Ιχθυοκαλλιέργειας σπουδαστές που ήθελαν να γίνουν δάσκαλοι ή νομικοί ή βιολόγοι;

Και τώρα το καίριο ερώτημα: Ποιος, έστω και αν υπάρξουν τα παραπάνω, θα διδάξει αυτά τα μαθήματα; 

Ακούω για πρόθεση αξιολόγησης του διδακτικού προσωπικού. Με ποια προαπαιτούμενα διδακτικά και γνωστικά προσόντα; Ενας πτυχιούχος του τμήματος Ψυχολογίας ή Φιλοσοφίας με ποια εφόδια θα πάει ως πολυδύναμος (!) φιλόλογος στην Αταλάντη να διδάξει Ομηρο, Λατινικά ή Βυζαντινή Ιστορία; Και με ποια τυπικά προσόντα ένας απόφοιτος κλασικής κατεύθυνσης, ακόμη και αριστούχος, θα διδάξει στην Αμφίκλεια Υπαρξιστική Φιλοσοφία ή Ψυχολογία της Συμπεριφοράς, που επιτάσσουν τα εγχειρίδια;

Τα νέα διατυμπανιζόμενα εκπαιδευτικά εξετασιοκεντρικά προγράμματα είναι κλούβια αυγά, και αν δεν είναι πάντα, ομελέτα δεν φτιάχνουν, πουλάκια δεν γεννούν και φρέσκα δεν ρουφιούνται.

Αφήστε που η κότα που γεννάει κλούβια αυγά είναι πτηνοτροφείου. Μήπως θα έπρεπε να επιστρέψουμε στις αλανιάρες κότες και στα κοκόρια ελευθέρας βοσκής;