ΚΟΙΝΩΝΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Μεταρρυθμίσεις ή μεταμφιέσεις;

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΚΡΟΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ 

Πολιτικού μηχανικού

Οταν ένα κράτος λειτουργεί από της συστάσεώς του με τη λογική των πελατειακών σχέσεων και του κομματισμού και ξαφνικά δύο αιώνες μετά ευαγγελίζεται σειρά μεταρρυθμίσεων αποσκοπώντας στον εκσυγχρονισμό τής λειτουργίας του, τότε αυτό προϋποθέτει την ανατροπή των παραδοσιακών διανοητικών αντιλήψεων, δηλαδή την αλλαγή της νοοτροπίας.

Είναι εφικτή η ανατροπή της νοοτροπίας, ώστε να συντελεστούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα μας οδηγήσουν στην υπέρβαση της κρίσης;

Ο Μαρξ στην «Κριτική του προγράμματος της Γκόθα» υποστηρίζει ότι μια νέα κοινωνία θα έχει εκ γενετής χαρακτηριστικά της παλιάς τάξης πραγμάτων, από τη μήτρα της οποίας γεννιέται, ενώ ο Terry Eagleton γράφει στο τελευταίο βιβλίο του με αφορμή την Οκτωβριανή Επανάσταση: «Την επομένη της μπολσεβικικής επανάστασης, οι Ρώσοι δεν ξύπνησαν σε μια χώρα χωρίς σχέσεις της αγοράς και χωρίς ιδιωτική βιομηχανία». Και συνεχίζει πιο κάτω: «Η κατάληψη της εξουσίας είναι βραχυπρόθεσμη υπόθεση. Η μεταβολή των εθίμων, των θεσμών και των ηθών μιας κοινωνίας απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο. Μπορείς να νομοθετήσεις την κοινωνικοποίηση της βιομηχανίας, αλλά η νομοθεσία δεν αρκεί για να παραγάγει ανθρώπους που σκέφτονται και συμπεριφέρονται διαφορετικά από τους παππούδες τους. Αυτό προϋποθέτει μια μακρά διαδικασία εκπαίδευσης και πολιτισμικής αλλαγής». 

Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ στο «Αίνιγμα του Κεφαλαίου» σημειώνει για την Κίνα: «Ενώ σήμερα είναι αποδεκτό ότι ο Μάο απέτυχε παταγωδώς και στα δύο εγχειρήματα -το "Μεγάλο Αλμα προς τα Εμπρός" και την "Πολιτιστική Επανάσταση"- εγείρονται υποψίες ότι από πολλές απόψεις οι συγκλονιστικές οικονομικές επιδόσεις και η επαναστατική μεταμόρφωση που χαρακτηρίζει την Κίνα (...) οφείλονται στα πραγματικά επιτεύγματα της μαοϊκής περιόδου, συγκεκριμένα στη ρήξη με πολλές "παραδοσιακές" διανοητικές αντιλήψεις και κοινωνικές σχέσεις στις μάζες». 

Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά; 

Διότι αν πολιτικοί, που δεν ήσαν παράγωγα του συστήματος αλλά πολέμιοί του και διέθεταν απεριόριστη ισχύ να το γκρεμίσουν, δεν μπόρεσαν να επιβάλουν άμεσα τις μεταρρυθμίσεις αλλά απαιτήθηκε βάθος χρόνου, τότε σε τι μπορούμε να ελπίζουμε στη χώρα μας, όπου οι «σωτήρες» είναι τα ίδια φυσικά πρόσωπα που μας οδήγησαν στα αδιέξοδα;  

Διότι πέρα από το χρόνο «ωρίμανσης» των μεταρρυθμίσεων στην κοινωνία απαιτείται και ισχυρή πολιτική βούληση, η οποία στη χώρα μας απουσιάζει παντελώς. Μάλιστα ο πρόσφατος ανασχηματισμός της κυβέρνησης, με επιλογές προσώπων σε καίριους τομείς που προκάλεσαν τη θυμηδία ανά το πανελλήνιο και ανέδειξαν την οικογενειοκρατία και όχι τη γνώση του αντικειμένου ως το κύριο κριτήριο για τη στελέχωσή της, έπεισε και τους πλέον δύσπιστους ότι η κυβέρνηση δεν επιδιώκει τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό, αλλά απλά την εκπλήρωση των επιταγών της τρόικας χωρίς προσκόμματα από τους αρμόδιους υπουργούς.

Βέβαια η ελληνική κυβέρνηση με τις διακηρύξεις της περί μεταρρυθμίσεων προσπαθεί να συγκαλύψει την πραγματικότητα. Διότι στη χώρα μας έχει ήδη πραγματοποιηθεί μεγάλος αριθμός μεταρρυθμίσεων.  

Ολες οι μεταρρυθμίσεις έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την προώθηση των συμφερόντων συγκεκριμένων ελίτ και του ευρωπαϊκού κεφαλαίου σε βάρος των λαϊκών τάξεων. 

Ολες οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν αφορούν τις εργασιακές σχέσεις, ισοπέδωσαν τον ιδιωτικό τομέα, εκτόξευσαν την ανεργία στα ύψη, προετοιμάζοντας το έδαφος για τις «επενδύσεις» με τη δημιουργία ενός εφεδρικού στρατού ανέργων πρόθυμων να εργαστούν με ελάχιστη αμοιβή. 

Ομως το πρόβλημα στη χώρα μας δεν ήταν οι εργασιακές σχέσεις του ιδιωτικού τομέα αλλά το πολιτικό σύστημα των πελατειακών σχέσεων, του κομματισμού και του λαϊκισμού. Κατά κανόνα οι μεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται ως μέσον βελτίωσης της λειτουργίας και της αποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού, με σκοπό την αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τον πολίτη. Μέχρι σήμερα, όπου άγγιξαν, είχαν εντελώς αντίθετα αποτελέσματα με κορυφαίο παράδειγμα αυτό της Υγείας με τα τεράστια προβλήματα στον ΕΟΠΥΥ και στη λειτουργία των νοσοκομείων.

Θα πρέπει να γίνει επιτέλους αντιληπτό ότι η Ευρώπη δεν ενδιαφέρεται για τον εκσυγχρονισμό της χώρας μας, αλλά για την ενσωμάτωση στους σχεδιασμούς της ως περιφερειακής χώρας, με αποτέλεσμα την πλήρη εξάρτησή της. Γι' αυτό ενδιαφέρεται για εκείνες μόνον τις μεταρρυθμίσεις που προωθούν τις επιδιώξεις της. Η Ευρώπη από το 1981 χρηματοδότησε την παραγωγική μας απαξίωση, με αποτέλεσμα σήμερα στην πατρίδα μας να έχουν απομείνει μόνον οι αυτοκινητόδρομοι που απορρόφησαν τεράστια ποσά από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, τα οποία, αντί να κατευθυνθούν στον παραγωγικό εκσυγχρονισμό της χώρας, εξυπηρετούν τις ανάγκες του ευρωπαϊκού εμπορίου.