ΤΟΥΡΚΙΑ: Ένας σουλτάνος στη διαδήλωση

Tης ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΤΖΙΑΝΤΖΗ

«Κάποιος να τον μαζέψει», γράφει κάποιος Έλληνας στο Facebook εννοώντας τον ηθοποιό Χαλίτ Εργκέντζ, τον τηλεοπτικό Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, που φωτογραφήθηκε στην πλατεία Ταξίμ με την αρχοντική πυρόξανθη γενειάδα του σουλτάνου κάτω από τη μάσκα προστασίας από τα δακρυγόνα.  

Δεν εννοούσε ότι δεν είναι σωστό κοτζάμ ηγεμόνας να διαδηλώνει. Όπως εξηγεί, «αν τον πιάσουν και διακοπεί το σίριαλ, η μάνα μου θα σκάσει».

Τηρουμένων των αναλογιών, είναι σαν να κατέβαινε στις συγκεντρώσεις των Αγανακτισμένων, ο μακαρίτης ο Στέλιος Καζαντζίδης: τέτοιας εμβέλειας λαϊκό ίνδαλμα είναι σήμερα στην Τουρκία ο Χαλίτ, περίπου όπως ήταν κάποτε ο Γιλμάζ Γκιουνέι.

 

Οι πρωταγωνιστές των τουρκικών σίριαλ εκφράζουν το πρόσωπο της νέας Τουρκίας: ζουν στην Κωνσταντινούπολη, είναι ανοιχτοί στη Δύση, έχουν σύγχρονες αντιλήψεις για το γάμο και τη θέση των γυναικών και, όταν είναι επιχειρηματίες, δραστηριοποιούνται στον κλάδο των κατασκευών, εκτελώντας μεγάλα έργα όχι μόνο στη χώρα τους αλλά και στο Αζερμπαϊτζάν, το Ντουμπάι, την Κροατία. Οι γυναίκες δεν φορούν μαντίλα, οδηγούν αυτοκίνητο, εργάζονται, σπουδάζουν.

 

Οι ήρωες των σίριαλ είναι οι «νέοι Νεότουρκοι» ή οι «Λευκοί Τούρκοι», όπως έχει ειπωθεί. Είναι η παλιά καλλιεργημένη αστική τάξη της μεγάλης πόλης, ο πυρήνας του τουρκικού πολιτισμού. Δυναμικοί, μορφωμένοι, εκσυγχρονιστές με περιβαλλοντικές και καλλιτεχνικές ευαισθησίες, σε αντίθεση με τους διαπλεκόμενους νεόπλουτους επιχειρηματίες που στηρίζονται από το κόμμα του Ερντογάν (και το στηρίζουν) ή τις τεράστιες αγροτικές μάζες από την Ανατολία που έγιναν εσωτερικοί μετανάστες στις μεγάλες πόλεις κουβαλώντας όλο το συντηρητισμό του χωριού.

 

Οι τουρκικές σαπουνόπερες δεν είναι ένας πανοραμικός καθρέφτης της τουρκικής κοινωνίας, όμως συχνά αντανακλούν όψεις αυτής της κοινωνίας, έστω και αποσπασματικές, έστω και χωρίς καλλιτεχνικές απαιτήσεις. Η απήχησή τους δεν οφείλεται μόνο στο ότι είναι προϊόντα μιας ακμάζουσας τηλεοπτικής βιομηχανίας με εξαγωγικό προσανατολισμό. Η Τουρκία είναι μια χώρα με πλούσιο προφορικό πολιτισμό, με παράδοση στο παραμύθι, στην αφήγηση.

 

Οι μαμάδες και οι γιαγιάδες μας, λοιπόν, βλέπουν Σουλεϊμάν και Φατμαγκιούλ ενώ εμείς, τα τάχα «ψαγμένα» παιδιά τους, βλέπουμε όψεις της (σύντομης;) τουρκικής εξέγερσης (ή άνοιξης των πόλεων, γιατί η βαθιά Τουρκία προς το παρόν σωπαίνει) στο Διαδίκτυο. Σε διαφορετικά έργα θεατές.