ΤΟΥΡΚΙΑ: Δοκιμάζει τις αντοχές χωρών και εταιρειών σε ένα γεωπολιτικό πόκερ στην ανατολική Μεσόγειο με φόντο την κρίση

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΛΛΙΣ

Μια πολιτικά και οικονομικά ευάλωτη Κύπρος καλείται παράλληλα με την κρίση που βιώνει, να διαχειριστεί και το ρευστό γεωπολιτικό παζλ που διαμορφώνεται με επίκεντρο τα κοιτάσματα αερίου που βρίσκονται στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. 

Η Αγκυρα επιχειρεί να εκμεταλλευθεί το ρήγμα στις σχέσεις της Κύπρου με σημαντικούς πυλώνες της διπλωματικής της στήριξης, από την Ε.Ε. μέχρι τη Ρωσία, αλλά και τη δύσκολη οικονομική συγκυρία για την Αθήνα, ώστε να προωθήσει μια ευμενή για τα συμφέροντά της λύση του Κυπριακού, και να ανοίξει ο δρόμος για τη μεταφορά του αερίου που βρίσκεται στην κυπριακή ΑΟΖ προς την ευρωπαϊκή αγορά μέσω της Τουρκίας.

Στο πλαίσιο της «επιθετικής» πολιτικής που αποφάσισε να υιοθετήσει, η κυβέρνηση Ερντογάν διέκοψε τη συνεργασία της με τον ιταλικό ενεργειακό κολοσσό ΕΝΙ, λόγω της συμφωνίας της τελευταίας με την Κυπριακή Δημοκρατία για έρευνα και εξόρυξη αερίου και πετρελαίου. Η απόφαση-μήνυμα της Αγκυρας προς όλους τους επίδοξους μεγαλοεπενδυτές, έρχεται την ώρα που η Λευκωσία ετοιμάζεται να παρατείνει την προθεσμία για τη διεκδίκηση αδειών για έρευνες σε οικόπεδα εντός της κυπριακής ΑΟΖ που επρόκειτο να κλείσει στις 26 Μαΐου. Η ΕΝΙ είναι βασικός επενδυτής στον αγωγό Σαμψούντα - Σεϊχάν, ενώ δεν είναι σαφές πώς θα επηρεαστεί η συμμετοχή της στους South Stream και Blue Stream που διασχίζουν τη Μαύρη Θάλασσα μεταφέροντας ρωσικό αέριο στην Τουρκία.

Απώτερος στρατηγικός στόχος της Αγκυρας είναι να αποτρέψει την αξιοποίηση από τη Λευκωσία του φυσικού αερίου που εκτιμάται ότι υπάρχει στην κυπριακή ΑΟΖ, και να εξασφαλίσει η ίδια λόγο στη διαχείριση των κοιτασμάτων μέσω της συμμετοχής της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Η στρατηγική αυτή, που δοκιμάζει τις αντιδράσεις χωρών και εταιρειών, αποφασίστηκε σε έκτακτη σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν και έρχεται ως αντίδραση στην προώθηση από τη Λευκωσία της νομικής διασύνδεσης των μελλοντικών εσόδων από το αέριο, με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που θα προκύψουν στο πλαίσιο της δανειακής σύμβασης.

Η Αγκυρα πιέζει για εσπευσμένη εντατικοποίηση των διακοινοτικών συνομιλιών και σύγκληση τετραμερούς διάσκεψης, με τη συμμετοχή της Τουρκίας, της Ελλάδας, και των δύο κοινοτήτων, προειδοποιώντας ακόμη και με διχοτόμηση στην περίπτωση που δεν υπάρξει λύση και, τελικά, συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Τη θέση αυτή διεμήνυσε ο Αχμέτ Νταβούτογλου με δημόσιες δηλώσεις αλλά και επιστολές που απέστειλε στα μόνιμα μέλη του Σ.Α. των Ην. Εθνών. Προς το παρόν, η Αθήνα κινείται συγκρατημένα, αποφεύγοντας να προσφέρει ερείσματα στην Αγκυρα.

Στόχος της Τουρκίας είναι να διασφαλίσει η τουρκοκυπριακή κοινότητα οικονομικά οφέλη από την εκμετάλλευση του αερίου και να συμμετέχει η ίδια στη λήψη των αποφάσεων για την εξόρυξη και μεταφορά του. 

Τον όλο σχεδιασμό της Αγκυρας διευκολύνει η επαναπροσέγγιση που επιχειρείται με το Ισραήλ, μετά την πιεστική προσωπική διαμεσολάβηση του προέδρου Ομπάμα, αν και εκφράζονται σοβαρές αμφιβολίες για την ειλικρίνεια των προθέσεων του Ταγίπ Ερντογάν και τις προοπτικές μιας πραγματικής επαναπροσέγγισης των δύο χωρών.