ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Hθική και χρηματοπιστωτικό σύστημα

Tου EDWARD HADAS / Reuters

Το θέμα της ηθικής αποτελεί σήμερα ένα μείζον ζήτημα για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι κεντρικοί τραπεζίτες επέτρεψαν στην προσφορά χρήματος να αυξηθεί με υπερβολικά ταχείς ρυθμούς πριν από το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και έκτοτε δεν κατάφεραν να ομαλοποιήσουν τις νομισματοπιστωτικές συνθήκες. Το έλλειμμα αφιέρωσης στο κοινό καλό όταν πρόκειται για τη διαχείριση των επιτοκίων και του χρηματοπιστωτικού συστήματος δημιουργεί τρία σημαντικά προβλήματα.

- Επικίνδυνη ελευθερία.  
Φανταστείτε έναν κόσμο όπου οποιοσδήποτε μπορεί να χρησιμοποιεί οτιδήποτε σαν νόμισμα. Αυτή η τέλεια νομισματική ελευθερία θα ήταν καταστροφική. Το χρήμα συμβολίζει πάντα μια αξία. Αλλά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η αξία του. Η άγνοια είναι ένα θέμα. Κανένας δεν μπορεί να είναι σε θέση να γνωρίζει τι μπορεί να αγοράσει κάθε φορά και κάθε στιγμή ένα δολάριο ή μια ουγγιά χρυσού. Ακόμη και οι νομισματικές αρχές δίνουν μάχη για να έχουν γνώση τόσο της προσφοράς χρήματος όσο και των πραγμάτων ή υπηρεσιών που το χρήμα αυτό μπορεί να αγοράσει.

Ομως, η απληστία είναι ακόμη πιο επικίνδυνη από την άγνοια και η ελευθερία «δημιουργίας» χρήματος –όπως στην περίπτωση των τραπεζών, που μπορούν να δανείζουν τις καταθέσεις μας, ή όπως στην περίπτωση του οποιουδήποτε που εκδίδει ένα γραμμάτιο κοινώς αποδεκτό– αποτελεί πρόσκληση στην απληστία. Ο δανειστής ή ο εκδότης του «χρήματος» είναι συνεχώς σε πειρασμό να αποκτήσει περισσότερη αγοραστική δύναμη από ό,τι δικαιούται.

Το νομισματοπιστωτικό σύστημά μας δεν είναι ελεύθερο. Οι κεντρικές τράπεζες λειτουργούν με κανόνες και περιορισμούς. Ωστόσο, οι εν λόγω και άλλες νομισματικές αρχές εκχωρούν το δικαίωμα της δημιουργίας και της απόσυρσης κεφαλαίων στις σχετικώς μη ελεγχόμενες, κοινές τράπεζες. Και αυτές κάνουν κατάχρηση της ελευθερίας τους.

- Στρέβλωση του χρήματος.  

Οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι επιφορτισμένοι να διατηρούν τις τιμές σταθερές. Αυτή τη στιγμή, το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτυγχάνει στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου. Από το 1991, οι ετήσιοι ρυθμοί αύξησης των τιμών κυμαίνονται από το 2% έως το 5%. Πίσω από αυτήν την αποτυχία κρύβεται μια κακή ηθική στάση. Οι Αρχές αντιμετωπίζουν τους ισολογισμούς των τραπεζών σαν ιερές αγελάδες. Αρνούνται να αφήσουν τους δανειοδοτικούς οργανισμούς να υποστούν ζημίες, επιτρέποντας στις τράπεζες να συνεχίζουν το έργο τους και την οικονομία υπό το βάρος τεράστιων δανείων. Στο όνομα της λανθασμένης ανάγκης για τη σταθερότητα της τραπεζικής αγοράς, οι κεντρικοί τραπεζίτες έριξαν έξω το χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω της πολιτικής των γελοιωδώς χαμηλών επιτοκίων.

- Τραπεζίτες στο τιμόνι.  
Οι νομισματικές αρχές δεν απέτυχαν απλώς στο να περιορίσουν τη νομισματική ελευθερία των τραπεζών, αλλά επέτρεψαν σε μεγάλο βαθμό στις ίδιες τις τράπεζες να ορίζουν τις συνθήκες λειτουργίας τους. Και, οι τραπεζίτες αποδείχθηκαν εξαιρετικά λανθασμένοι στην εξυπηρέτηση του κοινού καλού. Οι νομισματικές αρχές θα έκαναν σωστά τη δουλειά τους αν έπαιρναν τα θέματα της ηθικής περισσότερο στα σοβαρά, επιβάλλοντας όρια και περιορισμούς στην ελευθερία των τραπεζών και προσδιορίζοντας τον ρόλο του χρηματοπιστωτικού συστήματος.