ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Ο φόβος της Κίνας «ενώνει» Αμερικανούς και Ευρωπαίους

Του Γιώργου Παυλόπουλου

Σήμερα, η General Electric Ευρώπης έχει στη δούλεψή της 90.000 υπαλλήλους -ενώ η Siemens Αμερικής 56.000. Επίσης, η μία στις δύο μετοχές του δείκτη DAX στη Φραγκφούρτη είναι σε αμερικανικά χέρια, ενώ στις ΗΠΑ, κάθε δεύτερο ψυγείο που πουλιέται είναι γερμανικής προέλευσης. Ο Μπαράκ Ομπάμα δεν κρύβει ότι δανείστηκε στοιχεία από το ευρωπαϊκό ΕΣΥ για να κάνει την πολυσυζητημένη μεταρρύθμιση στο σύστημα υγείας της χώρας του. Ο δε πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Γκέρχαρντ Σρέντερ, μετέφερε πριν από μια δεκαετία το αμερικανικό μοντέλο «Welfare to Work» στην περίφημη «Ατζέντα 2010», η οποία έχει προσφέρει στην ευρωπαϊκή υπερδύναμη μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των εταίρων της.

Συνιστούν, άραγε, όλα αυτά τα δεδομένα την αναγκαία και ικανή συνθήκη που θα οδηγήσει Ευρωπαίους και Αμερικανούς σε συμφωνία για τη δημιουργία της μεγαλύτερης και ισχυρότερης ζώνης ελεύθερου εμπορίου που έχει υπάρξει ποτέ στον πλανήτη; 

Η λογική απάντηση θα ήταν όχι -μόνο που σήμερα μεσολαβούν δύο καταλύτες οι οποίοι, πιθανότατα, αλλάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού και κάνουν την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες να αναθεωρήσουν τη στάση τους: η ορμητική άνοδος της Κίνας και η οικονομική κρίση.

Σύμφωνα με δηλώσεις στο BBC του οικονομικού αναλυτή της Barclays, Φιλίπ Γκουντέν, η ανάδυση της Κίνας ως οικονομικής υπερδύναμης, μαζί με την ενίσχυση άλλων αναπτυσσόμενων χωρών, αναγκάζουν τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να ενώσουν τις δυνάμεις τους προκειμένου να παραμείνουν σε ηγετική θέση. Αλλά και για το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, η συμμαχία ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι «το τελευταίο μέσο που διαθέτουν προκειμένου να αντιμετωπίσουν την άνοδο της Κίνας». Κάτι ανάλογο υποστήριξε πρόσφατα και ο πρώην ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ, Γουέσλι Κλαρκ, ο οποίος τώρα κάνει καριέρα ως στρατηγικός αναλυτής -όπως είπε, σήμερα υπάρχει αδήριτη ανάγκη για νέες οικονομικές δομές, ακριβώς όπως το 1945, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρχε ανάγκη για τη δημιουργία νέων αμυντικών δομών σε παγκόσμιο επίπεδο. «Ε.Ε. και ΗΠΑ οφείλουν να συνεργαστούν», υπογράμμισε. Καθοριστικός είναι και ο ρόλος της κρίσης. Με την πλειονότητα των χωρών της Ε.Ε. να βιώνουν μια περίοδο ύφεσης και βαριάς λιτότητας και τις ΗΠΑ να στέκονται στα πόδια τους μόνο εξαιτίας της FED και των δολαρίων που τυπώνει αδιάκοπα, κανείς δεν θα μείνει αδιάφορος απέναντι σε αλλαγές που υπόσχονται τόνωση της ανάπτυξης και, κυρίως, της κερδοφορίας. Διότι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς που έχουν γίνει, μια οικονομική ζώνη η οποία θα ενώσει Αμερικανούς και Ευρωπαίους μπορεί να προσθέσει 0,5-1,5% στο ΑΕΠ τους.

Μάλιστα, οι υποστηρικτές αυτής της συμμαχίας έχουν απάντηση και για όσους ισχυρίζονται ότι οι δασμοί ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι ήδη πολύ χαμηλοί, με αποτέλεσμα η κατάργησή τους να μην έχει ιδιαίτερο όφελος: όπως λένε, τα «κρυφά» εμπόδια -για παράδειγμα, τα πρότυπα ασφαλείας που πρέπει να πληροί ένα ΙΧ ή ένα γενετικά μεταλλαγμένο προϊόν- αντιστοιχούν σε δασμούς της τάξης του 10%-20%! Βεβαίως, αυτή η «ένωση» δεν είναι απλή υπόθεση. Όπως χαρακτηριστικά σημείωνε στις 13 Φεβρουαρίου η γαλλική εφημερίδα le Monde, το Παρίσι ναι μεν υποστηρίζει τις διαπραγματεύσεις με την Ουάσιγκτον, όμως θα υπερασπιστεί τα συμφέροντά του, ειδικά στη γεωργία, τα προστατευόμενα προϊόντα, ακόμη και το βόειο κρέας. Προφανώς, η άλλη πλευρά δεν θα συμφωνήσει εύκολα

«Οι ΗΠΑ βλέπουν την έναρξη των συνομιλιών ως ευκαιρία να ανοίξουν οι προστατευόμενες γεωργικές αγορές της Ευρώπης και να καταργηθούν οι περιορισμοί στο εμπόριο και τια διασυνοριακές επενδύσεις», έγραφε στις 28 Δεκεμβρίου η Wall Street Journal, ξεκαθαρίζοντας ότι, ανάμεσα στα άλλα, οι Αμερικανοί θα αμφισβητήσουν και τα μέτρα για έλεγχο στην κίνηση κεφαλαίων και τις χρηματιστηριακές συναλλαγές (όπως ο φόρος Τόμπιν).

Για κάποιους δε, η όλη υπόθεση μοιάζει σαν... ανέκδοτο, καθώς ανακινείται σε μια στιγμή που οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να τα βρουν αναμεταξύ τους για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους -ενώ Βερολίνο και Φραγκφούρτη επιτίθενται κατά... κύματα στη χαλαρή νομισματική πολιτική των Αμερικανών. Αφήστε δε που η ιστορία έχει δείξει ότι σε περιόδους κρίσης (όπως μετά το Κραχ του 1929), κυριαρχεί η επιστροφή στα εθνικά σύνορα και ο προστατευτισμός. Κι αυτή είναι μια τάση που έχει κάνει ήδη την εμφάνισή της -ποιος μπορεί, αλήθεια, να ξεχάσει τις προτροπές «αγοράστε αμερικανικά» ή «αγοράστε γαλλικά», αλλά και τις υποσχέσεις πολιτικών για προστασία των εγχώριων επιχειρήσεων από τα εισαγόμενα προϊόντα;

Αναμφίβολα, ο «εξ Ανατολών κίνδυνος» αναγκάζει τις παραδοσιακές μητροπόλεις του καπιταλισμού να το ξανασκεφτούν. Ωστόσο, με βάση τα σημερινά δεδομένα και τις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν, μοιάζει εξαιρετικά αμφίβολο εάν θα καταφέρουν κάτι παραπάνω από τη δημιουργία μιας ακόμη ζώνης ελεύθερου εμπορίου. Άλλωστε, για να επιστρέψουμε στον αρχιστράτηγο Κλαρκ, η εμπειρία του 1945 δείχνει ότι στη στρατιωτική ένωση (που αποτυπώθηκε στην ίδρυση του ΝΑΤΟ) ήταν ξεκάθαρο ποιος ήταν το αφεντικό...

Υπερδύναμη ΗΠΑ και Ε.Ε. σε αριθμούς

815 εκατ. άνθρωποι zουν σε ΗΠΑ και Ε.Ε. 'ή το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού

32 τρισ. δολάρια 'ή το 45% του παγκόσμιου ΑΕΠ παράγεται σε ΗΠΑ - Ε.Ε.

60% του πλουσιότερου 1% του πλανήτη κατοικεί σε ΗΠΑ και Ε.Ε. ανάλογο και το ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου που τους αντιστοιχει

700 δισ. δολάρια η αξία των ετήσιων διμερών εμπορικών συναλλαγών, αγαθών και υπηρεσιών

14 εκατ. άνθρωποι οφείλουν τη θέση εργασίας τους στις σχέσεις ΗΠΑ και Ε.Ε

70% του συνόλου των τραπεζών του πλανήτη έχουν την έδρα τους σε ΗΠΑ - Ε.Ε.

43% των ευρεσιτεχνιών αντιστοιχουν σε ΗΠΑ και Ε.Ε., καθώς και το 60% του λογισμικού

16,5% είναι το ποσοστό της παγκοσμιας παραγωγης χαλυβα σε ΗΠΑ - Ε.Ε.

55% των πολεμικών δαπανών στον πλανήτη αντιστοιχει σε ΗΠΑ και Ε.Ε. (42% από ΗΠΑ και 13% Ε.Ε.)