Εντιμοι αλλά ηττοπαθείς

Toυ ΚΩΣΤΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΔΗ

Εμείς οι άνθρωποι οι ασήμαντοι, κόκκοι στις αμμουδιές της Ιστορίας, συχνά κρυβόμαστε πίσω από τις ζωές των άλλων. Σαν πετεινά τ’ ουρανού τσιμπολογάμε ψιχία δόξας και ισχύος ζώντας τον μύθο μας σαν ισότιμοι συνδαιτυμόνες. Εμείς οι άνθρωποι οι ασήμαντοι, διά της αυθυποβολής, σκαρώνουμε στο πατάρι του μυαλού πράξεις ηρωικές και θαυμαστές. Αλλά και οι απώλειες ανθρώπων τρανών μπορεί να αποδειχθούν χρυσές ευκαιρίες να προσληφθούμε ως κομπάρσοι.

«Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» έγραψε στο ημερολόγιό της η Ιωάννα Τσάτσου. Ηταν Φεβρουάριος του 1943 όταν η κηδεία του Κωστή Παλαμά νοηματοδοτήθηκε ως πράξη αντίστασης του μεγάλου πλήθους. Παραβρέθηκαν και δωσίλογοι και εκπρόσωποι των κατακτητών αλλά το αποτέλεσμα δεν νοθεύτηκε. «Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα», συνόψισε ο Σικελιανός. Ανάμεσα στο πλήθος πολλοί δεν είχαν διαβάσει Παλαμά· εκείνη την ώρα δεν είχε καμιά σημασία.

Τον Νοέμβριο του 1968 μέσα στη δικτατορία που κομπορρημονούσε για την παντοδυναμία της, ένα ανθρώπινο ποτάμι αποχαιρετούσε τον Γεώργιο Παπανδρέου. Κι αυτοί που τον τιμούσαν σαν «Γέρο της Δημοκρατίας» κι άλλοι που τον έλουζαν σαν «παπατζή» της πολιτικής. Η σορός Παπανδρέου έγινε όχημα για να σταλεί μήνυμα ελευθεροφροσύνης σε όλο τον κόσμο. Μετά το 1974, πλην ελαχίστων, όλοι διηγούντο κάποια πράξη αντίστασης κατά του καθεστώτος. Οι προθέσεις μετρούσαν… Στη χορεία των αντιστασιακών αυτοκατατάχθηκαν κι Ελληνες που την καλή τους την κουβέντα την έλεγαν για τους δικτάτορες.

Τον Σεπτέμβριο του 1971 η Ελλάδα αποχαιρετούσε τον νομπελίστα Γιώργο Σεφέρη, πνευματικό άνθρωπο που είχε πάρει ξεκάθαρη θέση κατά του καθεστώτος με την ιστορική του δήλωση στο BBC. Κι αυτού η κηδεία έλαβε χαρακτήρα μαζικής αντίδρασης με τη βοήθεια και των μελοποιημένων από τον «απαγορευμένο» Θεοδωράκη στίχων, ο οποίος έβαλε την ποίηση του Σεφέρη σχεδόν σε κάθε ελληνικό σπίτι.  

Οι παραπάνω προχειρολογημένες αναφορές με τσίγκλισαν να κάνω ένα σπριντ από τη μεταπολίτευση έως σήμερα χωρίς ηθικολογικό πρόσημο βεβαίως.

Αρίφνητος ο αριθμός αυτών που διαπιστώνουν, θυμώνουν και οδύρονται πια. Οποια δουλειά κι αν κάνουν όποιος κι αν ήταν ο πρότερός τους βίος. Δεξιοί, αριστεροί ή κινούμενοι με τη συνέπεια του εκκρεμούς.  

Αλλά ο πύργος δεν κατέρρευσε εν μια νυκτί. Αν πράγματι οι έντιμοι, οι σοβαροί επαγγελματίες, οι νομιμόφρονες δείχνουν να είναι τόσοι, μα τόσοι πολλοί, γιατί δεν πρόβαλαν όλα τα προηγούμενα χρόνια αντίσταση σε κάθε λογής ασχήμιες, ξεκινώντας από το δικό τους επαγγελματικό σινάφι; 

Υπάρχει εύκολη απάντηση: «δεν πήρα χαμπάρι» ή «άστους μωρέ να γίνονται ρόμπα». Οι δύσκολες απαντήσεις παρακάμπτονται με μαεστρία από τους μετά Χριστόν λαλίστατους (πολλοί από αυτούς θρασύτατοι επίσης) προφήτες.