ΣΥΡΙΑ: Ο γρίφος της "επόμενης μέρας" -- Και να φύγει ο Ασαντ οι σκοτωμοί θα συνεχιστούν !

Tου David Ignatius / Washington Post

Η αμερικανική πολιτική έναντι της Συρίας βρίσκεται εγκλωβισμένη ανάμεσα σε δύο αντικρουόμενες αναγκαιότητες: ο πρόεδρος Μπασάρ αλ Ασαντ πρέπει να αποχωρήσει, οι σκοτωμοί πρέπει να σταματήσουν. Δυστυχώς, είναι μάλλον ανέφικτο να επιτευχθούν και οι δύο αυτοί στόχοι.  

Μια πιο ρεαλιστική εκδοχή είναι ότι ο Ασαντ θα φύγει, αλλά οι σκοτωμοί θα συνεχιστούν και οι Ηνωμένες Πολιτείες με τους συμμάχους τους θα προσπαθούν να περιορίσουν τις παράπλευρες απώλειες.

Οι ΗΠΑ επιδιώκουν την εκδίωξη του Ασαντ, άρα η κυβέρνηση Ομπάμα πρέπει να εστιάσει την προσοχή της περισσότερο στην «επόμενη μέρα» και στην προοπτική της παράτασης της βίας μετά την αποχώρηση. Πρέπει να προσπαθήσει να αποτρέψει την εξάπλωση της ανθρωπιστικής κρίσης σε άλλες χώρες, ενώ ταυτόχρονα θα προωθεί την ανοικοδόμηση της Συρίας.

Το πλεονέκτημα αυτής της τακτικής συνίσταται στο ότι έτσι προβάλλεται το τι μπορεί να κάνει η Αμερική και όχι τι δεν μπορεί να κάνει. 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να βοηθήσουν την Τουρκία και την Ιορδανία εφοδιάζοντας τις δύο χώρες με τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης για τους δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες από τη Συρία. Μπορεί να ενθαρρύνει τους γείτονες, κυρίως τον Λίβανο και το Ιράκ, να συγκρατήσουν τις εθνοτικές συγκρούσεις. Μπορεί να βοηθήσει τη συριακή αντιπολίτευση να διαμορφώσει ρεαλιστικά σχέδια πολιτικής μετάβασης, εφησυχαστικά για τις μειονότητες της Συρίας, που τρέμουν τη σφαγή.

Ακόμη καλύτερη θα ήταν μια κοινή ανθρωπιστική προσπάθεια Αμερικής και Ρωσίας στην κεντρική Συρία, με εφαλτήριο τα ρωσικά πολεμικά πλοία που βρίσκονται στην Ταρσό. Οι Ρώσοι επιμένουν ότι μέλημά τους είναι να αποτρέψουν το χάος στη Συρία, αυτό δηλαδή που συνέβη στο Ιράκ μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν ή στη Λιβύη μετά το τέλος του Μουαμάρ Καντάφι. Αφού λοιπόν η Μόσχα επιθυμεί διακαώς να προστατεύσει τον συριακό λαό, ιδού η ευκαιρία.

Προειδοποίηση ως προς τα όρια της αμερικανικής ισχύος απηύθυνε την περασμένη εβδομάδα η πρέσβειρα των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Σούζαν Ράις. Αποκάλεσε τους Ρώσους «αξιολύπητους», «επικίνδυνους» και «αξιοθρήνητους», όταν αρνήθηκαν να στηρίξουν ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών για τη Συρία. Η κ. Ράις βάδισε στα χνάρια της προϊσταμένης της, Χίλαρι Κλίντον, που περιέγραψε τη ρωσική στάση ως «απαράδεκτη» και «ανυπόφορη». Ομως, αυτή η διπλωματία της ύβρεως, εναντίον μιας χώρας με την οποία θέλουμε να συμμαχήσουμε, είναι αντιπαραγωγική.

Η αλήθεια, είτε αυτή αρέσει στους Ρώσους είτε όχι, είναι ότι η συριακή αντιπολίτευση πλησιάζει, έστω σκουντουφλώντας, τις πύλες της Δαμασκού. Μεγάλες προσωπικότητες της Συρίας αυτομολούν, θα ακολουθήσουν κι άλλες. Ενδιαμέσως, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους προσπαθούν να συνενώσουν τα κομμάτια ενός μυστικού προγράμματος δράσης – η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ θα παράσχουν χρήματα και όπλα, οι ΗΠΑ τις τηλεπικοινωνίες και υποστήριξη στον ανεφοδιασμό και η Τουρκία, η Ιορδανία, το Ισραήλ και τα Εμιράτα πληροφορίες επί του εδάφους.

Τώρα που η αντιπολίτευση σπρώχνει τον Ασαντ στην πόρτα της εξόδου, η βασική ανησυχία πρέπει να είναι τι θα επακολουθήσει:

Ενα κράτος έρμαιο της τζιχάντ που θα μετατραπεί σε νέο προπύργιο της Αλ Κάιντα θα σημάνει την καταστροφή για ολόκληρη την περιοχή. Η αποτροπή της πρέπει να γίνει ο συνεκτικός ιστός που θα ενώσει όλους τους παίκτες, τη Ρωσία, την Αμερική, το Ισραήλ, την Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο, το Ιράκ και το Ιράν.

Ορισμένοι Αμερικανοί συνεχίζουν να κάνουν λόγο για στρατιωτική επέμβαση μεγάλης κλίμακας, η επιλογή αυτή όμως ακυρώνεται από την πραγματικότητα. Η Συρία έχει αεράμυνα πολύ καλύτερη από το Πακιστάν, οπλοστάσιο χημικών όπλων που εύκολα διαχέονται σε διάφορες περιοχές. Η μεταφορά στρατιωτικών δυνάμεων στη Συρία είναι εξαιρετικά δύσκολη, η εκκένωσή τους θα είναι ακόμη δυσκολότερη. Ευτυχώς, η συριακή αντίσταση δεν φαίνεται πρόθυμη να εκχωρήσει στο ΝΑΤΟ τον δικό της πόλεμο.

Οπως υπογραμμίζει Αμερικανός αξιωματούχος, οι προτάσεις για επέμβαση δεν ανταποκρίνονται στην «πρώτη εντολή», δηλαδή σε αυτό που ονομάζει «Στρατηγική 101», που σημαίνει ότι σε αβέβαιες καταστάσεις τα πιθανά οφέλη μιας επέμβασης πρέπει να υπερισχύουν του κόστους.

Θετικό σημάδι είναι το ότι η προετοιμασία για τη μετα-Ασαντ εποχή έχει ήδη αρχίσει. Με τη βοήθεια των ΗΠΑ η συριακή αντίσταση υιοθέτησε στις αρχές Ιουλίου «εθνικό σύμφωνο» για την προσέγγιση των συριακών μειονοτήτων και σχέδιο μετάβασης για την «αναδιάρθρωση» του συριακού στρατού και της κυβέρνησης. Στο μεταξύ, το Ινστιτούτο Ειρήνης των ΗΠΑ ενθαρρύνει σχετικές συζητήσεις, σύμφωνα με τον Τζος Ρόγκον του Φόρεϊν Πόλισι.

Και πάλι όμως η μέριμνα για την «επόμενη μέρα» είναι μόνο η αρχή. Το ανησυχητικό με τη Συρία είναι ότι, στο αμέσως επόμενο διάστημα μετά την ανατροπή του Ασαντ, η βία μάλλον θα κλιμακωθεί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να μη διέλυσαν τη Συρία, όπως έκαναν στο Ιράκ, θα χρειαστεί όμως να βοηθήσουν στην ανάκαμψή της.

Το καλό στην εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Ομπάμα είναι η υπομονή. Οι αξιωματούχοι δείχνουν σίγουροι ότι η διαδικασία για την ανατροπή του Ασαντ βρίσκεται σε εξέλιξη. Η κατάσταση μου θυμίζει τη Λιβύη του περασμένου καλοκαιριού, όταν οι επικριτές ζητούσαν κλιμάκωση για να αποτραπεί η αποτελμάτωση. Η αμερικανική κυβέρνηση καλώς διατήρησε τότε την ψυχραιμία της. Καλώς το κάνει και τώρα.