ΑΣΙΑ: Η νέα πυριτιδαποθήκη του πλανήτη

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΑΡΑ

Στην Ασία στρέφονται πλέον τα σκόπευτρα των μεγάλων πολεμικών βιομηχανιών του πλανήτη καθώς οι ραγδαία αναπτυσσόμενες περιφερειακές υπερδυνάμεις της επιδεικνύουν μιαν ακόρεστη δίψα για σύγχρονα όπλα. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, μάλιστα, η Ευρώπη παύει να είναι ο μεγαλύτερος πελάτης όπλων παραδίδοντας τα σκήπτρα στους Ασιάτες. 

Πάνε, λοιπόν, πέρασαν οριστικά οι εποχές που η μικρή πλην υπερήφανη Ελλάδα αναγορευόταν επί σειρά ετών παγκόσμια πρωταθλήτρια εισαγωγής οπλικών συστημάτων. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του σουηδικού Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη (SIPRI), η Ασία ήδη αγοράζει τα μισά σχεδόν καινούργια όπλα (44%) που βγαίνουν στο παγκόσμιο παζάρι, με τη μαστιζόμενη από τη φτώχεια Ινδία και την αναπτυσσόμενη ακόμη Κίνα να ξεχωρίζουν ως οι πλέον «αχόρταγοι» πελάτες προηγμένου στρατιωτικού υλικού και να οδηγούν αυτή τη νέα, πρωτοφανή, κούρσα εξοπλισμών.

Για την ακρίβεια, τα στατιστικά των σουηδών αναλυτών δείχνουν ότι ο τζίρος του παγκοσμίου εμπορίου όπλων αυξήθηκε κατά 24% μεταξύ του 2007 και του 2011, με την Ινδία να προηγείται στη λίστα των καλύτερων πελατών, εισάγοντας πλέον διπλάσια σε αξία όπλα σε σχέση με την Κίνα - το 10% του παγκοσμίου συνόλου. Στο πλαίσιο του «Ψυχρού Πολέμου» με τους βόρειους γείτονές της, τους Πακιστανούς, τους οποίους τα τελευταία χρόνια εκτός από τις ΗΠΑ οπλίζουν και οι Κινέζοι, και παρά το γεγονός πως και οι δύο χώρες διαθέτουν ατομικά όπλα, η ινδική κυβέρνηση έχει αποφασίσει να ξοδέψει σε όπλα πάνω από 120 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη δεκαετία. Πρόκειται για μια πραγματική ψύχωση με τα όπλα, που βέβαια καθυστερεί ακόμη περισσότερο την κοινωνική ανάπτυξη της χώρας.

Οι Ινδοί έχουν κυριολεκτικά βγει στο παζάρι για ψώνια και αγοράζουν ό,τι βρουν: μαχητικά, μεταγωγικά και βομβαρδιστικά αεροσκάφη, πολεμικά πλοία επιφανείας, υποβρύχια, αντιαεροπορικά συστήματα, τεθωρακισμένα, κανόνια, ακόμη και νέα τουφέκια για τους φαντάρους της. Και είναι χαρακτηριστικό πως μόνο για το μεγαλύτερο από αυτά τα τρέχοντα χρυσοφόρα ινδικά συμβόλαια, αυτό για την αγορά 126 σύγχρονων μαχητικών αεροσκαφών, ύψους 12 δισ. ευρώ, «σφάζονται» στην ποδιά των Ινδών οι μεγαλύτερες χώρες του πλανήτη - με τα γαλλικά Rafale να κερδίζουν την «κούρσα» έναντι των πολυεθνικής κατασκευής Eurofighter Typhoon!

Εχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε εδώ ότι στον σχετικό κατάλογο του SIPRI δεύτερη έρχεται η Νότια Κορέα με 6% του συνόλου των παγκόσμιων εισαγωγών, ενώ η Κίνα και το Πακιστάν μοιράζονται την τρίτη θέση με 5% και την πέμπτη θέση καταλαμβάνει η Σιγκαπούρη με 4%. Οι πέντε αυτές χώρες εισήγαγαν πάνω από το 1/3 των συνολικών όπλων μεταξύ 2007 και 2011!

Η Κίνα και εισάγει και κατασκευάζει

Βέβαια η παραπάνω κατάταξη δεν σημαίνει ότι η γιγαντιαία Κίνα, που ήταν παγκόσμια πρωταθλήτρια εισαγωγών μεταξύ 2002 και 2006, αγοράζει σήμερα λιγότερα όπλα. Στην πραγματικότητα, αγοράζει όλο και περισσότερα, με τον αμυντικό προϋπολογισμό της να σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Απλά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι το Πεκίνο έχει τα τελευταία χρόνια ενισχύσει πάρα πολύ την εγχώρια πολεμική βιομηχανία παράγοντας (και εξάγοντας) υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα και περιορίζοντας έτσι τις ανάγκες της για εισαγωγές όπλων μόνο σε ό,τι δεν μπορεί να κατασκευάσει η ίδια. Οπως, ας πούμε, το γνωστό ρωσικό αεροπλανοφόρο Varyag, που ήδη «κινεζοποιήθηκε» και αναμένεται να αλλάξει άρδην την αεροναυτική ισορροπία στα στενά της Ταϊβάν...

Ακόμη όμως και με την Κίνα να περιορίζει σταδιακά τις εισαγωγές της, νέα στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών (IISS), με έδρα το Λονδίνο, δείχνουν ξεκάθαρα ότι η Ασία θα ξεπεράσει μέσα στο 2012 την Ευρώπη σε συνολικές πολεμικές δαπάνες. Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αναγκαστεί λόγω της κρίσης να παγώσουν τις νέες προγραμματισμένες παραγγελίες τους για πολεμικό υλικό - και δεν είναι τυχαίο πως η μελέτη του IISS κάνει λόγο για «παγκόσμια αναδιανομή της στρατιωτικής ισχύος» ως αποτέλεσμα αυτής της διεθνούς «στροφής».

Στοίχημα της Δύσης η ποιοτική υπεροχή

Φυσικά για μια τέτοια «αναδιανομή» δεν αρκεί μόνο η ποσότητα των όπλων αλλά μετρά και η ποιότητα: η έκθεση του IISS συμπεραίνει πως οι ΗΠΑ και άλλες, μικρότερες δυτικές δυνάμεις, «θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να διατηρήσουν την ποιοτική υπεροχή» έναντι των ασιατικών κρατών και ιδιαίτερα της πιο προηγμένης εξ αυτών, της Κίνας, συνεχίζοντας να επενδύουν μεγάλα ποσά σε νέες πολεμικές τεχνολογίες.

Αλλωστε, όσον αφορά την προέλευση των όπλων, τα περισσότερα εξακολουθούν να παράγονται από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία: οι πέντε αυτές χώρες παράγουν πάνω από το 75% των οπλικών συστημάτων του πλανήτη - ενώ η Κίνα έγινε πέρυσι η έκτη μεγαλύτερη παραγωγός και αναμένεται σύντομα να εκτοπίσει τη Βρετανία για να μπει στο «Top 5» των εξαγωγέων χάρη στις συνεχείς παραγγελίες από το Πακιστάν, τη Βενεζουέλα και άλλα κράτη που δυσκολεύονται να προμηθευτούν δυτικά οπλικά συστήματα.

Να τονιστεί εδώ ότι η Κίνα μπορεί να αυξάνει συνεχώς την παραγωγή όπλων χάρη στην τεράστια βιομηχανική βάση της αλλά εξακολουθεί να υπολείπεται σε κρίσιμη τεχνογνωσία: είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ κατασκευάζει τα δικά της μαχητικά αεροσκάφη, αναγκάζεται να τα εξοπλίζει με ρωσικούς κινητήρες τζετ και να αγοράζει ηλεκτρονικά και πυραυλικά υποσυστήματα γι' αυτά από πολυάριθμους προμηθευτές στη Ρωσία, στη Γαλλία, στην Ελβετία, στη Βρετανία, στην Ουκρανία και στη Γερμανία.

Παρομοίως η ινδική πολεμική βιομηχανία παράγει μεν «δικά της» υποβρύχια, μαχητικά αεροσκάφη και τεθωρακισμένα άρματα μάχης, αλλά στην πραγματικότητα μόνο... δικά της δεν είναι, αφού όλα είναι αντίγραφα ξένων όπλων που κατασκευάζονται κατόπιν αδείας: τα υποβρύχια είναι πιστά αντίγραφα των γαλλικών Scorpene, τα αεροσκάφη είναι ρωσικά Σουχόι Su-30MKI, όπως βέβαια και τα τανκς T-90S. Μια που μιλάμε μάλιστα για «συμπαραγωγές», αξίζει να σημειωθεί η κατασκευή από τη Νότια Κορέα εννέα υποβρυχίων Type-214 κατόπιν αδείας από τη γερμανική HDW - ναι, τα ίδια ακριβώς αμφιλεγόμενα «υποβρύχια που γέρνουν» σαν τα ελληνικά...

Σφαίρες επιρροής, ζωτικά συμφέροντα, καθεστωτικά στηρίγματα

Οι αιτίες πίσω από την «κούρσα» των εξοπλισμών

Ποιοι φόβοι και ποιες ανομολόγητες φιλοδοξίες θρέφουν τη νέα ασιατική κούρσα των εξοπλισμών;  

Εντάξει, για τη νέα πρωταθλήτρια εισαγωγών, την Ινδία, η πηγή της στρατηγικής ανασφάλειας είναι προφανής και ακούει στο όνομα «Πακιστάν»: οι δύο χώρες έχουν πολεμήσει μεταξύ τους τρεις φορές τα τελευταία 70 χρόνια, εξακολουθούν να φιλονικούν για το οροπέδιο του Παντζάμπ και άλλες αμφισβητούμενες περιοχές και η ένταση μεταξύ τους συνεχίζεται λόγω των σποραδικών τρομοκρατικών επιθέσεων από ισλαμιστές στο εσωτερικό της Ινδίας, με αποκορύφωμα το μακελειό του 2009 στο Μουμπάι.

Καθώς η Κίνα εξοπλίζει όλο και περισσότερο το Πακιστάν, είναι «λογικό» η Ινδία να προσπαθεί να καλύψει αυτή την απόσταση με συνεχείς αγορές ακόμη πιο σύγχρονων ρωσικών και ευρωπαϊκών κυρίως όπλων – έστω και αν αυτό γίνεται σε βάρος των τεράστιων κοινωνικών αναγκών του πληθυσμού της. 

Το ίδιο «λογικός» είναι ο συνεχιζόμενος υπερεξοπλισμός της Νότιας Κορέας, που προσπαθεί με τον τρόπο αυτόν να ισοσκελίσει την πυρηνική και πυραυλική υπεροχή των βόρειων γειτόνων της.  

Τι αναγκάζει όμως μια ήδη πανίσχυρη χώρα σαν την Κίνα να οπλίζεται σαν αστακός;

Την απάντηση δίνουν οι ίδιοι οι Κινέζοι: σε πρόσφατο κύριο άρθρο της «Λαϊκής Ημερησίας», επίσημου οργάνου του Πεκίνου, ανώνυμος κομματικός συντάκτης παραδέχεται μεν την επιτάχυνση της ασιατικής κούρσας των εξοπλισμών αλλά την αποδίδει στην εξωτερική πολιτική «περικύκλωσης» της Κίνας από τις ΗΠΑ καλώντας μάλιστα την Ουάσιγκτον να σταματήσει να υποστηρίζει την εχθρική στάση άλλων ασιατικών δυνάμεων προς την Κίνα.

Πέρα από την ίδια την Ταϊβάν, την παλιά Φορμόζα των εθνικιστών, η ενσωμάτωση της οποίας στη Μητέρα Πατρίδα είναι το μόνιμο απωθημένο των Κινέζων, συντάκτης κατηγορεί εμμέσως την Αμερική ότι «σπρώχνει» την Ινδία σε μια κούρσα εξοπλισμών που στρέφεται (και) ενάντια στην Κίνα και σκοπεύει στον γεωστρατηγικό περιορισμό της.

Πόσο αληθινή είναι αυτή η προσέγγιση;  

Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια η ραγδαία βιομηχανική ανάπτυξη και η ολοένα μεγαλύτερη εξάρτηση της Κίνας από εισαγόμενες πρώτες ύλες την έχουν αναγκάσει να επεκτείνει τη σφαίρα των ζωτικών συμφερόντων της σε περιοχές όπου ως τώρα δεν είχε παρουσία και ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική αλλά και στη Βόρεια και στην Ανατολική Αφρική. Η «εξάπλωση» αυτή έχει εμφανέστατα ενοχλήσει τις ΗΠΑ, που βλέπουν όλο και περισσότερο την Κίνα ως τον μεγάλο αντίπαλό τους για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία στον 21ο αιώνα.

Από αυτή την άποψη, οι Κινέζοι έχουν δίκιο να κατηγορούν τις ΗΠΑ ότι προσπαθούν να τους περιορίσουν στρέφοντας άλλες χώρες εναντίον τους. Για την κούρσα των εξοπλισμών, όμως, φταίνε πρωτίστως οι ίδιοι οι Κινέζοι με τις συνεχείς αυξήσεις στον αμυντικό προϋπολογισμό τους (εφέτος θα ξεπεράσει τα 100 δισ. δολάρια για πρώτη φορά στην ιστορία σημειώνοντας ενίσχυση 11,5%!) αλλά και με την υποστήριξη που παρέχουν στον «τρελό» της περιοχής, τη Βόρεια Κορέα. Κάθε φορά που οι Βορειοκορεάτες δοκιμάζουν κάποιο καινούργιο είδος πυραύλου, με στόχο συνήθως τη Θάλασσα της Ιαπωνίας, οι παραγγελίες νέων οπλικών συστημάτων στην ευρύτερη περιοχή εκτοξεύονται μαζί του…

ΒΗΜΑ