Στον πυθμένα της καθημερινής ζωής

Tης Τασουλας Kαραϊσκακη

Περισσότερα από 100.000 γεύματα (διπλάσια από το 2009) προσφέρονται καθημερινά σε απόρους ανά την Ελλάδα. Περισσότερα από 85.000 από τις 191 ενορίες της Εκκλησίας, 10.000 γεύματα και 1.800 δέματα με τρόφιμα σε άπορες οικογένειες από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών, 3.500 μερίδες από τον Δήμο Αθηναίων και μερικές χιλιάδες ακόμη από άλλους δήμους, τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, ανθρωπιστικές οργανώσεις, εσχάτως και από τον στρατό (στο κατώτερο μόνιμο προσωπικό στον Εβρο και το Ανατολικό Αιγαίο). Προσφορές αγάπης, κοινωνικά παντοπωλεία, βοήθεια σε τρόφιμα και αναλώσιμα από σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών σε παιδιά αναξιοπαθούντων... 

Η ανεργία, η μείωση των εισοδημάτων έφερε, για πρώτη φορά μεταπολεμικά, στην Ελλάδα, την απειλή της ασιτίας.

Ομως για ποιες κατηγορίες και σε ποια έκταση;  

Η καθημερινή ειδησεογραφία εξαντλεί τόσο το θέμα, που ακόμη και το πιο ολιγοφάνταστο άτομο κατανοεί μέχρι κορεσμού -και απώθησης- την ολόγυρά του θλιβερή πραγματικότητα. Μάλιστα, προ μηνός, μερικά ψήγματα αλήθειας, που «συσκευάστηκαν» σε μέγεθος γενικευμένου φαινομένου, ήρθαν σε πλήρη αντίθεση με όσα ο κοινός νους μπορεί εύκολα να διαπιστώσει, αντιδίκησαν με την εμπειρία των αληθινών πρωταγωνιστών της πολυδιαβασμένης ιστορίας (μαθητές που λιποθυμούν από ασιτία σε σχολεία των Αμπελοκήπων).  

Οχι, σίγουρα δεν έφτασε η πλειονότητα του ελληνικού πληθυσμού -τουλάχιστον όχι ακόμη- στο χείλος της αβύσσου. Ομως υπάρχουν τμήματά του που έχουν περάσει από τη σχετικά άνετη διαβίωση στη στέρηση, από τη συμμαζεμένη ζωή στη φτώχεια, από την ένδεια στην εξαθλίωση, ενώ σε ορισμένες περιοχές, πολλά νοικοκυριά δεν έχουν εργαζόμενο μέλος, και το φαινόμενο της προσφυγής σε συσσίτια, δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ψυχολογική και υλική στήριξη, είναι περισσότερο από φανερό. 

Την πιο ζοφερή όψη της κρίσης τη βιώνουν οι αδύναμοι. Μεσήλικες και νέοι, άντρες και γυναίκες, χρήστες ναρκωτικών, απολυμένοι, οικονομικά κατεστραμμένοι από δάνεια και κάρτες, άνθρωποι της διπλανής πόρτας που ζούσαν κάποτε μια κανονική ζωή, αλλοδαποί που δεν πρόλαβαν να τη χτίσουν στον ξένο τόπο ή την άγγιξαν για λίγο κι έπειτα χάθηκαν στο βάραθρο του περιθωρίου. Και δεν είναι μόνο η κακή διατροφή. Είναι το άγχος, η απογοήτευση που νιώθει κανείς ότι ζει στον πυθμένα της κοινωνίας, η έλλειψη αυτοσεβασμού. Επιπλέον, η φτώχεια αναγκάζει το άτομο να αποδυθεί σε ένα νυχτοήμερο σισύφειο αγώνα για τα ζωτικώς αναγκαία και δεν του αφήνει το περιθώριο να προβληματιστεί ούτε για τον εκούσιο πολιτικό αποκλεισμό του, που τον μετατρέπει από πολίτη σε υπήκοο, ούτε για την άγνοιά του, που του στερεί το φως της κατανόησης.

Αλλά το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να σηκώνει αυτή τη στιγμή στους ώμους του την αυξανόμενη δυστυχία. Απομένει η φιλανθρωπία. Η οποία, εντούτοις, δεν στοχεύει στην εξάλειψη των απόρων, αλλά, περιστασιακά, στην ελάττωση του ανθρώπινου πόνου. Με δεδομένες τις όποιες διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, μια στοιχειωδώς δικαιότερη κατανομή του πλούτου θα αποτελούσε μια ηθική επιδίωξη, έναν -έστω- μακρόπνοο στόχο. Καρπό όχι της ευσπλαχνίας, αλλά μιας πολιτικής φιλοσοφίας. Αποτέλεσμα της πολιτικής οργάνωσης και του ιστορικού προσανατολισμού μιας κοινωνίας. Της αυριανής κοινωνίας;