Χώρα αποβίβασης: Oυτοπία

Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

«Εναν χάρτη του κόσμου που δεν περιλαμβάνει την Ουτοπία, δεν αξίζει να τον κοιτά κανείς», έγραφε ο Οσκαρ Ουάιλντ. «Επειδή αφήνει απέξω τη μοναδική χώρα όπου πάντα αποβιβάζεται η ανθρωπότητα. Μα και όταν αποβιβαστεί εκεί, πάλι ψάχνει. Και όταν ξαναβρεί μια άλλη καλύτερη χώρα, ανοίγει πάλι πανιά. Η πρόοδος είναι η πραγματοποίηση της Ουτοπίας».

Το πνεύμα αυτού του γνήσιου σοσιαλιστή του 19ου αιώνα παραμένει ζωντανό μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερα στα μεγάλα κέντρα του καπιταλισμού, όπου η νεολαία έχει ξεσηκωθεί και με κινητοποιήσεις και καταλήψεις διεκδικεί μια καλύτερη ζωή.  

Πώς οι νέοι έφτασαν μέχρι εκεί; αναρωτιέται ο συγγραφέας Ταρίκ Αλί, που όταν ήταν κάποτε και αυτός νέος, είχε ξεχωρίσει στο φοιτητικό κίνημα της δεκαετίας του 1960. Και πιάνει τα πράγματα από την αρχή, από την πτώση του κομμουνισμού το 1991. Τότε, γράφει στην εφημερίδα «Σάντεϊ Χέραλντ», επικράτησε παντού η ιδεολογία της άρχουσας τάξης, όπως αυτή είχε εκφραστεί από τον πολιτικό φιλόσοφο Εντμουντ Μπερκ: «Οι απόστολοι της ισότητας απλώς αλλάζουν και διαστρέφουν τη φυσική τάξη των πραγμάτων». Μέσα από τα σπλάχνα του καπιταλισμού είδαμε τους φορείς του δικομματικού συστήματος να διαφθείρονται όσο ποτέ άλλοτε από τον κόσμο του χρήματος: Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς στις ΗΠΑ, Νέους Εργατικούς και Συντηρητικούς στη Βρετανία, Σοσιαλιστές και Δεξιούς στη Γαλλία, Κεντροδεξιούς και Κεντροαριστερούς στη Γερμανία και τη Σουηδία. Ηταν επόμενο να επικρατήσει ένας εξτρεμισμός των αγορών, με επακόλουθο τη διείσδυση του κεφαλαίου στο κράτος και την άλωση όλων εκείνων που είχαμε συνηθίσει να θεωρούμε κοινωνικά αγαθά. Στο βασίλειο των «εκσυγχρονιστών», όποιος αποτολμούσε να υπερασπιστεί τον κοινωνικό χαρακτήρα τους, έμενε με τη ρετσινιά του «οπισθοδρομικού». Επειδή, στα μάτια των εκσυγχρονιστών, οι πολίτες ήταν πρώτα πελάτες.

Οι πολιτικοί του εκσυγχρονισμού, μεθυσμένοι από τους θριάμβους του καπιταλισμού, ήταν λοιπόν φυσικό να βρεθούν απροετοίμαστοι όταν ξέσπασε η κρίση στη Γουόλ Στριτ το 2008, λέει ο Ταρίκ Αλί. Το ίδιο απροετοίμαστοι βρέθηκαν και οι περισσότεροι πολίτες-πελάτες που, παρασυρμένοι από τα εύκολα δάνεια, βρέθηκαν ξαφνικά χρεωμένοι μέχρι τον λαιμό, σε μια περίοδο που το σύστημα άρχιζε να τους κόβει το εισόδημα για να σώσει με αυτό τους τραπεζίτες. Καθώς άλλες χώρες κατέρρεαν (Ισλανδία, Ιρλανδία) και άλλες έβλεπαν να ανοίγεται μια άβυσσος μπροστά τους (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία), η Ευρωπαϊκή Ενωση (ή ακριβέστερα Τραπεζική Ενωση) γονάτισε αυτές τις χώρες ακόμη περισσότερο με αυστηρή λιτότητα, προκειμένου να σώσει το γερμανικό, το γαλλικό και το βρετανικό τραπεζικό σύστημα.

Η σύγκρουση ανάμεσα στην αγορά και τη δημοκρατία δεν μπορούσε πια να κρυφτεί: οι πολιτικές ηγεσίες αυτών των χωρών εκβιάστηκαν μέχρι την πλήρη υποταγή τους, παρά την αντίθετη βούληση των λαών τους. Οι απεργίες, οι διαδηλώσεις και οι κινητοποιήσεις ήρθαν σαν ένα φυσικό επακόλουθο. Και είναι πια φανερό πως αυτές οι πολιτικές ηγεσίες δεν θα μπορούν πια να κυβερνούν για πολύ όπως κυβερνούσαν μέχρι τώρα.