Η Ιφιγένεια πάει πλατεία, όχι βωμό

Του ΒΕΝΙΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Καθηγητή ΕΜΠ

(veniosang @gmail.com)

Ο παλιός κόσμος πέθανε, ο καινούργιος δεν γεννήθηκε ακόμα. 

1) Η πολιτική πάει πλατεία: Το πολιτικό γεγονός της περασμένης εβδομάδας δεν ήταν ο κυβερνητικός ανασχηματισμός. Ηταν η αναβολή της ψηφοφορίας για το Μεσοπρόθεσμο και οι ταυτόχρονες δηλώσεις «στήριξης» της ελληνικής οικονομίας διεθνώς.

Μικρή νίκη του κινήματος των πλατειών, της μαζικότητας, της διάρκειας και της αποφασιστικότητάς του. Κίνημα που παράγει πολιτική, εκτός συστήματος και εκτός κομμάτων.

2) Κάθε πολιτική έχει στόχους: Οταν ένα ετερόκλητο πλήθος παράγει πολιτική, υπάρχουν αναγκαστικά στόχοι που το ενώνουν. Η από κοινού επιδίωξή τους, η επικοινωνία κι η αλληλοαναγνώριση μετατρέπουν τις διάσπαρτες επιθυμίες σε συλλογική βούληση. Σχηματοποιώντας, οι στόχοι αυτοί συμπυκνώνονται στο τρίπτυχο «Εξω οι κλέφτες - δεν πληρώνουμε το χρέος σας - δεν ξεπουλάμε τη χώρα», προφανώς με διάφορες προεκτάσεις ή φραστικές παραλλαγές.

3) Η πλατεία και οι «αγορές»: Πέρα από την κυβέρνηση, αποδέκτης της πολιτικής πίεσης της πλατείας είναι το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα -το οποίο και αντέδρασε. Σύστημα που κυριαρχείται από τη «λογική των αγορών», δηλαδή τα συμφέροντα της διεθνούς τοκογλυφίας (στην οποία η ελληνική συμμετοχή δεν είναι αμελητέα). Σύστημα, όπου τα εθνικά κράτη περιορίζονται όλο και περισσότερο στον ρόλο του υπαλλήλου, αυτού που διασφαλίζει τα συμφέροντα της διεθνούς τοκογλυφίας, με νόμους ή όπλα.

4) Δανειστές και δανειστές: Το κινούμενο χρήμα δανείζει εκμοντερνίζοντας τις πανάρχαιες τοκογλυφικές μεθόδους. Αφενός παίρνει πίσω τα λεφτά του στο πολλαπλάσιο μέσω τόκων, αφετέρου βάζει χέρι στα ασημικά και τα οικογενειακά κειμήλια. Δημιουργώντας ταυτόχρονα πλαστές αξίες οι οποίες σε κάποιων τα χέρια θα ξεμείνουν. Δεν κερδίζουν όλοι, κερδίζουν συνήθως οι πιο ισχυροί, οι πιο πλούσιοι.

5) Δανειστές και δανειστές: Ο κόσμος της εργασίας δανείζει το κράτος με φόρους και κρατήσεις (χώρια τα απλήρωτα δεδουλευμένα), με αναγκαστικό δάνειο. Η αποπληρωμή του, με βάση το κοινωνικό συμβόλαιο, είναι είτε σε χρήμα (συντάξεις) είτε σε είδος (περίθαλψη, παιδεία, δρόμοι κ.τ.λ.). Περικόπτοντας τις πληρωμές προς αυτούς τους δανειστές προς όφελος των άλλων, το κράτος μεταφέρει τα χρήματα από αυτούς που δεν έχουν προς αυτούς που έχουν.

6) Ποια κυβέρνηση, ή προς όφελος τίνος κυβερνά; Κακοσυνηθίσαμε να ρωτάμε ποιος είσαι παρά τι κάνεις, ξεχνώντας ότι αυτό που κάνεις διαμορφώνει αυτό που είσαι. Δεν έχει σημασία το όνομα, το βάρος ή η ομορφιά του υπουργού Οικονομικών, σημασία έχει ποιους δανειστές θα εξυπηρετήσει κατά προτεραιότητα.

7) Και διάφορα ψευδοδιλήμματα: Εφόσον η ιεράρχηση συμφερόντων δεν έχει διατυπωθεί ρητά, οι διαμάχες γύρω από τεχνικά θέματα απλώς δημιουργούν σύγχυση, καθώς τσουβαλιάζουν μέσα και στόχους. Ενα δημοψήφισμα με θέμα «δραχμή ή ευρώ», για παράδειγμα, είναι πολιτική απάτη. Ενα δημοψήφισμα θα ήταν αποδεκτό μόνο αν δέσμευε μια κυβέρνηση υπέρ μιας πολιτικής -π.χ. όχι στα Μνημόνια- αλλά κάτι τέτοιο ούτε προβλέπεται ούτε αρκεί από μόνο του για να αναχαιτίσει το ξεπούλημα.

8) Μπορεί η πλατεία να κάνει κυβέρνηση; Οχι. Οχι ακόμα. Οι πλατείες ανά τον κόσμο μπορούν να ρίξουν κυβερνήσεις, αλλού πιο εύκολα, αλλού πιο δύσκολα, μπορούν να θέσουν όρους και υποθήκες. Στην Ελλάδα, όπου το πολιτικό προσωπικό είναι πεισμένο, συνειδητά ή ασυνείδητα, πως η παγκόσμια τάξη είναι φυσικό δεδομένο και δεν αλλάζει, και εκλογές να γίνουν, και αυξομειώσεις ποσοστών ή διασπάσεις κομμάτων να υπάρξουν, πάλι κυβέρνηση υπαλλήλων θα έχουμε. Οι πλατείες μόνο αντιπολίτευση μπορούν να κάνουν. Ακόμα. 

Για να περάσουμε σε άλλη φάση, χρειάζεται να δημιουργηθούν παράλληλες συλλογικές δομές αλληλεγγύης και αντίστασης που να συνυπάρχουν με τις κεντρικές παρεμβάσεις. Μπορούν αυτοί που διακηρύσσουν την αντισυστημικότητά τους να βοηθήσουν το κίνημα των πλατειών σ' αυτή την κατεύθυνση; Μπορούν οι διαπρεπείς προοδευτικοί οικονομολόγοι να φτιάξουν τράπεζες των φτωχών, κατά το παράδειγμα του Ινδού νομπελίστα Αμάρτια Σεν; Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν...