Η σωτήρια αντιστροφή...

Tου Πασχου Mανδραβελη

H αλήθεια είναι ότι μόλις πεθάνουμε δεν έχουμε καμιά κυριότητα στο σώμα μας. Οχι νομικά, αλλά πρακτικά. Κάποιοι άλλοι αποφασίζουν, αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα να μάς ρωτήσουν. Και μάς θάβουν. Ετσι κι αλλιώς αι βουλαί των νεκρών δεν είναι απλώς άγνωστοι· δεν υπάρχουν. Μόνο οι ζωντανοί μπορούν να ορίσουν τι θα γίνει το σώμα τους μετά τον θάνατό τους. Κι αν θέλουν κάτι εναλλακτικό από τα παραδοσιακά -κηδεία και ταφή- θα πρέπει να το δηλώσουν. Αν θέλουν να γίνουν δωρητές οργάνων πρέπει να απευθυνθούν στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων.

Η δήλωση έχει κάποιο κόστος χρόνου, το οποίο υφίστανται μόνον όσοι θέλουν να ξεφύγουν από τον παραδοσιακό κανόνα, τον οποίο κάποιοι άλλοι έφτιαξαν. Αν κάποιος θέλει να γίνει δωρητής οργάνων πρέπει να υποστεί και την γραφειοκρατία που ενέχει αυτή η διαδικασία. Γι' αυτό πολλές φορές δεν το κάνει ή το «αφήνει για αργότερα»· τόσο «αργότερα» μέχρι που μετά το τέλος η παράδοση αποφασίζει την τύχη του σώματός του.

Γι' αυτό τον λόγο, πολλές ευρωπαϊκές χώρες (και τώρα η Ελλάδα) αποφάσισαν να μεταθέσουν αυτό το κόστος χρόνου και σχετικής γραφειοκρατίας από εκείνους που θέλουν να προσφέρουν σε εκείνους που θέλουν απλώς να θαφτούν. Οι σχετικές νομοθεσίες θεωρούν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι δότες οργάνων, εκτός αν δηλώσουν το αντίθετο. Αντί να εικάζουν, δηλαδή, ότι κάποιος δεν θα ήθελε εν ζωή να γίνει δωρητής οργάνων μετά θάνατον, εικάζουν το ακριβώς αντίθετο. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε μία εξίσου αστήρικτη, αλλά ταυτοχρόνως εξίσου θεμιτή εικασία. Αλλά από την άλλη έχουμε μια μεγαλοφυή και σωτήρια για χιλιάδες ζωντανούς αντιστροφή. Η ελευθερία βούλησης του ατόμου δεν επηρεάζεται κατ' ελάχιστον· όλοι οι ζωντανοί έχουν την επιλογή τι θα κάνουν το σώμα τους μετά θάνατον. Απλώς ο νόμος δεν εγκολπώνεται την παράδοση, προσπαθεί να ικανοποιήσει τις σύγχρονες ανάγκες.

Τα προβλήματα όμως είναι πολλά και μεγάλα και μπροστά μας. Το κυριότερο είναι η εμπορευματοποίηση του θανάτου. Οταν σε νοσοκομεία γίνονται επεμβάσεις μόνο και μόνο για να αυξηθούν οι προμήθειες των υλικών και οι καισαρικές τομές είναι ο κανόνας γιατί αυξάνουν τον λογαριασμό, ποιος εξασφαλίζει ότι κάποιοι γιατροί δεν θα «πουλήσουν» ακόμη και τον πρόωρο θάνατο; Οι ασφαλιστικές δικλίδες πρέπει να είναι δρακόντειες και ο διάλογος μακρύς και σε βάθος.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ