Η φυγή των αοράτων

Tης Χριστινας Κοψινη

Η Σόνια με ενημέρωσε ότι πέρασε από διαδικτυακή συνέντευξη για την αίτηση διδακτορικού που είχε κάνει στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Και μόλις χθες, περιχαρής, σε επικοινωνία από τις Βρυξέλλες, μου είπε ότι της προτάθηκαν μεταπτυχιακά επ’ αμοιβή μέχρι και το τέλος του 2014, από το γαλλόφωνο πανεπιστήμιο του Louvain. Απλώς είχε απαντήσει σωστά στη συνέντευξη.

Την ίδια περίοδο, μια άλλη φίλη, η Ιωάννα, έστειλε νέα από το Νότιγχαμ, όπου εργάζεται σε μια από τις καλύτερες ορθοπεδικές κλινικές στον κόσμο. Και γι’ αυτήν η επιλογή ήταν αναπάντεχη. «Το μόνο που έκανα ήταν να απαντήσω σωστά στις ερωτήσεις της συνέντευξης», μου εξηγούσε.

Τα κορίτσια χωρίζει ηλικιακά μια 15ετία, αλλά τα ενώνει μια κοινή ιδιότητα: Στην πατρίδα τους θεωρούνται σχεδόν αόρατες. Η Ιωάννα ολοκλήρωσε την ειδικότητά της στο Θριάσιο και λίγο πριν αναζητήσει την τύχη της στη Βρετανία έψαχνε στα 35 της μια πρόσβαση στο υπουργείο, γιατί όπως έλεγαν «η πλήρωση των θέσεων στο ΕΣΥ είχε ολοκληρωθεί πριν καν βγει η προκήρυξη». Αλλά οι ελπίδες μηδαμινές χωρίς «προσβάσεις».

Και της Σόνιας η διαδρομή μέχρι την «επιτυχία έξω» δεν ήταν ανώδυνη. Τέλειωσε το λύκειο με γενικό βαθμό 17. Ακολούθησε η εισαγωγή στον πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Στατιστικής, το πτυχίο με «Λίαν Καλώς» και η αναζήτηση εργασίας, προκειμένου να μπορέσει να κάνει μεταπτυχιακά στο εξωτερικό. Οι προϋποθέσεις δεν υπήρχαν. Το οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνούσε τα 7.000 ευρώ. Υποτροφία από τη σχολή δεν μπορούσε να πάρει, γιατί «ήταν καλή, αλλά όχι άριστη». Αρχισε να ψάχνει δάνειο για τα μεταπτυχιακά. Καμία τράπεζα δεν δεχόταν να χρηματοδοτήσει σπουδές με τόσο χαμηλό εισόδημα. Οι αρνήσεις βροχή - μέχρι που μία από τις τράπεζες δανειοδότησε τη Σόνια με 20.000 ευρώ. Στη συνέχεια, συνδύαζε σπουδές και δουλειές του ποδαριού, για να συμπληρώνει τα χρήματα που αντλούσε με το σταγονόμετρο από το δάνειο.

Οι ιστορίες των δύο εξηγούν γιατί καταγράφεται ένα ευδιάκριτο πια ρεύμα μετανάστευσης νέων στο εξωτερικό. Γιατί μερικά από τα «καλύτερα μυαλά» της χώρας την εγκαταλείπουν. Γιατί πολύ απλά στην ίδια τους τη χώρα είναι αόρατοι. Αν ο μπαμπάς δεν έχει χοντρό πορτοφόλι και καλές προσβάσεις, αν δεν έχεις τον κατάλληλο κύκλο που ελέγχει τις ευκαιρίες απασχόλησης και επιστημονικής εξέλιξης, αν δεν είσαι σε κάποια «αυλή», αν απλώς βομβαρδίζεις με βιογραφικά επιχειρήσεις ή το «open government», κανείς δεν σε παρατηρεί. Η αξιοκρατία είναι ένα πουκάμισο αδειανό. Οχι ότι έξω, στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, έχουν γκρεμιστεί όλα τα τείχη. Αλλά, τουλάχιστον, εκεί σε αξιολογούν γι’ αυτό που είσαι και γι’ αυτό που τους προσφέρεις. Χωρίς να σε περνούν από τεστ κομματικού, ιδεολογικού ή κοινωνικού DNA. ΄Η, καμιά φορά, από το κρεβάτι τους…