1974: Πετρέλαιο - Αιγαίο - Κύπρος Τι πράγματι έγινε μέρες πριν από το πραξικόπημα και την εισβολή;

Της Φανούλας Αργυρού

Μέρος β’

Η ελληνική κυβέρνηση πίστευε ότι ο καλύτερος τρόπος να ξεπεραστούν οι δυσκολίες ήταν για την ΕΟΚΑ Β' να μετατραπεί σε πολιτική κίνηση και ο Αρχιεπίσκοπος να αφοπλίσει τους υποστηρικτές του.

Στις 30 Μαΐου 1974, το Φόρεϊν Όφις, σε σημείωμά του προς τον υφυπουργό Χάτεσλεϊ σε σχέση με τις διαφορές Ελλάδας-Τουρκίας, αναφέρθηκε σε συνάντηση που θα είχε με τον Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, επισημαίνοντας ότι τόσο το Λονδίνο όσο και η Ουάσιγκτον είχαν ενημερώσει τη γραμματεία του ΝΑΤΟ για τις ανησυχίες τους για τις κλιμακούμενες διαφωνίες μεταξύ των δύο χωρών. Η ελληνική κυβέρνηση είχε πάρει θετικά μέτρα για να ελαττώσει την ένταση, λέγοντας στους Τούρκους ότι δεν είχαν αντιρρήσεις να συζητήσουν πώς να μοιράσουν το Αιγαίο, για σκοπούς ερευνών για πετρέλαιο.

Την 1η Ιουνίου, η βρετανική πρεσβεία στην Άγκυρα ενημέρωσε το Λονδίνο ότι ο Μπαρουτσιού (Τούρκος αξιωματούχος) είπε ότι ενώ η Ελλάδα είχε με σημείωμά της ημερ. 24 Μαΐου συμφωνήσει να οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα, ο ελληνικός Τύπος το έκανε ξεκάθαρο ότι δεν υπήρχε τίποτα για διαπραγμάτευση.

Τα προβλήματα
Στις 19-20 Ιουνίου 1974, έλαβαν χώρα διμερείς συνομιλίες μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Τουρκίας και της Ελλάδας στην Οτάβα του Καναδά (στα πλαίσια της συνεδρίας του ΝΑΤΟ σε επίπεδο υπουργών εξωτερικών), στην παρουσία υψηλόβαθμών Βρετανών αξιωματούχων του Φόρεϊν Όφις, και ειδικά του πρώτου τέτοιου σε σχέση με το Κυπριακό, κ. Άλαν Γκούτισον. (Στις συνομιλίες παρευρέθη μεγάλη ελληνική αντιπροσωπία).

Ο Τούρκος υπ. Εξωτερικών Γκιουνές πρότεινε να εκδώσουν κοινό ανακοινωθέν, γνωστοποιώντας την επιθυμία τους να εισαγάγουν μια νέα εποχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, συμφωνώντας να λύσουν όλες τις εκκρεμότητες μεταξύ των δύο χωρών, διά μέσου συνομιλιών μεταξύ τους.

Ο κ. Τετενές (Έλληνας υπ. Εξωτερικών) δέχθηκε επιφυλακτικά την πρόταση, αλλά είχε ήδη συμφωνηθεί μεταξύ τους ότι οποιαδήποτε τέτοια ανακοίνωση θα έπρεπε να αφεθεί για περαιτέρω συζήτηση μεταξύ των δύο πρωθυπουργών, στις Βρυξέλλες, στην εβδομάδα που θα ακολουθούσε.

Ένας κατάλογος προβλημάτων είχε ήδη ανταλλαγεί μεταξύ του κ. Μπαγιουλκέν και του κ. Καβαλιεράτου. Οι Έλληνες ήσαν σίγουρα έτοιμοι να συζητήσουν με τους Τούρκους και να εντοπίσουν τα προβλήματα... Οι Βρετανοί ρώτησαν τον κ. Τζούνη ποια ήσαν τα ευκολότερα προβλήματα και ο τελευταίος απάντησε ίσως εκείνο των μειονοτήτων. Όμως και σ’ αυτό η Τουρκία είχε υπόψη κάποια αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης... Υπήρχε το πρόβλημα με τους μουσουλμάνους στη Θράκη, τους Έλληνες ορθόδοξους στην Κωνσταντινούπολη, το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των νησιών της Λίμνου και Σαμοθράκης κ.ά.

Να γίνει κόμμα η ΕΟΚΑ Β’ και να αφοπλιστεί το Εφεδρικό
Όσον αφορά την Κύπρο, ο Τζούνης είπε ότι αμφότερες οι πλευρές συμφώνησαν όπως αυτή μη συζητηθεί μεταξύ τους σ΄ αυτές ειδικά τις συναντήσεις. Δεν μπορούσε να επιβληθεί λύση στην Κύπρο, δεδομένου του γεγονότος ότι θα ήταν απαράδεκτη για τον Μακάριο. Ούτε η Σοβιετική Ένωση θα ενέκρινε μια τέτοια ιδέα. Οι διακοινοτικές συνομιλίες έπρεπε να συνεχιστούν, με τους δύο συνταγματολόγους να προσπαθούν να βρουν ουσιαστικές λύσεις στα πραγματικά προβλήματα. Ο Τζούνης ρώτησε τον κ. Γκούτισον ποια ήταν η άποψή του για τη λύση του Κυπριακού, μετά την πρόσφατη περιοδεία του στην περιοχή. Ο αξιωματούχος του Φόρεϊν Όφις είπε ότι του έκαναν εντύπωση οι δυνατές διαφορές μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, και ο στενός συντονισμός μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και του Ρ. Ντενκτάς. Η ελληνική κυβέρνηση πίστευε ότι ο καλύτερος τρόπος να ξεπεραστούν οι δυσκολίες ήταν για την ΕΟΚΑ Β' να μετατραπεί σε πολιτική κίνηση και ο Αρχιεπίσκοπος να αφοπλίσει τους υποστηρικτές του, και προσπαθούσαν να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους προς αυτή την κατεύθυνση...

Ένα περίεργο τηλεγράφημα...
Στις 15 Ιουνίου 1974, ένα εμπιστευτικό τηλεγράφημα από τον Βρετανό πρέσβη στην Αθήνα Χούπερ προς το Φόρεϊν Όφις, τις πρεσβείες Άγκυρας, Λευκωσίας και Αρχηγείο Επισκοπής (βάση Ακρωτηρίου) αναφερόταν σε μιαν άκρως εμπιστευτική επιστολή ημερ. 7 Ιουνίου και τόνισε: «Πιστεύω θα πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε να μη γνωστοποιηθεί η προσωπική εκτίμηση του Χακίμ για ανταλλαγή ελληνικών νήσων στο Αιγαίο με την τουρκική μερίδα στην Κύπρο. Παρόλο ότι τέτοιες απόψεις είχαν προβληθεί στο παρελθόν στην Αθήνα, αυτές κατά γενικολογία αναφερόντουσαν στο Καστελόριζο και όχι σε νησιά του Αιγαίου. Οι Έλληνες ήδη είναι σχεδόν πεπεισμένοι ότι οι Τούρκοι έχουν σχέδια για την κυριαρχία της Λέσβου, Χίου κ.α. και ότι έχουν μπλοκάρει την πρόοδο στην Κύπρο, ως αντίβαρο διαπραγματευτικό χαρτί για τη συνολική συμφωνία... Εκείνο που φοβούνται περισσότερο οι Έλληνες είναι η απειλή αμφισβήτησης της πλήρους κυριαρχίας τους για τα νησιά του Αιγαίου. Αυτό και όχι το πετρέλαιο είναι το κύριο θέμα που μπορεί ξαφνικά να τους προκαλέσει αυτοκαταστροφική επιθετικότητα. Οποιαδήποτε τέτοια βολιδοσκόπηση σ΄ αυτό το στάδιο στις γραμμές του Χακίμ θα συμβάλει σ΄ αυτόν τον κίνδυνο, αν το μάθουν οι ΄Ελληνες». (Ποιος ήταν ο Χακίμ δεν αναφέρεται).

Η θέση Κίσιγκερ
Στις 4 Ιουνίου, τηλεγράφημα από τη βρετανική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον ενημέρωνε το Λονδίνο για τις επαφές των Βρετανών με το Στέιτ Ντεπάρτμεντ για το θέμα αυτό. Ο Χάρτμαν (Αμερικανός αξιωματούχος) συμφωνούσε με την απαισιόδοξη βρετανική άποψη των γεγονότων, αλλά είπε ότι ο Δρ Κίσιγκερ πίστευε ότι οποιαδήποτε αλλαγή για το καλύτερο θα έπρεπε να έλθει από τους ίδιους τους Έλληνες. Ήταν σκεπτικός ακόμα και στις ιδέες που του πρότεινε το ίδιο το Στέιτ Ντεπάρτμεντ, για ιδιωτικά μηνύματα προς τους Έλληνες, αναπτύσσοντάς τους τις αμερικανικές ανησυχίες. Ο Χάρτμαν αξιολόγησε τη διστακτικότητα του Κίσιγκερ ως απλή επιθυμία να μην προστεθούν και άλλα προβλήματα για τις ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, πέραν των όσων ήδη είχαν. Ο Χάρτμαν είπε, επίσης, ότι ο Δρ Κίσιγκερ ήταν κάθετα αντίθετος με επιδείξεις αγανάκτησης εναντίον του ελληνικού καθεστώτος, γιατί αυτές δεν βοηθούσαν καθόλου...

http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/358259

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου