Ζωή επί πιστώσει

Tης Τασουλας Καραϊσκακη

Από τη μια η ζωή, ή μάλλον οι στοιχειώδεις όροι για μια ζωή όπως την είχαμε συνηθίσει και από την άλλη τα διογκούμενα χρέη. Η αγωνία για την κατάρρευση της κοινωνικής μας εικόνας, και τα απανωτά δανεικά. Και κανένα φως στο τούνελ του χρόνου. Οδυνηρή ταλάντευση στο εκκρεμές των αντοχών μεταξύ ψυχικής καταβαράθρωσης και ελπίδας. Και η καθημερινότητα να σπρώχνει διαρκώς προς τα εμπρός...

Το 61% των νοικοκυριών, ήτοι 2,4 εκατ., χρωστούν στις τράπεζες 119,3 δισ. ευρώ (τα 81 δισ. αφορούν στεγαστικά). Δάνεια ύψους 14 δισ. ευρώ δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν. Περί τις 40.000 οικογένειες έχουν πάψει να πληρώνουν τις δόσεις (στοιχεία της ΤτΕ). Παράλληλα, παρά τις συνεχείς πιέσεις 25.000 διαμεσολαβητών, 240.000 οικογένειες τις καθυστερούν ένα μήνα, 240.000 τρεις μήνες, 700.000 τα καταφέρνουν δύσκολα, 600.000 φοβούνται πώς δεν θα μπορούν να πληρώνουν στο μέλλον. Για 360.000 νοικοκυριά οι δόσεις αγγίζουν ή ξεπερνούν το 60% του εισοδήματος, για 450.000 κυμαίνονται μεταξύ 41% και 60% των εσόδων τους, για 1,5 εκατ. το 40%. Περίπου 95.000 νοικοκυριά πήραν δάνειο για τα φροντιστήρια των παιδιών, 350.000 διότι δεν επαρκούσε ο μισθός, 60.000 για να πάνε διακοπές. Και μολονότι οι στρόφιγγες των τραπεζών έχουν κλείσει και τα δάνεια χορηγούνται δύσκολα, η τάση δανεισμού παραμένει ισχυρή.

Οι χρεωμένοι Ελληνες μοιάζουν να μην μπορούν να μειώσουν δραστικά τον ρυθμό συσσώρευσης των χρεών τους. Είναι η άρνηση να υποχωρήσουν στη φτώχεια, να δεχθούν ότι δεν μπορούν να ζήσουν μια μέση καταναλωτική ζωή, ότι πρέπει να βγάλουν από το πρόγραμμα το κάλεσμα φίλων, την έξοδο για σινεμά, τα ιδιαίτερα του παιδιού.

Είναι η κεκτημένη συνήθεια της ζωής επί πιστώσει, της διά του δανεισμού ικανοποίησης των αναγκών. Τα παλιά χρόνια προηγούνταν η αποταμίευση, οι περικοπές από αλλού, η θυσία ορισμένων απολαύσεων για την πραγματοποίηση ενός ονείρου. Με τις κάρτες και τα δάνεια, τα πράγματα αντιστράφηκαν - απόλαυσε τώρα, πλήρωσε μετά. Τα δάνεια παρέχουν την ελευθερία διαχείρισης της ικανοποίησης.

Αλλά είναι και κάτι άλλο, πιο βαθύ. Εκείνο που βιώνει σήμερα κανείς δεν είναι η ενεργός παρουσία της ομάδας, ένα ζωντανό κοινωνικό σώμα, αλλά ένα σώμα καμωμένο από σημεία, αναφορές, διακριτικά των καταναλωτικών τάσεων και συρμών.Είναι τόσο ισχυρή αυτή η τάση, που υπερκαλύπτει ως ένα βαθμό την αίσθηση κινδύνου της υπερχρέωσης. Μέσα από το δανεισμό για τη διατήρηση του κοινωνικού προφίλ διασφαλίζει ο καταναλωτής την κοινωνική του ενσωμάτωση.  Ο μέσος καταναλωτής οφείλει να διαθέτει ένα σύνολο αντικειμένων για να εξασφαλίσει τον τίτλο του πολίτη, το πιστοποιητικό πολιτιστικής υπηκοότητας.

Ο μέσος Ελληνας δέχεται αδιάκοπα προκλήσεις, ερωτάται και καλείται να απαντήσει. Συχνά αγοράζει όχι για να ικανοποιήσει μια επείγουσα ανάγκη, αλλά για να απαντήσει σε μια ερώτηση που τον εμπλέκει στο συλλογικό τελετουργικό της διαβίωσης. Η επιλογή του αντικειμένου είναι μια δήλωση προτίμησης που του προσφέρει την κοινωνική του ταυτότητα. Αγοράζει άρα υπάρχει. Εχει λόγο γιατί έχει χρήμα. Δανεικό έστω. Επισφαλές, ακριβοπληρωμένο, κατευθυντήριο.