Σοφία Βέμπο, η φωνή της Νίκης στα δικά μας «εθνικά» αυτιά

Tου Νικου Βατοπουλου

Οσο κι αν η Σοφία Βέμπο είναι για τα δικά μου αυτιά, τα τραγούδια της μεταπολεμικής Ελλάδας, κάθε 28η Οκτωβρίου συγκινούμαι με τα «Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά». Ισως γιατί όταν πήγαινα στο δημοτικό και συμμετείχα σε σχολικές εορτές, η λήξη του πολέμου ήταν μόνο 20-25 χρόνια πίσω, σαν να μιλάμε σήμερα για το 1985.

Η Βέμπο ήταν μία ηρωίδα για τα παιδιά της δικής μου γενιάς, μια ηρωίδα απτή, γιατί την είχαμε δει και στο «Αλάτι και Πιπέρι» του Φρέντυ Γερμανού. Τη βλέπαμε σαν μια εκκεντρική φιγούρα, ξέραμε ότι το σπίτι της ήταν κάπου στη Στουρνάρη, η Βέμπο ήταν ένα κομμάτι μιας μεγάλης Ελλάδας. Σε αυτήν την Ελλάδα χωρούσαν και τα νιάτα των γονιών μας, γι' αυτό ίσως για μένα το «Σ' αγαπώ και μ' αρέσει η ζωή» μου θύμιζε πάντα κάποιο δρομάκι στην Κυπριάδου.

Ωστόσο, η Βέμπο ήταν η τραγουδίστρια της Νίκης. Η ιδιότητα αυτή την ανέβαζε μία σκάλα πάνω από τις άλλες δημοφιλείς ερμηνεύτριες του ελαφρού τραγουδιού που άκουγαν όλοι και που ακούγαμε και εμείς οι νεότεροι σε ραδιοφωνικές εκπομπές του Β΄ Προγράμματος. Η Βέμπο διέφερε. Εκείνη, ήταν «παλικάρι». Ισως βοηθούσε η «περίεργη» εξωτική ομορφιά της, με τα μαύρα, πυκνά μαλλιά και το ευθύβολο βλέμμα. Η Βέμπο ενσάρκωνε μία Μπουμπουλίνα του '40, γνώριμη και οικεία. Εμπαινε σε κάθε σπίτι. Νοικοκυρές μαγείρευαν και σιγοτραγουδούσαν μαζί της.

Σήμερα, η Σοφία Βέμπο ανήκει σε μια Ελλάδα που γλιστράει πίσω στον χρόνο. Αναρωτιέμαι πόσο «μουσειακά» να είναι τα τραγούδια της στα πολύ νεανικά αυτιά. Για τα παιδιά του 2010, η Βέμπο ανήκει στην εποχή της γιαγιάς ή της προ-γιαγιάς, ανήκει σε μία εποχή που ενδεχομένως αδυνατούν να καταλάβουν.

Ωστόσο, τα τραγούδια της Νίκης επιβιώνουν. Προσπέρασαν τα ταγκό και τα βαλσάκια, που άρεσαν τόσο το 1950, προσπέρασαν τις δεκαετίες και επιβιώνουν σαν «λαϊκά» εμβατήρια. Είναι ένα επίτευγμα, αν θέλει κανείς να το δει με αυτόν τον τρόπο.

Σκέφτομαι ότι το 1940 η Σοφία Βέμπο ήταν τότε κοπέλα 30 ετών. Οπως οι συνομήλικές της, είχε την ατυχία να ζήσει την εμπειρία του πολέμου, που τσακίζει ζωές ή συνθλίβει όνειρα. Συχνά, απλώς τα καθυστερεί, τα μεταπλάθει, τους δίνει άλλο σχήμα. Η Βέμπο είχε «ανδρεία», θάρρος και ορμή ζωής. Στα μάτια εκατομμυρίων Ελλήνων, η Βέμπο υπήρξε μία «μάνα». Εμψύχωσε και χάρισε χαμόγελα και δάκρυα. Είχε ανάστημα και αυτό οι Ελληνες της το αναγνώρισαν.