Η απαξίωση του ιατρικού λειτουργήματος

Του ΘΑΝΑΣΗ ΔΡΙΤΣΑ

(Καρδιολόγου στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο)

Είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο ότι η κατάρρευση των αξιακών συστημάτων και η παρακμή ιδεών προηγούνται των οικονομικών κρίσεων οι οποίες αντιπροσωπεύουν απλώς το τελικό στάδιο της κοινωνικής διάβρωσης λόγω συστηματικής παράβασης του ηθικού νόμου.

Είναι αυτονόητο ότι ο τομέας της υγείας δεν θα έμενε έξω από την παρακμή του τόπου μας, όταν τίποτα δεν έχει μείνει όρθιο. Ομως πολύ σοβαρότερο πρόβλημα από την οικονομική κρίση στον τομέα της υγείας (η οποία μπορεί πιθανά μέσω αυστηρών μέτρων να αντιμετωπιστεί κάποια στιγμή) αποτελεί η συστηματική απαξίωση του ιατρικού λειτουργήματος σαν αποτέλεσμα της δημοκρατίας των μετριοτήτων που ανέδειξε η περίοδος της μεταπολίτευσης. Είναι ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς τα αίτια που κατάφεραν το διπλό αυτό χτύπημα αφ'ενός στην ιδιότητα του γιατρού ως λειτουργού, αφ'ετέρου στην ιδέα της υγείας ως δημόσιου αγαθού.

Μια πρώτη σημαντική αιτία υπήρξε η πλαγία οδός εισόδου στις ιατρικές σχολές, η οδός των «αλεξιπτωτιστών», μέσω μετεγγραφών φοιτητών πέραν των εισερχομένων αξιοκρατικά μέσω πανελληνίων εξετάσεων. Ετσι στον σχετικά μικρό αριθμό φοιτητών που πέρασαν στις σχολές μέσω εισαγωγικών προστέθηκε ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός φοιτητών από αμφίβολης αξιοπιστίας πανεπιστήμια της ευρύτερης Βαλκανικής. Στη συνέχεια σε αυτούς που αποφοίτησαν από τις ιατρικές σχολές της χώρας μας προστέθηκαν και όσοι πήραν το πτυχίο τους απ'ευθείας από βαλκανικά πανεπιστήμια ή πανεπιστήμια της Ιταλίας (1975-90). Ανάμεσα στο πλήθος των «αλεξιπτωτιστών» (γενικά μέτριων ή χαμηλού επιπέδου μαθητών στο τότε Λύκειο) η μικρή μειοψηφία των αρίστων που είχαν εισαχθεί στην ιατρική μέσω εισαγωγικών έμοιαζε αδύναμη και ανήμπορη να αντιδράσει.

Ολα βασίστηκαν στο πάθος του μικροαστού Ελληνα να καμαρώσει και εκείνος τον γιο ή τη θυγατέρα του γιατρό, ανεξάρτητα αν υπήρξε ο μετριότατος μαθητής που απέτυχε δυο-τρεις φορές στις πανελλήνιες εξετάσεις. Το χτύπημα λοιπόν εναντίον της αριστείας, που ήταν παραδοσιακά συνδεδεμένη με την ιδιότητα του γιατρού, οδήγησε σε παθολογική αύξηση του αριθμού των γιατρών σε αναλογία με τον πληθυσμό και σε προλεταριοποίηση του ιατρικού λειτουργήματος. Μάλιστα καλλιεργείται βλακωδώς στο ελληνικό κοινό η άποψη ότι όσο πιο πολλούς γιατρούς έχουμε τόσο καλύτερη θα είναι η υγεία μας, σε αντίθεση με χώρες όπως π.χ. η Βρετανία και οι ΗΠΑ, όπου προσπαθούν με νύχια και με δόντια να μην αυξήσουν σημαντικά τον αριθμό των ειδικευμένων γιατρών γιατί γνωρίζουν ότι έτσι αφ'ενός πέφτει η ποιότητα, αφ'ετέρου δημιουργείται τεχνητή ζήτηση υπηρεσιών υγείας.

Μια δεύτερη σημαντική αιτία, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, υπήρξε η έλλειψη αξιοκρατίας στις επιλογές του ιατρικού προσωπικού των νοσοκομείων σε επίπεδο επιμελητών ή ειδικών συνεργατών. Εκεί κυριάρχησαν οι κομματικές επιλογές και οι επιλογές των «ημετέρων», έτσι ώστε νέοι γιατροί με διαπρεπή επιστημονική σταδιοδρομία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και λαμπρά βιογραφικά δεν μπορούσαν να διεκδικήσουν ούτε καν θέση επιμελητού Β' σε νοσοκομεία της επαρχίας. Το ίδιο ακριβώς πρόβλημα υπάρχει και στην επιλογή των πανεπιστημιακών γιατρών· μάλιστα είναι πρακτικά αδύνατο να ανέλθει τα σκαλοπάτια της πανεπιστημιακής ιεραρχίας κάποιος αντικειμενικά ικανός αλλά χωρίς κομματική-πολιτική ώθηση και χωρίς τις αυτονόητες «ευλογίες» των καθηγητών πλήρους βαθμίδος. Ουσιαστικά ο γιατρός του ΕΣΥ αλλά και ο πανεπιστημιακός γιατρός αποτελούν στην Ελλάδα του 2010 κλειστά επαγγέλματα.

Στο άμεσο μέλλον η απαξίωση του ιατρικού λειτουργήματος στη χώρα μας είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει τα λαμπρότερα νέα μυαλά σε ηρωική έξοδο προς τον εκτός Ελλάδος πολιτισμένο κόσμο και έτσι θα καταγραφεί ένα νέο κύμα μαζικής μετανάστευσης «εγκεφάλων». Είναι βέβαιο ότι η υγεία των Ελλήνων πολιτών θα επιδεινωθεί αφού έχει παραδοθεί πλέον σε χέρια γιατρών (ευτυχώς με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις) οι οποίοι συνδυάζουν μέτριες ικανότητες με διεφθαρμένο ήθος.