Τα δημοτικά δεν είναι μόνο για το Πάσχα!

Του Θοδωρη Μανικα

(Δημοσιευθηκε στην "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" τον Απρίλιο του 2007)

Από τότε που πρωτοάκουσα «Τα Κλέφτικα» με την Τασία Βέρρα, όποτε πλησιάζει το Πάσχα των Ελλήνων, «λιώνω» το cd, ακούγοντάς το κατά κόρον. Με μαγεύει η φωνή της (που, ούτως ή άλλως, έχει δρέψει δάφνες στο δημοτικό τραγούδι εδώ και δεκαετίες), ο τρόπος που τραγουδά, ψιθυρίζει και ανασαίνει πάνω από τους ισοκράτες του λιτού κουαρτέτου που τη συνοδεύει και, βεβαίως, το ίδιο το ρεπερτόριο.

Ο δίσκος δεν είναι καινούργιος, αλλά αρχίζω το σημερινό σημείωμα απ’ αυτόν, γιατί αφ’ ενός, επανακυκλοφορεί κάθε χρόνο τέτοια εποχή (κάνοντας και καλές πωλήσεις) και αφ’ ετέρου γιατί μου δίνει το έναυσμα για να θέσω μερικά ερωτήματα που με απασχολούν εδώ και χρόνια σχετικώς με το δημοτικό τραγούδι...

Αλήθεια, πότε άκουσες για τελευταία φορά ένα δημοτικό στο ραδιόφωνο; Πότε είδες προσφάτως την Τασία Βέρρα, τον Γιάννη Κωνσταντίνου, τη Σοφία Κολλητήρη στην τηλεόραση; Ισως κάποιο πρωί Κυριακής, που ξύπνησες νωρίς στην ΕΤ1 και αυτό είναι όλο.

Από τον καιρό που ήμουν παιδάκι, έβλεπα στη χουντική τηλεόραση να παραχώνουν το δημοτικό στα κυριακάτικα πρωινά προγράμματα και πάντα με παραξένευε το γεγονός αυτό, γιατί τα ίδια τα δημοτικά τραγούδια μιλούσαν για γλέντια, για καημούς, για πόλεμο, για θάνατο, για πράγματα που, τέλος πάντων, δεν είναι συνυφασμένα με τα πρωινά της Κυριακής. Να πεις ότι δεν είχε άλλο χώρο στην τηλεόραση για μουσικές εκπομπές; Μα η χουντική τηλεόραση έπαιζε μουσική (για ευνόητους λόγους!) αβέρτα.

Βιολάρηδες, Κοινούσηδες, γιεγιέδες, Μπιθικώτσηδες, Μαριλένες, Μαρκόπουλοι..., κυριολεκτιώς mad tv ήταν! Μόνο τα δημοτικά δεν χωρούσαν πουθενά αλλού στο πρόγραμμα, παρά μόνο Κυριακή πρωί.

Ημουν νιος και γέρασα, λοιπόν, και ακόμη ισχύουν τα ίδια. Δημοτικά και ΜΜΕ δεν τα «βρίσκουν» εύκολα και έτσι, για να μάθεις τι συμβαίνει στο παραδοσιακό μας τραγούδι πρέπει να ψάχνεσαι αναζητώντας την πληροφόρηση αλλού.

Ευτυχώς, κάτω από την Ομόνοια ζει και αναπνέει, εδώ και χρόνια, ένας κόσμος με άλλες αξίες που όσον αφορά τη μουσική έχει γραμμένα τα κανάλια και τα ραδιόφωνα εκεί που πρέπει! Νυχτερινά κέντρα, μικρές δισκογραφικές εταιρείες με ευρηματικούς τρόπους διανομής, ακόμη και περιοδικά, συντηρούνται από κάποιους μερακλήδες και παλεύουν καθημερινώς, ερήμην ημών των υπολοίπων, για να κρατάνε ζωντανό το δημοτικό τραγούδι.

Ενας τέτοιος μερακλής είναι ο μελετητής του δημοτικού, ερμηνευτής και ο ίδιος, Γιάννης Μητρόπουλος, που μέσω της εταιρείας του (Αθηναϊκή Δισκογραφική) έχει κυκλοφορήσει γύρω στα 300 cd με δημοτικό (και ρεμπέτικο) ρεπερτόριο. Σαν μια μικρή αμερικανική εταιρεία μπλουζ ή τζαζ ρεπερτορίου, η Αθηναϊκή έχει φτιάξει μια σταθερή ομάδα μουσικών που παίζουν σε όλες σχεδόν τις ηχογραφήσεις της και, βεβαίως, και στον δίσκο της Βέρρα. Πλαστήρας (κλαρίνο), Κουκουλάρης (βιολί), ο συγχωρεμένος ο Τσιλιπάνος και μετά ο «Βραζιλιάνος» κρουστά και ο Πίτσος (κιθάρα). Με τους τρεις τελευταίους είχα την τιμή να συνεργασθώ παλαιότερα ως παραγωγός δίσκων και γνωρίζω καλά πόσο κατέχουν το δημοτικό και τα μυστικά του(...)

Πριν από τριάντα χρόνια ο Λάμπρος Παπαθανασίου ήταν, για όλους τους μυημένους, ο εκ Διστόμου πρωτομάστορας στα μωραΐτικα, ρουμελιώτικα και κλέφτικα τραγούδια.

Ομοίως πρωτομάστορας (επιπέδου Μουντάκη), ο Κρητικός λυράρης Θανάσης Σκορδαλός, του οποίου οι ερμηνείες και τα παιξίματα ήσαν πέρα από τον χωροχρόνο, ενώ ο Δημήτρης Ζάχος με το… αρχοντικό look, σάρωσε όλο το στεριανό ρεπερτόριο με τον μοναδικό του τρόπο.

Ομως, η κορυφή, ο Ολυμπος της υπόθεσης ήταν ο Γιώργος Παπασιδέρης. Ο,τι και να τραγούδησε το ανύψωσε δύο επίπεδα πιο πάνω απ’ όπου το βρήκε, πράγμα που καταδεικνύουν και τα τραγούδια που περιέχονται στη δική του ανθολογία. Είναι τραγούδια που όλοι τα ξέρουμε, αλλά που αν τα ακούσεις από εκείνον τον γίγαντα θα νιώσεις πως το τοπίο τους έχει μεγαλύτερο βάθος από όσο νόμιζες τόσα χρόνια!

Αυτό νομίζω ότι είναι το απόλυτο cd για το πασχαλινό γλέντι. Ακούστε το, χορέψτε και γλεντήστε και, προς Θεού μην τα ξαναγγίξετε του χρόνου το Πάσχα, πάλι!