ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΕΘΝΟΠΑΤΕΡΟΞΕΦΤΙΛΑΡΟΠΛΗΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Η δίκη για το Μάτι

Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

 

Η δίκη για το Μάτι έχει τη νομική της πλευρά. Να καταδικασθούν οι ένοχοι για τον θάνατο εκατό ανθρώπων, τον βαρύ τραυματισμό άλλων, την ψυχική οδύνη των επιζώντων. Η μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε μια ολόκληρη περιοχή σε απόσταση μόλις μερικών χιλιομέτρων από το κέντρο της πρωτεύουσας δεν ήταν μόνο μια φυσική καταστροφή. Πίσω της βρίσκονται η ανθρώπινη βλακεία, η αμέλεια, η αδιαφορία, η ανικανότητα, ο κυνισμός, ενδεχομένως και ο δόλος, όπως είπε μία από τις μάρτυρες στη δίκη. 

Τον πολιτικό δόλο η δημοκρατία τον χρέωσε στην τότε κυβέρνηση στις εκλογές που ακολούθησαν δύο χρόνια μετά. Η υποκρισία του πρωθυπουργού και των υπουργών του, που ενώ ήξεραν για νεκρούς τους έκρυβαν ώσπου δεν μπορούσαν πια να τους κρύψουν, διαγωνίσθηκε επιτυχώς με την προκλητική αλαζονεία του συγκυβερνήτη του Καμμένου, ο οποίος απέδωσε την καταστροφή στην αυθαίρετη δόμηση. Εκαναν πως δεν καταλαβαίνουν ότι η πολιτεία, της οποίας είχαν την ευθύνη, άφησε αβοήθητους τους πολίτες της. Το κατάλαβαν οι ψηφοφόροι με τον πιο επώδυνο τρόπο. Εκατό άνθρωποι νεκροί από τον πιο φριχτό θάνατο, είτε καμένοι είτε πνιγμένοι. Σώματα καρβουνιασμένα μέσα σε νάιλον σακούλες που δεν μπορούσαν να τα αναγνωρίσουν οι δικοί τους.  

Δεν είχε γίνει πόλεμος. Ή μάλλον κι αν είχε γίνει πόλεμος ήταν ανάμεσα στο διαλυμένο κράτος και την ανικανότητα των διαχειριστών του. Καλό είναι να τα θυμόμαστε πού και πού τώρα που νομίζουμε ότι το μεγάλο πρόβλημα της χώρας είναι η τύχη της κ. Καϊλή ή οι απόψεις των συνταγματολόγων για τον κ. Ντογιάκο.

Η δίκη για το Μάτι όμως έχει και μια δεύτερη, ίσως πιο ουσιαστική σημασία. Μας υπενθυμίζει ότι πίσω από την τραγωδία βρίσκονται πρόσωπα που το καθένα τους έχει όνομα, και το καθένα τους είχε τη δική του ζωή. Δεν είναι ένας αριθμός που μετράει το μέγεθος της τραγωδίας. Οι συγγενείς των θυμάτων που εμφανίστηκαν μια μέρα στο δικαστήριο με τις φωτογραφίες των νεκρών δεν έχουν απλώς συμβολική σημασία. Οπως ο Σαίξπηρ, στον Ερρίκο Ε΄ παρουσιάζει τον κατάλογο των ονομάτων όσων ευγενών έπεσαν στη μάχη του Αζενκούρ. Δεν χάθηκαν «άνθρωποι» γενικά κι αφηρημένα. Χάθηκαν παιδιά, γονείς, αδελφοί, σύζυγοι, οι εκφραστές της ουσίας της ανθρωπιάς. 

Αυτοί οι άνθρωποι που έχασαν παιδιά, συζύγους και γονείς απαιτούν ηθική δικαίωση. Και τουλάχιστον θα πρέπει να τους την αναγνωρίσουμε εμείς οι υπόλοιποι συναισθανόμενοι τον σπαραγμό τους όταν είναι αναγκασμένοι να βρουν τις λέξεις για να εκφράσουν την οδύνη τους. Σεβόμαστε τα θύματα του βιασμού. Το Μάτι ήταν ένας βιασμός. Και για τα θύματα και για τους επιζώντες.

Η δίκη για το Μάτι αντιμετωπίζεται ως ρουτίνα της καθημερινότητας. 

Λες και...

 

 δεν αντέχουμε να σηκώσουμε το βάρος του εγκλήματος.

 

Γιατί μας φοβίζει το Μάτι;
 

Προσπαθώ εδώ και μέρες να καταλάβω για ποιο λόγο η δίκη για το Μάτι δεν προβάλλεται όσο θα της άξιζε. Οι εφημερίδες που διαβάζω καταγράφουν τις μαρτυρίες, στο ραδιόφωνο έχω μέρες να ακούσω αναφορές, όχι όμως στα δελτία, τηλεόραση δεν βλέπω οπότε δεν έχω γνώμη. Κι όμως, οι μαρτυρίες των επιζησάντων αναδεικνύουν τα εντελώς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας τραγωδίας που μόνον με εμπόλεμη κατάσταση μπορεί να συγκριθεί. Υπάρχει η κοινοτοπία του κακού, θα μου πείτε. Κάθε χρόνο καίγονται χιλιάδες στρέμματα σε όλη τη χώρα, ο κρατικός μηχανισμός δεν εμπνέει εμπιστοσύνη για την αποτελεσματικότητά του. Νεκρούς έχουμε θρηνήσει και άλλες φορές. Ομως εδώ ζήσαμε μια καταστροφή που οφείλεται στην πλήρη εγκατάλειψη των κατοίκων της περιοχής, αφού καταδικάστηκαν να εγκλωβισθούν και να αποκλεισθούν όλοι οι τρόποι διαφυγής τους. 

Ο κυνισμός του Καμμένου που, σαν κακομαθημένο παιδί, τόλμησε να πει πως για όλα φταίει η αυθαίρετη δόμηση, κοινώς τα θύματα, και ο κυνισμός του Τσίπρα που με παραλυμένα αντανακλαστικά προσπάθησε να κρύψει το μέγεθος της καταστροφής, σηματοδοτούν την πολιτική πλευρά της τραγωδίας.  

Το Μάτι είναι θέρετρο της μεσαίας τάξης. Η οικονομική της εξόντωση συνοδεύθηκε και από τη φυσική εξόντωση. «Φταίει η μεσαία τάξη που χτίζει αυθαίρετα». Διότι αυθαίρετα δεν χτίζουν ούτε οι Πακιστανοί ούτε οι Αφγανοί.  

Περιμένουμε τις καταδίκες πιστεύοντας ότι θα επέλθει η κάθαρση και το τραύμα θα επουλωθεί. Οι μαρτυρίες όμως αποκαλύπτουν πως όποια κι αν είναι η έκβαση της δίκης και όσοι κι αν καταδικασθούν, το τραύμα δεν επουλώνεται. Οι φριχτοί θάνατοι, τα καρβουνιασμένα πτώματα και οι πνιγμένοι έχουν ένα ψυχικό αντίκρισμα στο συλλογικό ασυνείδητο που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν οι δικαστές.

Η Πισπιρίγκου, που έχει γίνει τηλεπερσόνα έστω και βουβή, ο παιδεραστής μαστροπός της δωδεκάχρονης, ο πατέρας Αντώνιος ή ο νεκρός Ρομά προκαλούν αντανακλαστική ηδονοβλεψία. Ολοι αυτοί είναι «κάποιοι άλλοι» που μας καθησυχάζουν επειδή εμείς δεν είμαστε σαν κι αυτούς.  

Δεν ισχύει το ίδιο για το Μάτι. Στην καταστροφική πυρκαγιά της Πεντέλης πριν από δύο χρόνια, πολλοί εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ κατηγορούσαν την κυβέρνηση ότι φροντίζει μόνον να μην υπάρξουν ανθρώπινα θύματα. Στο Μάτι θα μπορούσε να βρεθεί ο καθένας από εμάς. Είτε ανάμεσα στους νεκρούς είτε ανάμεσα στους επιζώντες. Κι αυτό μας τρομάζει. Το νευρικό σύστημα της κοινωνίας μας δεν αντέχει τη φρίκη.  

Είμαστε μια κοινωνία που μας φοβίζει ο ίδιος μας ο εαυτός. Εξ ου και το γκρίζο πέπλο της σουρντίνας που καλύπτει τη δίκη. Θα προτιμούσαμε να ξεχάσουμε. Και να μην ακούμε αυτές τις φωνές που διατηρούν τη μνήμη της πληγής.