1.-Ζούμε, ακόμη, τα απόνερα της μεταπολίτευσης. Η μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας από το παλιό στο καινούριο, από δημιουργίας ελληνικού κράτους, έχει κβαντικά χαρακτηριστικά. Δεν έχει συνέχεια. Δεν μεταμορφώνεται σιγά σιγά η κοινωνία. Αλλάζει με τομές.
Αυτή η αρχή δεν ίσχυσε την μακρά μεταπολιτευτική περίοδο. Διότι είχε συσσωρευθεί πολύ αρνητική ενέργεια που έπρεπε να εκτονωθεί. Και εκτονώνεται με μεταρρυθμιστικές αλλαγές. Και οι μεταρρυθμίσεις, ακόμη και των συντηρητικών κυβερνήσεων, εκτόνωναν και την λαϊκή δυσαρέσκεια.
Πιστεύω πως ο χρόνος θα δείξει ότι την επαναστατική πίεση την εκτόνωσε, κυρίως, ο Ανδρέας Παπανδρέου με το να βάλει στο παιχνίδι της εξουσίας τα κοινωνικά στρώματα που είχαν αποκλειστεί από το μετεμφυλιακό κράτος. Αλλά η αναφορά σ αυτήν την πραγματικότητα είναι εξοβελιστέα από έναν λαό που θέλει να ακούει αυτό που του αρέσει. Έστω και αν κάνει λάθος. Και στην επιφάνεια της συνείδησής του ο Α.Π. ταυτίστηκε με το απόλυτο κακό. Ας αφήσουμε το θέμα αυτό.
Από την πρώτη αυτή παράγραφο θα ήθελα να επισημάνω πως εδώ και πενήντα χρόνια ζούμε αργούς μετασχηματισμούς της κοινωνίας μας οι οποίοι δεν είναι ικανοί να την εισάγουν σε μια εποχή ταχείας ανάπτυξης, τεχνολογικής, οικονομικής, ακόμη και πνευματικής.
Γιατί;
Διότι η πολιτεία δεν έχει άποψη πως να το πετύχει.
Οι πολιτικοί βολεύονται με την διαχείριση των θέλω της κοινωνίας για να διατηρούν και να νέμονται την εξουσία αλλά αυτά τα θέλω πολλές φορές δημιουργούν μια αδράνεια, μια στασιμότητα της οποίας τα αποτελέσματα είναι αυτά που βιώνουμε. Καθημερινά αδιέξοδα. Τα οποία, η εξουσία επειδή αισθάνεται την ύπαρξή τους και την καταστρεπτική, για την αναπαραγωγή της, συνέπεια, επεδίωξε να τα διαχειριστεί.
Πως;
Με την χειραγώγηση των ΜΜΕ, τον εκμαυλισμό της όποιας διανόησης και την δημιουργία πραιτωριανών και στην παραδοσιακή ζωή και στο διαδίκτυο.
Ο μοναδικός χώρος ο οποίος θα μπορούσε να αυτονομηθεί και από την λοιπή κοινωνία και από την επιρροή της εξουσίας ήταν τα πανεπιστήμια. Συνειδητά ή υποσυνείδητα όταν οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν αδιέξοδα, αναμένουν μια τομή από την νέα γενιά και, κυρίως, την γενιά που σπουδάζει. Η οποία, παρακολουθώντας τις εξελίξεις, μπορεί να διαμορφώσει άποψη και, κυρίως, λόγω της νεανικής ενεργητικότητάς της να την επιβάλλει.
Αντ αυτών, ο πανεπιστημιακός χώρος έχει καταντήσει το άλλοθι της εξουσίας.
Η κοινωνία έχει ανάγκη μιας νέας πολιτικής πρότασης, μιας νέας πολιτικής, οικονομικής και πνευματικής τάξης που θα της δώσει μια νέα ελπίδα. Θα επανανοηματοδοτήσει το περιεχόμενο της ύπαρξής της χωρίς να ξεχνά την πορεία της, να της δώσει τη δυνατότητα μιας αξιοπρεπούς καθημερινής ζωής και να την κάνει να νοιώσει μια στοιχειώδη ασφάλεια. Αυτές οι έννοιες και το περιεχόμενό τους έχουν να κάνουν κυρίως με τα πανεπιστήμια. Εκεί παράγονται και αναπαράγονται. Και από εκεί προέρχονται οι άνθρωποι που θα τις εφαρμόσουν και οι τομές που θα τις επιβάλλουν. Ακόμη και ο Λένιν αναγνώρισε την σημασία της διανόησης ως επαναστατικής πρωτοπορίας. Με απλά λόγια, τα πανεπιστήμια και οι λειτουργοί τους, προσπαθούν να βρίσκονται στην πρωτοπορία της γνώσης, στην εφαρμογή της, στην αμφισβήτησή της, στην παραγωγή των ανθρώπων που θα εφαρμόσουν τις διάφορες μορφές της και στην πρόκληση επαναστατικών τομών, αν χρειαστεί.
Και το ερώτημα είναι: επιτελούν έναν τέτοιο ρόλο τα ελληνικά πανεπιστήμια; Υπάρχει τροχοπέδη που δεν το επιτρέπει;
Αντί να τροφοδοτούν τους πολιτικούς σχηματισμούς και τις κοινωνικές συλλογικότητες με ιδέες περιμένουν να αφουγκραστούν τα θέλω τους, να τα αποδεχθούν και να ικανοποιήσουν αυτά που θέλουν να ακούσουν οι ηγετικές ομάδες τους. Να πάρουν γραμμή αντί να δώσουν ιδέες. Να παράγουν στελέχη όχι με νέες ιδέες που θα έχουν αναπτυχθεί μέσα σε έναν ελεύθερο και πρωτοποριακό χώρο αλλά με την καλύτερη πρόσληψη της κομματικής γραμμής. Μιας γραμμής που παράγεται στα σκοτεινά υπόγεια των κομμάτων με ιστορικές αγκυλώσεις, προσωπικές φιλοδοξίες, δεσμεύσεις και με μοναδικό γνώμονα πως θα κατακτηθεί η εξουσία και πως θα γίνει η νομή της.
Αυτό δεν μπορεί να είναι ρόλος πανεπιστημίου. Αυτό είναι ουρά των κομμάτων και ενός οπισθοδρομικού, καθυστερημένου, ομφαλοσκοπικού κατεστημένου.
5.-Ποια είναι, τώρα, τα δρώντα υποκείμενα του ελληνικού πανεπιστημιακού χώρου.
Κατ αρχάς είναι οι άνθρωποι που μόλις περιέγραψα παραπάνω. Ικανοί ή λιγότερο ικανοί επιστήμονες που θέλουν να κάνουν την δουλειά τους. Είναι το ίδιο επαναστάτες με τους κοινωνικούς επαναστάτες. Επανάσταση δεν είναι, μόνο, ο Οκτώβρης του 17, ας πούμε. Επανάσταση για την ανθρωπότητα ήταν η μακραίωνη- και επίπονη- διαδικασία διαμόρφωσης της Θεωρίας της Σχετικότητας, ή η διατύπωση της Θεωρίας των Κβάντα. Οι επαναστάσεις αυτές- και άλλες επιστημονικές- προσέφεραν και προσφέρουν πολύ περισσότερα στην ανθρωπότητα από την οπισθοδρόμηση στην οποία την έριξε ο Οκτώβρης. Αυτοί οι επιστήμονες, ο Αινστάιν, ο Πλάνκ, ο Ράδεφορντ, ο Μπόρ, ο Χάιζεμπεργκ ήταν επαναστάτες.
Όποιος στις ημέρες μας υπονομεύει την έρευνα και την διδασκαλία νέων αντιλήψεων από επιστήμονες που θέλουν να προωθήσουν την επιστήμη είναι αντεπαναστάτης. Και όποιος υπονομεύει την διδασκαλία τους ή την έρευνά τους, επικίνδυνος για την ανθρωπότητα.
Στα πανεπιστήμια υπάρχουν και συνάδελφοί τους που για λόγους, κυρίως, ψυχολογικούς, βλέπουν με καχυποψία την επιστημονική πρόοδο. Σε κάθε τομέα. Είτε διότι έχουν ενταχθεί στις κομματικές γραμμές και έγνοιά τους είναι η προώθησή τους, ενδεχομένως και η φιλοδοξία πολιτικής ανέλιξής τους, είτε διότι έχουν μείνει στις επαναστατικές, πολιτικές φαντασιώσεις της νεότητάς τους, οι οποίες διαψεύσθηκαν. Δεν θέλουν να έρθουν σε αντίθεση με τις φαντασιώσεις εκείνες και ενθαρρύνουν οτιδήποτε τις αναπαράγει, έστω σε αποσυντεθειμένη μορφή. Υποστηρίζουν κάθε αποδομητική κίνηση των πανεπιστημίων ακόμη και στην βάση ότι η γνώση είναι αστική. Η γνώση, κατ αυτούς, περιέχει ιδεολογικό φορτίο το οποίο αν είναι αντίθετο από το δικό τους, είναι αρνητικό. Θα αρέσκονταν σε έναν ρόλο Τόνυ Νέγκρι αλλά δεν μπορούν. Υποσυνείδητα θαυμάζουν τον Ιταλό καθηγητή πολιτικής επιστήμης που μεσουράνησε τις δεκαετίες 70, 80, ίσως και 90.
Δεν είμαι αντίθετος σε μια τέτοια παραγωγή πολιτικής σκέψης στα πανεπιστήμια. Αλλά στέκομαι κριτικά στο περιεχόμενό της. Αυτό είναι διαφορετικό.
Να δίνεται η δυνατότητα παραγωγής ανατρεπτικής σκέψης, γνώσης και δράσης αλλά παράλληλα και η δυνατότητα αμφισβήτησής της. Οι πανεπιστημιακές σέχτες, ενώ αποδέχονται αμάσητα αντιλήψεις που τις ικανοποιούν, δεν επιτρέπουν την αμφισβήτηση της απόλυτης αλήθειάς τους.
Να ρίξουμε τους τοίχους των πανεπιστημίων. Να δημιουργήσουμε ένα σωρό μπάζα. Αλλά με τι θα τα αντικαταστήσουμε; Με το κενό; Μας ικανοποιεί το κενό;
Δυστυχώς, δεν παράγουν καμιά σκέψη. Σταματούν στην υποστήριξη της καταστροφής. Η καταστροφή θα μπορούσε να είναι δημιουργική. Αλλά η δημιουργικότητα προϋποθέτει πρόταση. Δεν έχουν. Δεν μπορούν να διαμορφώσουν. Περιμένουν αντί να παράγουν άποψη να πάρουν κομματική γραμμή. Η καταστροφή θα μπορούσε να παράγει χάος και το χάος δημιουργικότητα. Αλλά καταστροφή που συνοδεύεται από την πρόσληψη της κομματικής γραμμής ή την αναπαραγωγή αναχρονιστικών ιδεοληψιών είναι ακραία συντήρηση.
Δεν είναι επανάσταση. Και ζουν με τις αναμνήσεις του παρελθόντος. Ενός παρελθόντος που στην ακμή του (από το 1968-1975) παρήγαγε προτάσεις. Έστω και υποσυνείδητες. Αμφισβήτησε, κατέστρεψε αλλά πρότεινε. Και οι προτάσεις του διαμόρφωσαν την ζωή των κοινωνιών επι μισό αιώνα.
Μισός αιώνας είναι πολλά χρόνια για να ζούμε με τα πρότυπα που τότε προτάθηκαν. Είναι πολλά διότι οι ταχύτατες τεχνολογικές μεταβολές δημιουργούν νέες ανάγκες. Οι ανάγκες είναι υπαρκτές αλλά δεν έχουν γίνει ακόμη συνείδηση από τις κοινωνίες. Και εδώ βρίσκεται ο ρόλος της πανεπιστημιακής πρωτοπορίας κάθε είδους. Να τις προσδιορίσει, να τις συγκεκριμενοποιήσει, να τις περιβάλει με έναν ιδεαλισμό και αν χρειαστεί, να τις προβάλει ακόμη και με εξεγέρσεις.
Αν τα καταστρέψουμε όλα με τι θα καλύψουμε το κενό; Μήπως η καταστροφή με τη δημιουργία κενού είναι η προβολή του δικού μας κενού σε επίπεδο κοινωνίας; Μήπως η προβολή αυτή είναι ακραία εγωϊστική;
Είναι επανάσταση η επιβολή βίας από μια μειοψηφία;
Είναι επανάσταση να σταματάς την έρευνα σε κάποιο εργαστήριο όπου κάποιος νέος Πλάνκ, Ράδερφορντ, Μπόρ, ακόμη και Νέγκρι προσπαθεί καθημερινά να ανακαλύψει τα στοιχεία της ύπαρξής μας; Είναι επανάσταση ο εξευτελισμός τέτοιων προσώπων; Η διακοπή των μαθημάτων τους; Η αφαίρεση υλικού από τα εργαστήριά τους; Τα ολονύκτια πάρτυ που με φοιτητική επικάλυψη οργανώνουν, κερδίζοντας μεγάλα και αφορολόγητα ποσά άνθρωποι της νύκτας;
7.-Το σύστημα θέλει αλλαγή.
Και επειδή δεν θα μετασχηματισθεί, πρέπει ...
να ανατραπεί.
Πως;
Πάντως, όχι με τον τρόπο που βιώσαμε πριν μια τετραετία όταν όλες οι σέχτες που μας ταλάνισαν καθόλη την μακρά μεταπολίτευση συσπειρώθηκαν και μας έδειξαν ένα απεχθές πρόσωπο. Ένα πρόσωπο που έδωσε νομιμοποιητικά στοιχεία στο σαθρό, από δημιουργίας ελληνικού κράτους, πολιτικό σύστημα.
Θέλει ανατροπή αλλά όχι ρίχνοντας τοίχους χωρίς να προτείνουμε με τι θα αντικατασταθούν. Όχι με την αποδόμηση κοινωνιών χωρίς πρόταση με τι θα ανασυγκροτηθούν. Όχι για να ικανοποιηθούν τα ποταπά θέλω ορισμένων εκμεταλλευτών των λαϊκών αναγκών.
Να κηρύξουμε την πόλη σε κατάσταση διαρκούς ευτυχίας
Να αφήσουμε τον παλιό κόσμο στις πλάτες μας.
Να ακροβατήσουμε στο όνειρο. Αλλά να υπάρχει όνειρο.
Να αυθαδιάσουμε αλλά να ξέρουμε γιατί. Και το γιατί να αξίζει.
Να γίνουμε ρεαλιστές απαιτώντας το αδύνατο. Αλλά το αδύνατο να υπάρχει. Να το προσδιορίσουμε.
Να καταργήσουμε τα σύνορα. Αλλά σε έναν κόσμο ειρηνικό. Χωρίς βία.
Υπάρχουν αυτά τα στοιχεία στις φοιτητικές κινητοποιήσεις των ημερών μας ή όλα πολώνονται γύρω από μια ευνουχισμένη αστυνομία;
Η ιδεολογία, δηλαδή, των κινητοποιήσεων είναι το άσυλο χωρίς περιεχόμενο και μια αστυνομία που δεν έχει καμιά σχέση με εκείνην για την οποία καθιερώθηκε; ένας ευνουχισμένος, για τον ρόλο που υπάρχει, θεσμός;
Αν αυτά είναι τα στοιχεία της νέας επανάστασης τα βρίσκουμε πολύ λίγα, πολύ μικρά, πολύ αναχρονιστικά.
Αν η επανάσταση εμπλουτιστεί με πρόταση που θα διαμορφώνει τις συνθήκες της ζωής μας στον νέο κόσμο, ναι, είναι καλοδεχούμενη.
Φοβάμαι πως δεν περιέχει τίποτε από αυτά που μας ανησυχούν. Και αυτοί που την ευαγγελίζονται είναι οι ιδοτελείς που ζήσαμε πριν λίγα χρόνια. Επανάσταση και ιδιοτέλεια δεν συμβαδίζουν.
Και όσο δεν τα περιέχει, αυτά τα στοιχεία η νέα επανάσταση, αρχίστε την χωρίς εμένα.
Φρόντισα να απαλλαγώ και από το τελευταίο στοιχείο που με κρατούσε σε επαφή με αυτόν τον χώρο από το 1974.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου