Eξ αποστάσεως, οι προεδρικές εκλογές στη Γαλλία μπορεί να μοιάζουν απλώς με μια επανάληψη της πιο πρόσφατης εκλογικής αναμέτρησης του 2017, με τον κεντρώο Emmanuel Macron να αντιμετωπίζει και πάλι τη Marine Le Pen του ακροδεξιού κόμματος της Εθνικής Συσπείρωσης (πρώην Εθνικό Μέτωπο).
Υπάρχουν όμως μεγάλες διαφορές, οι οποίες είναι αποκαλυπτικές για τη Γαλλία και για τον δυτικό πλουραλισμό και οι οποίες έχουν να κάνουν με την επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη, την αβεβαιότητα που δημιουργείται από τους δύο υποψηφίους που ήταν κοντά στον πρώτο γύρο των εκλογών και με την εκτεταμένη δυσαρέσκεια και για τους δύο υποψηφίους.
Πράγματι, ο δεύτερος γύρος των εκλογών της 24ης Απριλίου μπορεί να είναι η πιο σημαντική καμπή της Γαλλίας τα τελευταία 40 χρόνια. Θα μπορούσε να εγκαινιάσει μια εντελώς νέα πολιτική και κοινωνική εποχή, στην οποία η ανελεύθερη δημοκρατία, που προσωποποιείται στην κ. Le Pen, θα μπορούσε να κερδίσει το πάνω χέρι σε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και ανεξάρτητα από τον νικητή, η χώρα αντιμετωπίζει μια βαθιά παράλυση επειδή δεν είναι σαφές εάν κάποιος υποψήφιος θα κερδίσει την πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές αργότερα αυτή την άνοιξη. Αυτό σημαίνει ότι ούτε οι ελπίδες της κυρίας Le Pen θα ικανοποιηθούν ούτε οι προσπάθειες του κ. Macron να απελευθερώσει περαιτέρω τη γαλλική οικονομία θα πετύχουν, ένα αποτέλεσμα που θα μπορούσε να αποξενώσει περαιτέρω τους πολίτες από την πολιτική.
Εκεί που οι εκλογές του 2017 αφορούσαν την ελπίδα της μεταρρύθμισης της Γαλλίας και της παραμονής μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας, το 2022 υφίσταται μια σφιχτή διαμάχη μεταξύ δύο συναισθημάτων: Ο θυμός εναντίον του κ. Macron, ο οποίος θεωρείται τεχνοκράτης χωρίς επαφή με τον κόσμο, και ο φόβος για την κ. Le Pen, η οποία εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς ως ένας επικίνδυνος ακροδεξιός υποψήφιος.
Και στις δύο περιπτώσεις οι περισσότεροι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν κατά, παρά υπέρ, ενός υποψηφίου.
Το ερώτημα της ημέρας παραμένει: Μισείτε τον κ. Macron περισσότερο από ό,τι φοβάστε την κυρία Le Pen ή το αντίστροφο;
Αυτό που απομένει να φανεί είναι αν η κ. Le Pen θα αξιοποιήσει στο έπακρο την οργή των ψηφοφόρων προς τον κ. Macron για τις αποστάσεις του από την καθημερινότητα και την εγγύτητά του με το πλουσιότερο τμήμα της γαλλικής κοινωνίας, καθώς και για το περίγραμμα της πολιτικής του. Η έμφασή του στη μετατόπιση της ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 65, ακόμη κι αν έχει αρχίσει να αλλάζει στάση ως προς αυτό, μιλώντας πλέον για τα 64 ως ένα λογικό συμβιβασμό, έχει ήδη ενοχλήσει τους ψηφοφόρους.
Στην προσπάθειά της να συγκεντρώσει ψήφους των κεντρώων, η κ. Le Pen εμφανίστηκε σχεδόν μετριοπαθής, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τον πιο ριζοσπαστικό αντίπαλό της Éric Zemmour. Ενόψει των εκλογών του πρώτου γύρου , η κ. Le Pen επωφελήθηκε από τη στάση του κ. Zemmour να διακηρύσσει με μανία την υπεράσπιση της γαλλικής ταυτότητας και την ανάγκη δημιουργίας ενός υπουργείου επιφορτισμένου με την απέλαση αλλοδαπών. Στο μεταξύ, εμφανιζόταν στα social media, μιλώντας για την αγάπη της για τις γάτες της.
Αυτό λειτούργησε άψογα για την κ. Le Pen στον πρώτο γύρο. Αλλά για να κερδίσει αρκετές ψήφους και για να γίνει πρόεδρος της Γαλλίας, πιθανότατα θα πρέπει να συσπειρώσει τα ακραία άκρα του κόμματός της επιστρέφοντας, εν μέρει, στο να υποστηρίξει σκληροπυρηνικές απόψεις. Ωστόσο αυτό μπορεί να μην είναι τόσο δύσκολο.
Πίσω από την καθησυχαστική ρητορική της, οι πιο ακραίες πολιτικές της παραμένουν άθικτες. Έχει υποσχεθεί να απαγορεύσει το χιτζάμπ σε όλους τους δημόσιους χώρους, άποψη της μακροχρόνιας δημόσιας αντιπάθειας της προς το Ισλάμ, έχει μιλήσει εδώ και καιρό για τον περιορισμό της μετανάστευσης και έχει πει ότι θα δώσει προτεραιότητα στους γεννηθέντες στη Γαλλία όσον αφορά τα επιδόματα πρόνοιας έναντι των μεταναστών.
Είναι βέβαιο ότι, κάνοντας έκκληση στην ακροδεξιά, η κ. Le Pen διατρέχει επίσης τον κίνδυνο να αποτύχει να κερδίσει Γάλλους ψηφοφόρους της κεντρώας στάσης, που είναι πιο πιθανό να ψηφίσουν υπέρ του κ. Macron ή να προτιμήσουν την αποχή αντί της ψήφου.
Το δίλημμα του κ. Macron είναι ακριβώς το αντίστροφο. Χρειάζεται την υποστήριξη της άκρας αριστεράς, που σημαίνει πλέον σε μεγάλο βαθμό τους υποστηρικτές του Jean-Luc Mélenchon, ο οποίος ήρθε πολύ κοντά στην τρίτη θέση στον πρώτο γύρο, για να κερδίσει. Θα είναι δύσκολο για τον κ. Macron να το κάνει χωρίς να αφήσει άθικτο το οικονομικό του πρόγραμμα, κάτι που μπορεί επίσης του στοιχίσει να χάσει σημαντικές ψήφους στα δεξιά.
Περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα, ο επόμενος επαναληπτικός γύρος μπορεί να αποδειχθεί ίδιος με εκείνον της νίκης του μακροβιότερου Γάλλου προέδρου, του σοσιαλιστή François Mitterrand, επί του συντηρητικού Valery Giscard d’Estaing το 1981. Θα ήταν δελεαστικό να δούμε τις εκλογές του 2022 ως παραμορφωμένο καθρέφτη εκείνης της μοιραίας χρονιάς. Αλλά το 1981 ήταν ο θρίαμβος της ελπίδας που έφερε τους σοσιαλιστές στην εξουσία, κάτι που ήταν, μέχρι τότε, μια ανήκουστη πιθανότητα. Εάν η κ. Le Pen τα καταφέρει, θα είναι περισσότερο μία νίκη οργής.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν είναι ακατόρθωτο. Οι φωνές των ακροδεξιών και των ακροαριστερών υποψηφίων μαζί αθροίζουν σήμερα πάνω από το 50% των ψήφων. Αυτά τα ενισχυμένα άκρα σηματοδοτούν ότι ένας στους δύο Γάλλους δεν πιστεύει πλέον στην κλασική φιλελεύθερη δημοκρατία όπως την ήξερε κάποτε αυτή η χώρα ή στο μέλλον του ευρωπαϊκού σχεδίου στο οποίο η Γαλλία έχει διαδραματίσει αναπόσπαστο ρόλο.
Εξάλλου, η κ. Le Pen έχει εκφράσει εδώ και καιρό την περιφρόνησή της για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάποτε πρότεινε η χώρα να εγκαταλείψει το κοινό νόμισμα και εξακολουθεί να ελπίζει ότι η Γαλλία μπορεί να φύγει από το ΝΑΤΟ.
Βέβαια, υπάρχει το σκηνικό του πολέμου στην Ουκρανία. Αρχικά, η προοπτική του πολέμου λειτούργησε υπέρ του νυν προέδρου. Οι πρώιμες προσπάθειες του κ. Macron στη διπλωματία και η συνάντηση με τον Vladimir Putin του έδωσαν ένα πρώιμο πλεονέκτημα με τους ψηφοφόρους. Στη συνέχεια βρέθηκε αντιμέτωπος με τις οικονομικές συνέπειες της σύγκρουσης, συμπεριλαμβανομένης της απότομης αύξησης του κόστους ζωής σε ολόκληρη τη Γαλλία, το ίδιο το ζήτημα που επέλεξε η κ. Le Men ως βασικό θέμα της εκστρατείας της.
Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν η τραγική πραγματικότητα του πολέμου τόσο κοντά στη Γαλλία θα δυσφημήσει την κ. Le Pen (η οποία, παρά το γεγονός ότι κατήγγειλε την εισβολή, είχε στενούς δεσμούς με τη Ρωσία στο παρελθόν και της οποίας το κόμμα έλαβε δάνεια από μια ρωσική τράπεζα).
Τελικά, όπως λένε, η πολιτική είναι εσωτερικό ζήτημα. Οι Γάλλοι δεν θα ψηφίσουν υπέρ της Ουκρανίας και η πλειοψηφία τους μπορεί να μην ενδιαφέρεται και τόσο για το μέλλον της Ευρώπης.
Για τον κ. Macron, ωστόσο, τα πεπραγμένα του είναι συνδεδεμένα με της Ευρώπης. Είναι πιθανό να προσπαθήσει να πείσει περισσότερους Γάλλους ψηφοφόρους ότι η νίκη της κ. Le Pen είναι νίκη του κ. Putin και ότι η Ουκρανία και η δημοκρατία θα υποφέρουν εάν εγκατασταθεί στο Μέγαρο των Ηλυσίων.
Το αν μπορεί να το κάνει θα είναι μια δοκιμή της βαθιάς πόλωσης της Γαλλίας. Οι έχοντες —αυτοί με περισσότερα πλούτη και μόρφωση— στρέφονται δυσανάλογα προς τον κ. Macron, ενώ οι μη έχοντες κλίνουν προς την κυρία Le Pen.
Αλλά ακόμη και αυτό δεν δίνει την πλήρη εικόνα: Πέρα από τον θυμό, βλέπουμε επίσης μια βαθιά απογοήτευση προς την πολιτική. Πάνω από το 26% των ψηφοφόρων απείχαν στον πρώτο γύρο των εκλογών, το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής σε προεδρικές εκλογές από το 2002.
Το 2017, μετά τον θρίαμβο του Brexit στη Βρετανία και την εκλογή του Donald Trump στην Αμερική, η εκλογή του κ. Macron παρουσιάστηκε ως όαση ελπίδας σε μια έρημο αγγλοσαξονικής απόγνωσης. Τώρα, το 2022, η Δύση έχει δίκιο να ανησυχεί για το πολιτικό μέλλον της Γαλλίας.
Η εκλογή ακροδεξιού ηγέτη στη Γαλλία παραμένει πιθανή αλλά και απίθανη. Αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι. Αυτό που διακυβεύεται στις 24 Απριλίου δεν είναι τίποτα λιγότερο από...
το μέλλον της δημοκρατίας στη Γαλλία και στην Ευρώπη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου