Του ΑΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ
Στην Ελλάδα υπάρχει μία κατηγορία καλλιτεχνών που δεν διακονούν μόνο την τέχνη τους, αλλά και τα πολιτικά τους φρονήματα. Για την ακρίβεια, τα πολιτικά τους φρονήματα είναι μέρος της τέχνης ή ακόμα και ολόκληρη η τέχνη τους. Ετσι, η τέχνη μοιάζει μερικές φορές με δούρειο ίππο μιας υπαρξιακής έκφρασης μη καλλιτεχνικού τύπου: η μουσική, οι στίχοι, οι συναυλίες και οι δημόσιες εμφανίσεις αυτών των καλλιτεχνών ορίζονται κατά τρόπο αυστηρό και αμετάκλητο από μια ιδεολογικοποιημένη μεταπολιτευτική μονομανία. Τα πάντα είναι πολιτικά και κυρίως δογματικά· η ζωή ερμηνεύεται μέσα από ένα πολύ συγκεκριμένο παραταξιακό πρίσμα το οποίο, υπό το ρομαντικό προκάλυμμα της τέχνης, δίνει σε όσους το χρησιμοποιούν αξία και αναγνώριση.
Αυτή είναι μια πολύ χρήσιμη πρακτική για τα ατάλαντα άτομα: η «αγωνιστικότητα» με στεροειδή αναπληρώνει κατά τι την ανυπαρξία χαρίσματος.
Δυστυχώς, όμως, η πρακτική αγγίζει και τους ταλαντούχους και τότε είναι που γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνη.
Η Νατάσσα Μποφίλιου είναι ένα αληθινά ταλαντούχο άτομο. Πρέπει κανείς να είναι εξαιρετικά προκατειλημμένος ή άσχετος για να μην το αναγνωρίσει. Και δεν είναι μόνο ταλαντούχα· είναι μάλλον η καλύτερη τραγουδίστρια της γενιάς της.
Αυτό την ξεχωρίζει από τον «ανταγωνισμό» της με μια άνεση που θα έπρεπε να της εμπνέει αυτοπεποίθηση και ασφάλεια και να της δίνει ένα σαφές κίνητρο: να μην προσπαθεί τόσο πολύ να μας προκαλέσει δέος· να αποτινάξει τα πνευματικά και συναισθηματικά κατάλοιπα της εφηβείας· να βρει τον εαυτό της σε χωράφια πιο γόνιμα και ευρύχωρα από τις ασφυκτικές αυλές της εύκολης επιβεβαίωσης.
Η αντίστασή της στην ωριμότητα δεν έχει μόνο προσωπικά αίτια, αλλά βασίζεται σε μια ολόκληρη κουλτούρα: στα καλλιτεχνικά πράγματα της Ελλάδας είναι πολύ δύσκολο να υπάρξεις αν δεν ασπαστείς κομμουνιστικούς κώδικες και εμμονές. Η ιδεοληψία και η γραφικότητα είναι εν πολλοίς εργαλεία επιβίωσης πριν μετουσιωθούν σε χαρακτήρα.
Η «αντιπολεμική» συναυλία της τραγουδίστριας στο Σύνταγμα ήταν μια αποκαρδιωτική αστοχία, ενδεικτική της σύγχυσης που επικρατεί στο μυαλό των καλλιτεχνών που πολιτικοποιούνται για να κάνουν τέχνη και κάνουν τέχνη για να πολιτικοποιηθούν.
Πόσο αντιπολεμική μπορεί να είναι μια συναυλία της οποίας οι διοργανωτές δεν τολμούν να κατονομάσουν τον υπαίτιο του πολέμου;
Τι ακριβώς έχει να προσφέρει η διάχυση της ευθύνης όταν ο εισβολέας είναι γνωστός και είναι ένας;
Αν φταίνε όλοι για όλα, τότε δεν φταίει κανείς για τίποτα, και η ευθύνη γλιστράει σαν ρυπαρό ρυάκι βιομηχανικών αποβλήτων στον υπόνομο της γενίκευσης και της λήθης.
Τα γεγονότα προφανώς δεν έχουν σημασία για όλους: απ’ όλα όσα συμβαίνουν, η Νατάσσα Μποφίλιου συγκράτησε μόνο το συναίσθημα και αποφάσισε να το κεφαλαιοποιήσει, αδιαφορώντας για τα πραγματικά περιστατικά που κάνουν τη διαφορά.
Το σλόγκαν της καλλιτέχνιδας, που ακούστηκε εν μέρει σαν δικαιολογία της πράξης της προς τον ίδιο της τον εαυτό, ήταν το βολικά πομπώδες «είμαστε με τον άνθρωπο». Πρόκειται για ένα λεκτικό εύρημα που θυμίζει ιδέα διαφημιστικής εταιρείας όταν της ζητείται να παραγάγει ένα μήνυμα το οποίο θα ικανοποιήσει όλους τους καταναλωτές και δεν θα φέρει τον πελάτη σε ρήξη με το πιστό κοινό του.
Είναι μια αναιμική επίδειξη καλοσύνης.
Με ποιον άνθρωπο άραγε είναι η Νατάσσα Μποφίλιου;
Σίγουρα όχι με αυτόν που βομβαρδίζεται, ξεσπιτώνεται ή σκοτώνεται. Γιατί αυτός ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη από προκάτ εμψυχωτικά μηνύματα που θα ταίριαζαν πάνω κάτω σε όλες τις περιστάσεις, αλλά από θαρραλέα και χωρίς περιστροφές καταγγελία εκείνου που τον καταστρέφει σε ενεστώτα χρόνο. Για να είσαι με τον άνθρωπο που πέφτει θύμα επίθεσης, πρέπει να είσαι εναντίον εκείνου που τη διεξάγει. Και αυτό προϋποθέτει να μην ξεπλένεις τον τελευταίο, επιμερίζοντας την ευθύνη του.
Είναι ενδιαφέρουσα η άποψη που συνδέει το αντιπολεμικό πνεύμα με την ουδετερότητα απέναντι στον πόλεμο. Οπως όλα τα σοφίσματα, έτσι και αυτή διεκδικεί κύρος μέσα από μια ψευδεπίγραφη ευλογοφάνεια. Στην πραγματικότητα, το να τάσσεσαι κατά του πολέμου και υπέρ του ανθρώπου δεν συνάδει με το να αρνείσαι την εμπλοκή στον πόλεμο. Ο πόλεμος δεν τερματίζεται με γλυκερά τραγουδάκια, αλλά με όπλα εναντίον εκείνου που τον προκαλεί. Τα θύματα δεν σώζονται με την υψωμένη μας γροθιά, αλλά με την ενίσχυση της δικής τους. Είναι δυσάρεστο αλλά αληθές: ο πόλεμος επιβάλλει τον πόλεμο και ο στρουθοκαμηλισμός είναι προνόμιο των αδιάφορων.
Οπως πολλοί άλλοι καλλιτέχνες πριν από αυτήν, η Νατάσσα Μποφίλιου δεν χορταίνει μόνο με τον θαυμασμό. Θέλει και τη συμπάθεια. Της είναι σημαντικό να φαίνεται καλή και ενάρετη με τον εμμονικά αντιδυτικό τρόπο που οι αριστεροί ινστρούχτορες έχουν καθιερώσει να γίνονται αντιληπτές η καλοσύνη και η αρετή.
Ας σκεφτεί όμως τι προτείνει στα θύματα του πολέμου:
Να σταματήσουν να μάχονται;
Να σταματήσουν να δέχονται βοήθεια στον αγώνα τους;
Να κατηγορήσουν, παράλληλα με τον εισβολέα τους, και τους εχθρούς του;
Καμιά φορά...
η καλύτερη συμπόνια βρίσκεται στη σιωπή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου