Πολλές αντιδράσεις έναντι της Covid-19 μπορούν να εξηγηθούν με μια απλή έννοια: εκείνη της "διαχρονικής υποκατάστασης".
Παρά το περίεργο όνομά της, η ιδέα την οποία αποτυπώνει βοηθά να κατανοήσουμε πολλές συμπεριφορές που διαφορετικά θα μπορούσαν να φαντάζουν παράλογες.
Στο πιο απλοϊκό επίπεδο, διαχρονική υποκατάσταση σημαίνει μετατόπιση μιας δράσης ή ενός γεγονότος σε μια πιο κατάλληλη ή πλεονεκτική στιγμή. Ένα κλασικό παράδειγμα από την οικονομική επιστήμη είναι ότι οι άνθρωποι ψωνίζουν περισσότερο όταν υπάρχουν εκπτώσεις.
Τώρα εξετάστε ένα πιο περίπλοκο παράδειγμα πανδημικού χαρακτήρα.
Πριν κάνουν την εμφάνισή τους τα εμβόλια, ήταν πολύ λογικό να επιβάλλονται κανόνες σχετικοί με τη χρήση μάσκας. Εάν οι λοιμώξεις μπορούσαν να μετατοπιστούν στο μέλλον μέσω της προστασίας της μάσκας, ένας εμβολιασμένος πολίτης λίγους μήνες αργότερα θα μπορούσε να χαίρει πολύ καλύτερης προστασίας.
Υπάρχει όμως και ένα λιγότερο προφανές συμπέρασμα: οι ίδιοι αυτοί κανόνες σχετικά με τη χρήση μάσκας έχουν λιγότερο νόημα όταν πλέον έχει εμβολιαστεί μεγάλος αριθμός ανθρώπων. Η χρήση μάσκας εξακολουθεί να ωθεί τις λοιμώξεις στο μέλλον, αλλά εάν τα εμβόλια αρχίσουν να γίνονται έστω και οριακά λιγότερο αποτελεσματικά με την πάροδο του χρόνου, όπως υποδηλώνεται από ορισμένα δεδομένα, οι άνθρωποι μπορεί να είναι σε ελαφρώς χειρότερη μοίρα αργότερα (θα είναι επίσης και λίγο μεγαλύτεροι σε ηλικία).
Το αποτέλεσμα είναι ότι τα επιχειρήματα υπέρ της μάσκας γίνονται έτσι λιγότερο ισχυρά, ακόμα κι αν θεωρεί κανείς ότι η χρήση της είναι μια γενικά καλή ιδέα.
Πολλοί άνθρωποι, ωστόσο, προτιμούν να τηρούν σταθερούς κανόνες και αρχές. Μόλις τους αφομοιώσουν και κάνουν κατήχηση και σε άλλους σχετικά με αυτούς, είναι απίθανο να αλλάξουν γνώμη. Η λογική "το να φοράς μάσκα είναι καλό πράγμα" είναι μια απλή και συνεκτική ιδέα. Η θέση "το πόσο καλό είναι να φορά κανείς μάσκα εξαρτάται από το πόσο ασφαλέστερο θα είναι το εγγύς μέλλον!" δεν είναι. Ωστόσο, η δεύτερη θεώρηση του ζητήματος είναι ο τρόπος με τον οποίο ένας οικονομολόγος είναι εκπαιδευμένος να σκέφτεται.
Μια άλλη προσέγγιση είναι η διατήρηση της μάσκας για έναν ιδιαίτερα μακρό χρόνο - έως ότου να υπάρξουν πολύ καλύτερες θεραπείες, ο ιός να έχει εξελιχθεί σε λιγότερο επικίνδυνο ή να έχει αρχίσει κάποια άλλη μορφή βελτιώσεων της υγειονομικής ασφάλειας. Τι γίνεται όμως αν δεν υπάρχει παροιμιώδους δύναμης "ιππικό" το οποίο να αναμένεται να κάνει την εμφάνισή του;
Οι άνθρωποι θα πρέπει να θεσμοθετήσουν και να προσαρμοστούν σε όποιες μακροπρόθεσμες συνθήκες διαβίωσης προτιμούν, μαζί με τους συνακόλουθους κινδύνους.
Η Δανία, ένα από τα καλύτερα διοικούμενα και καλύτερα εμβολιασμένα κράτη κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αποφάσισε ακριβώς αυτό και ανακοίνωσε την επιστροφή στην κανονικότητα.
Σύμφωνα με τη διαχρονική υποκατάσταση, οι περιορισμοί έχουν το μεγαλύτερο τους νόημα ακριβώς πριν από σημαντικές βελτιώσεις ασφάλειας, όπως η έλευση των εμβολίων ή μια αύξηση της χωρητικότητας στα νοσοκομεία. Στην πράξη, ωστόσο, είναι ακριβώς τότε που ένας ανυπόμονος πολίτης είναι πιθανό να απαιτήσει τον τερματισμό τους.
Η διαχρονική υποκατάσταση βοηθά επίσης να εξηγηθεί γιατί μερικοί άνθρωποι ένιωθαν σχετικά ευτυχισμένοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας και άλλοι όχι. Εάν δεν πήγατε στο θέατρο για δύο χρόνια, είστε πρόθυμοι ή ικανοί να πάτε διπλάσιες φορές μέσα στα επόμενα δύο έτη; Εάν δεν έχετε αυτού του είδους την ευελιξία, πιθανότατα υποφέρατε περισσότερο από τον μέσο όρο των ανθρώπων γύρω σας.
Οι πολίτες λαμβάνουν υπόψη τη διαχρονική υποκατάσταση περισσότερο από ό,τι οι δημόσιες αρχές υγείας θέλουν να παραδέχονται.
Ας πούμε ότι έχουν περάσει μερικές εβδομάδες από την τρίτη δόση του εμβολίου σας (της οποίας η ισχύς δεν έχει μειωθεί ακόμη) και αισθάνεστε σχετικά προστατευμένοι από την μετάλλαξη Δέλτα. Ανησυχείτε ωστόσο ότι την επόμενη χρονιά έρχονται πιο επικίνδυνες μεταλλάξεις. Θα μπορούσατε να βγείτε έξω και να αναλάβετε κάποιους "δυσανάλογα μεγάλους" κινδύνους.
Για εσάς, πιθανότατα τα πράγματα δεν θα είναι συντομα ασφαλέστερα σε σχέση με την τώρινή σας θετική κατάσταση και φυσικά δεν θέλετε να περάσετε το υπόλοιπο της ζωής σας κλεισμένοι στη ντουλάπα. Η συμπεριφορά σας, η οποία μπορεί να μοιάζει απερίσκεπτη, δεν είναι απαραιτήτως τέτοια.
Αυτός ο τρόπος σκέψης έρχεται σε αντίθεση με την προσέγγιση των αρχών δημόσιας υγείας, οι οποίες τείνουν να δίνουν έμφαση σε σαφείς και άτεγκτους περιορισμούς για ευρείες τάξεις ανθρώπων (πλήρως εμβολιασμένοι, μη εμβολιασμένοι, ανοσοκατασταλμένοι κ.λπ.). Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ότι οι άνθρωποι θα λάβουν τις απολαύσεις που επιθυμούν όταν μπορούν, ειδικά αν αναμένουν ότι ο κίνδυνος αυτών των απολαύσεων θα αυξηθεί στο εγγύς μέλλον.
Μερικές από τις συνέπειες της διαχρονικής υποκατάστασης είναι κάπως φρικτές και δεν θα βρείτε πολλούς ανθρώπους πρόθυμους ακόμη και να μιλήσουν γι’ αυτές.
Για παράδειγμα:
Ας πούμε ότι είστε ανοσοκατεσταλμένος και είτε δεν μπορείτε είτε δεν θέλετε να εμβολιαστείτε. Πιθανόν να είστε δίκαια εξοργισμένος με τους ανεμβολίαστους "ψεκασμένους" που γυρνούν εδώ κι εκεί, κολλώντας Covid και αυξάνοντας την πιθανότητα να μολύνουν κι εσάς. Ταυτόχρονα, επιθυμείτε να ελαχιστοποιήσετε τον απαιτούμενο για εσάς βαθμό διαχρονικής υποκατάστασης.
Έτσι, εάν (πιθανότατα σωστά) φοβάστε να πολυβγαίνετε έξω, θα είναι καλύτερα για εσάς εάν αυτοί οι αδιόρθωτοι "τύποι" αποκτήσουν φυσική ανοσία το συντομότερο δυνατόν. Ναι, θα ήταν καλύτερα αν είχαν εμβολιαστεί. Αφήνοντας ωστόσο αυτό το ενδεχόμενο στην άκρη, μια ταχεία σε χρόνο πανδημία μπορεί να είναι πιο εύκολη για εσάς ως προς το να την διαχειριστείτε από μια μακρά, εκτεταμένη υγειονομική κρίση, η οποία θα απαιτούσε από εσάς ηρωικές ποσότητες διαχρονικής υποκατάστασης.
Μιας και το έφερε η κουβέντα: καθώς γράφω τα παραπάνω, βρίσκομαι στη Βόρεια Ιρλανδία και είναι νωρίς το πρωί, ώρα που τα καταστήματα και τα μουσεία είναι κλειστά. Σας είπα ότι βρέχει;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου