Με την έλευση της Παγκόσμιας Στρατηγικής το 2016, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέστησε σαφές ότι το επίπεδο φιλοδοξίας της είναι ένας αυτόνομος στρατηγικός παράγοντας με παγκόσμια επιρροή. Η ΕΕ καθόρισε τους στρατηγικούς στόχους της για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων που είναι προφανείς σε έναν κόσμο "του προβλέψιμου απρόβλεπτου”.
Έκτοτε, η ΕΕ έχει αναλάβει αρκετές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη των αμυντικών της ικανοτήτων και για την ενίσχυση της τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης της ευρωπαϊκής άμυνας.
Παρόλα αυτά, η Παγκόσμια Στρατηγική έχει ακόμη ελλείψεις και αντιμετωπίζει αρκετές προκλήσεις.
Ορισμένες από αυτές τις ελλείψεις σχετίζονται με την απουσία μιας κοινής αξιολόγησης από την πλευρά των κρατών-μελών ή εκτίμησης των απειλών και ρίσκων που περιγράφονται στη στρατηγική- η οποία έχει αναπτυχθεί από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας. Η αξιολόγηση κινδύνου της στρατηγικής δεν θα πρέπει να είναι μια απλή συγκέντρωση των απειλών σε κάθε κράτος-μέλος. Επιπλέον, εάν το έγγραφο είχε υιοθετήσει έναν κοινό προσδιορισμό των απειλών ασφάλειας, η ένωση και τα κράτη-μέλη της θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιήσει τις ικανότητες τους πιο αποτελεσματικά ως απάντηση στις στρατηγικές και επιχειρησιακές τους ανάγκες.
Η απουσία από την Παγκόσμια Στρατηγική, μιας ειδικής εστίασης στα όπλα μαζικής καταστροφής είναι επίσης ένα ελάττωμα, δεδομένων των αυξημένων στρατηγικών ανισορροπιών στην περιοχή και της επιδείνωσης του διεθνούς ελέγχου των όπλων. Ομοίως, το έγγραφο δεν συζητά πλήρως την ανάγκη για: πιο ολοκληρωμένη διαχείριση κρίσεων, λιγότερο χρονοβόρα και πιο ευέλικτη λήψη αποφάσεων, ικανότητα αποτροπής και προληπτική διαχείριση περιστατικών "black swan” (εκείνων δηλαδή που είναι αδύνατο να προβλεφθούν με βάση την εμπειρία).
Η νέα πρωτοβουλία "Στρατηγικής Πυξίδας” - η οποία στόχο έχει να βελτιώσει την Παγκόσμια Στρατηγική, και η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις ελλείψεις- είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η πέμπτη επέτειος της Παγκόσμιας Στρατηγικής θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας προσπάθειας να επανεξετάσει τη θέση της ΕΕ απέναντι στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει.
Εάν η ΕΕ θέλει να δράσει σε παγκόσμιο επίπεδο, θα χρειαστεί μια κοινή προσέγγιση. Αυτό απαιτεί από τους Ευρωπαίους ηγέτες να καθορίσουν τις εθνικές τους απόψεις όσον αφορά στη συμβολή τους στη συλλογική άμυνα.
Η Στρατηγική Πυξίδα γράφτηκε από τη γερμανική και γαλλική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, το 2020 και το 2022 αντίστοιχα. Για να μετατραπεί η Παγκόσμια Στρατηγική σε ένα βασικό πλεονέκτημα κατά τη διάρκεια αυτής της συμβολικά σημαντικής περιόδου, η ΕΕ θα πρέπει να αξιοποιήσει τη δύναμη της συλλογικής γνώσης της Ευρώπης. Αυτή η προσπάθεια απαιτεί ένα στρατηγικό όραμα που αξιολογεί τους κινδύνους και τις απειλές μέσα από το πρίσμα των κοινών προτεραιοτήτων, όχι των στενών εθνικών.
Η πρωτοβουλία της Στρατηγικής Πυξίδας έχει αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα, συμπεριλαμβανομένης και της ικανότητάς της να αξιοποιήσει την εξειδίκευση των εμπειρογνωμόνων και να ωθήσει τους Ευρωπαίους ηγέτες προς μεγαλύτερη ενότητα στην αντιμετώπιση σύνθετων απειλών και προκλήσεων ασφάλειας -εν μέρει συγκεντρώνοντας τους πόρους τους και αναπτύσσοντας συμπληρωματικές αμυντικές δυνατότητες.
Ωστόσο, η ΕΕ θα πρέπει να δώσει προσοχή στη περίφημη ρήση του Ηρακλείτου, ότι το μόνο σταθερό πράγμα είναι η αλλαγή: δεδομένων των ραγδαίων μεταβολών στο διεθνές περιβάλλον πολιτικής και ασφάλειας, είναι ασαφές πόσο γρήγορα η Στρατηγική Πυξίδα μπορεί να δημιουργήσει ένα νέο στρατηγικό έγγραφο και να εφαρμόσει τις συστάσεις του. Για να προσαρμοστεί σε αυτή την αστάθεια, η ΕΕ χρειάζεται να έχει απαντήσεις σε πολλαπλά ερωτήματα στρατηγικής και τακτικής, την ίδια στιγμή.
Επομένως, εκτός από μια Στρατηγική Πυξίδα που καθορίζει την κατεύθυνση του ταξιδιού, η ΕΕ χρειάζεται επίσης ένα "GPS” για να τη βοηθήσει να καθορίσει τη θέση και την ταχύτητά της. Αυτό, θα επέτρεπε στην Ένωση να μετρήσει τόσο την πρόοδο της για τους στόχους όσο και τον χρόνο που χρειάζεται για να εφαρμόσει τις στρατηγικές και τακτικές αποφάσεις της.
Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι...
η Στρατηγική Πυξίδα περιλαμβάνει και προετοιμασία για τα περιστατικά black swan. Αυτή η προετοιμασία είναι σημαντική διότι θα μπορούσε να μετατοπίσει το focus από τα έγγραφα στη δράση, αυξάνοντας παράλληλα την ευελιξία της διαδικασίας.
Ένα στρατηγικό GPS θα βοηθούσε την ΕΕ να ενισχύσει τον ρόλο της ως παγκόσμιος παράγοντας -να μάθει αυτό που ο ύπατος εκπρόσωπος, Josep Borrell, αποκαλεί "τη γλώσσα της εξουσίας”- και να εμπλακεί σε αποτελεσματικό πολυμερισμό.
Η Ένωση δεν χρειάζεται να ξέρει μόνο την κατεύθυνση του ταξιδιού της, αλλά πρέπει να εξετάσει την ταχύτητα και το timing της, και να βρει εναλλακτικές διαδρομές όταν χρειαστεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου