Κατ’ αρχάς ας συμφωνήσουμε σε κάτι. Ο εορτασμός των 200 ετών δεν αφορά τους ιστορικούς επιστήμονες. Αλίμονο αν αυτοί περίμεναν τις επετείους για να κάνουν τη δουλειά τους, να προχωρήσουν τις έρευνές τους, να αναδείξουν τα νέα στοιχεία που ανακάλυψαν. Ο καθένας τους καταθέτει τις απόψεις του, ει δυνατόν στοιχειοθετημένες. Δεν χωράει αμφιβολία ότι ο πλούτος των γεγονότων και των αντιφάσεων μετατρέπει τον αγώνα των Ελλήνων σε πεδίον δόξης λαμπρόν για τον ερευνητή. Κι αν έχουν κάποιον ρόλο να παίξουν οι ιστορικοί, είναι να περιγράψουν και να ερμηνεύσουν το φαινόμενο σε όλη του την πολυπλοκότητα. Οι απλουστεύσεις είναι πάντα απογοητευτικές. Προδίδουν την αλαζονική ματιά που θεωρεί εαυτήν ανώτερη από τα γεγονότα που βλέπει. Δεν βλέπει. Προβάλλει. Ο Κορδάτος είναι κακός ιστορικός όχι επειδή δεν ξέρει να γράφει. Είναι κακός ιστορικός στον βαθμό που περιορίζει την έκρηξη σε ταξικούς όρους. Οπως και ο σημερινός που επιλέγει μία πλευρά της, τη σχέση της με τις φιλελεύθερες ιδέες του καιρού εκείνου, και την αναδεικνύει σε κυρίαρχη για να τη ράψει στα μέτρα του.
Ο εορτασμός των 200 ετών από την κήρυξη της Επανάστασης αφορά όποιον σήμερα υιοθετεί τη δήλωση: «Είμαι Ελληνας». Σε όποιο μέρος του κόσμου κι αν βρίσκεται, ό,τι διαβατήριο κι αν έχει.
Είναι μια ευκαιρία για να φορτίσουμε τη δήλωση με τη σημασία που της πρέπει. Η περίοδος που αισθανόμασταν απόβλητοι, από τον ίδιο τον ζωτικό μας χώρο, την Ευρώπη, δεν έχει ξεχαστεί.
Τι σήμαινε η δήλωση «είμαι Ελληνας» το 2011;
Σήμαινε πως κατεβαίνω στο Σύνταγμα, ζαλώνομαι τη γαλανόλευκη και μεταμορφώνομαι σε αγριορωμιό. Οι εύζωνοι, που προχθές εντυπωσίασαν με τον ρυθμό τους και τις πειθαρχημένες κινήσεις τους, τότε αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα φυλάκια του Αγνωστου Στρατιώτη για να μην τους κάψουν οι μολότοφ. Το είδαμε κι αυτό. Σε όλ’ αυτά τα χρόνια δύο φορές τρόμαξα πραγματικά. Οταν μια νύχτα του Δεκεμβρίου του 2008 άκουσα στο ραδιόφωνο πως ρίχνουν μολότοφ στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου κι όταν είδα τους ευζώνους να εγκαταλείπουν τα φυλάκιά τους.
Τι σημαίνει λοιπόν είμαι Ελληνας το 2021;
Είμαι πολίτης μιας χώρας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πράγμα που σημαίνει ότι έχω μεγαλύτερες απαιτήσεις από τη χώρα μου από όσες είχε ο πατέρας μου. Σε αντίθεση μ’ αυτόν που έζησε εμφύλιους και δικτατορίες, εγώ δεν αισθάνομαι ότι κινδυνεύει η δημοκρατία που έχω επιλέξει για να ζήσω. Ακόμη κι αν δεν την έχω επιλέξει, δεν κινδυνεύω να με φιμώσει. Μπορεί ο Βρετανός που ψήφισε το Brexit να θεωρεί ότι ο πατέρας του είχε περισσότερες απαιτήσεις από τη χώρα του από όσες είχε ο ίδιος όσο ήταν μέλος της Ε.Ε. Δεν ισχύει το ίδιο για όποιον δηλώνει σήμερα: «Είμαι Ελληνας».
Οι λογαριασμοί δεν συνθέτουν ταυτότητα. Μπορούν να την υποστηρίξουν, όμως το συνεκτικό υλικό της είναι το αίσθημα. Κι όταν δηλώνεις «είμαι Ελληνας», στην πραγματικότητα δηλώνεις το αίσθημά σου. Ο εορτασμός των διακοσίων ετών από την κήρυξη της Επανάστασης αυτό το αίσθημα τιμά.
Βλέπω τον Κολοκοτρώνη μπροστά στην Παλαιά Βουλή. Σαν να μας δείχνει αυτό που είμαστε σήμερα. Την ορμή του ηρωισμού του την κέρδισε από την «πίστη και την πατρίδα». Ο κόσμος του μύριζε λιβάνι και μπαρούτι.
Τι να κάνουμε, φίλοι μεταμοντέρνοι άθεοι;
Ακόμη κι αν είμαι αγνωστικιστής, οφείλω σεβασμό στον δικό του ηρωισμό. Αυτός ήταν έτοιμος να χύσει το αίμα του για την ελευθερία, και γι’ αυτόν «ελευθερία» σήμαινε πίστη και πατρίδα. Δεν ξέρω τι σημαίνει για μας σήμερα. Δεν έχει και τόση σημασία. Σημασία έχει ο ηρωισμός, αυτή η ανθρώπινη αξία που ανακάλυψαν οι Ελληνες μόλις αντίκρισαν τον κόσμο, από την εποχή του Ομήρου ακόμη.
Κι επειδή αναφέρομαι στην αυτοσυνειδησία μας, στον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας εμείς οι Ελληνες, ας πω ότι είναι ευτυχές γεγονός η σύμπτωση της έναρξης των εορτασμών με τα εγκαίνια της νέας Εθνικής Πινακοθήκης. Είναι η παρακαταθήκη του κοινού μας αισθήματος. Είχαμε την τύχη σ’ αυτά τα διακόσια χρόνια να βγάλουμε μεγάλους ζωγράφους. Οι οποίοι επεξεργάστηκαν με την τέχνη τους την κοινή μας ευαισθησία. Η ζωγραφική, όπως και η λογοτεχνία, δείχνει τον δρόμο πολύ πιο καθαρά απ’ ό,τι η πολιτική. Αναγνωρίζοντας την εκφραστική δύναμη της ευρωπαϊκής δημιουργίας, παλεύει να εκφράσει τον δικό της κόσμο.
Γιατί θέλω να λέω ότι είμαι Ελληνας το 2021; Τι ζητάω απ’ τον εαυτό μου; Τι ζητάω απ’ τον κόσμο μου; Επιείκεια διότι είμαι διαφορετικός;
Ομως ο Κολοκοτρώνης δεν ζήτησε επιείκεια. Διεκδικούσε αναγνώριση της δύναμής του και αξιοπρέπεια. Και γι’ αυτό είναι ήρωας.
Χωρίς πολλά πολλά, είναι ο ήρωας της παλιγγενεσίας που δεν ηττήθηκε. Κι αυτό μας δείχνει από τον ανδριάντα του στην Παλαιά Βουλή. Τον δρόμο για να ξεπεράσουμε την ηρωοποίηση της ήττας, που τόσο μας ταλαιπώρησε τα πρώτα αυτά διακόσια χρόνια.
Τι σημαίνει είμαι Ελληνας το 2021;
Σημαίνει ότι...
δεν ντρέπομαι να είμαι ο νικητής και δεν φοβάμαι τον κόσμο μου.
Σημαίνει ότι δεν με τρομάζει ό,τι δεν είναι ελληνικό, όπως δεν τρόμαζε τους μεγάλους καλλιτέχνες. Τροφή για σκέψη για τα επόμενα διακόσια χρόνια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου