Μια κεντρική πτυχή της επιστημονικής συζήτησης περί τα διεθνή φαινόμενα συνίσταται στη δυνατότητα αποκρυπτογράφησης και μέτρησης των διεθνών φαινομένων υπό το πρίσμα της οντολογικά προσανατολισμένης θεωρίας και της συστηματοποιημένης επιστημονικής μεθοδολογίας.
Η εντός θετικιστικού πλαισίου εκτυλισσόμενη θεωρία διεθνών σχέσεων έχει επικεντρώσει το ενδιαφέρον της στην περιγραφή και ανάλυση του προκείμενου των παθογενειών του διεθνούς συστήματος και των προϋποθέσεων διακρατικής σταθερότητας εστιάζοντας στη μέτρηση ορισμένων μόνο μεταβλητών, οι οποίες αφορούν τις υλικές διαστάσεις της ισχύος (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, Στρατιωτικές Δυνάμεις, Βιομηχανική Ικανότητα κ.ο.κ.).
Εντούτοις, είναι η εν λόγω προσέγγιση αρκετή;
Καλύπτει τις σύγχρονες μετεξελίξεις του διεθνούς συστήματος;
Οι εμβληματικοί θεωρητικοί Kenneth Waltz και John Mearsheimer αναγνωρίζουν τους περιορισμούς της θεωρίας, αλλά υπογραμμίζουν ότι αυτή είναι η εφικτότητά της.
Τουτέστιν, περιγράφουν και αναλύουν έως εκεί που μπορούν και όπως θα ανέφερε ο Mearsheimer, τις υπόλοιπες «γωνιές του δωματίου» τις αφήνουν «σκοτεινές». Το εν λόγω «κενό» έχει επισημανθεί πλειστάκις από μελετητές των διεθνών σχέσεων, αλλά ελάχιστοι εξ αυτών έχουν επιχειρήσει να προσφέρουν μια αξιόπιστη και συντεταγμένη διέξοδο.
Ένας εξ αυτών είναι ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς Παναγιώτης Ήφαιστος, ο οποίος περιέγραψε με ενάργεια σε κείμενά του τη δυνατότητα αποτύπωσης της τάσης, δίχως διαφυγή από το οντολογικό προκείμενο, επί μεταβλητών θεωρούμενων «μη μετρήσιμες» από τους κλασικούς Αμερικανούς θεωρητικούς.
Η εσωτερική συνοχή όπως αποτυπώνεται διά του φρονήματος, η πολιτισμική υπεροχή και η ανθρωπολογική συγκρότηση (βαθμίδες ανθρωποκεντρικής κρατικής σύστασης) αποτελούν μόνο μερικά από τα παραδείγματα «συντελεστών ισχύος», οι οποίοι καθορίζουν τα διεθνή φαινόμενα αλλά παραμένουν στο περιθώριο της θεωρίας.
Αυτό σημαίνει ότι πορευόμαστε σε μια μετακρατικού τύπου ανάλυση;
Κάθε άλλο.
Η οντολογία του διεθνούς συστήματος δεν αφήνει περιθώρια παρέκβασης από τις παραδειγματικές αρχές του, ήτοι τη διεθνή αναρχία και τον κρατοκεντρικό χαρακτήρα του. Ωστόσο, υπάρχουν οι δυνατότητες εμβάθυνσης σε μεταβλητές έρευνας ή γεωπολιτικούς δείκτες, που δεν είναι ευκόλως ορατοί αλλά είναι διακριτά επιδραστικοί, εφόσον τηρείται η προϋπόθεση του σεβασμού στο οντολογικό υπόβαθρο των διακρατικών σχέσεων.
Μία τέτοια συντεταγμένη απόπειρα, με επιστημονική μήτρα τη Γεωγραφία, πραγματοποιεί ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Μάζης μέσω της εισαχθείσας στον επιστημονικό διάλογο «Συστημικής Γεωπολιτικής Ανάλυσης» συνιστούσα τη «γεωγραφική μέθοδο, η οποία μελετά, περιγράφει και προβλέπει τις συμπεριφορές και τις επιπτώσεις των σχέσεων των αντιτιθέμενων και διακριτών διεθνών δράσεων ανακατανομής ισχύος και των ιδεολογικών μεταφυσικών που τις καλύπτουν, στο πλαίσιο των γεωγραφικών ζωνών που οι πολιτικές αυτές εφαρμόζονται» καταλήγοντας «στη δημιουργία υποδείγματος τάσεων» και διαγιγνώσκοντας «τις αναπτυσσόμενες τάσεις».
Προτάσσοντας την ανάλυση επί τεσσάρων γεωπολιτικών πυλώνων ισχύος (αμυντικός, οικονομικός, πολιτικός, πολιτισμικός), η Συστημική Γεωπολιτική Ανάλυση προχωρά στη ζητούμενη πολυπαραγοντική και διεπιστημονική προσέγγιση, η οποία φιλοδοξεί να δώσει αξιόπιστες απαντήσεις στους προαναφερθέντες προβληματισμούς των θεωρητικών των διεθνών σχέσεων.
Κατά συνέπεια...
η Συστημική Γεωπολιτική Ανάλυση χρησιμοποιεί συγκεκριμένους διαύλους προσέγγισης του προβλήματος της μετρησιμότητας, προκειμένου να εξάγει απτά συμπεράσματα, ενώ ορίζει κρίσιμες – αγνοηθείσες – μεταβλητές, όπως τον πολιτισμό, στο πλαίσιο της νέας διεθνούς πραγματικότητας και της μεταλλαγής της πολικότητας του διεθνούς συστήματος. Με αυτόν τον επιστημονικά συντεταγμένο τρόπο, η Συστημική Γεωπολιτική Ανάλυση βρίσκει σημεία σύγκλισης και συνάφειας με την «καλή» θεωρία διεθνών σχέσεων, τα οποία εν τέλει επικυρώνουν την επιστημονική αξία της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου