Του Andrei Kolesnikov /Carnegie
Ένα από τα βασικά σλόγκαν του Vladimir Putin στις πρώτες θητείες του ήταν "το κυνήγι της ανάπτυξης", το οποίο χρησιμοποιούσε τόσο ως στόχο όσο και ως μέσο για την επίτευξη του στόχου αυτού. Αλλά με την αλλαγή ατζέντας που συντελέστηκε το 2012 όταν ο Putin επέστρεψε για την τρίτη θητεία του και με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, η στοχοθεσία λίγο πολύ εγκαταλείφθηκε. Χρησιμοποιώντας τη γνωστή φράση του πολιτικού επιστήμονα Φράνσις Φουκουγιάμα, μπορούμε να πούμε ότι το "τέλος της ιστορίας" της Ρωσίας άνοιξε το δρόμο για έναν και μοναδικό στόχο που επισκιάζει όλους τους υπόλοιπους: να γίνει η Ρωσία ξανά σπουδαία.
Ακόμη και πριν τη μη δημοφιλή κίνηση αύξησης του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης, η αξιολόγηση της δράσης των αρχών επιδεινωνόταν, καταδεικνύοντας ότι η εποχή της "πλειοψηφίας της Κριμαίας" έφτανε στο τέλος της.
Ένα από τα βασικά σλόγκαν του Vladimir Putin στις πρώτες θητείες του ήταν "το κυνήγι της ανάπτυξης", το οποίο χρησιμοποιούσε τόσο ως στόχο όσο και ως μέσο για την επίτευξη του στόχου αυτού. Αλλά με την αλλαγή ατζέντας που συντελέστηκε το 2012 όταν ο Putin επέστρεψε για την τρίτη θητεία του και με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, η στοχοθεσία λίγο πολύ εγκαταλείφθηκε. Χρησιμοποιώντας τη γνωστή φράση του πολιτικού επιστήμονα Φράνσις Φουκουγιάμα, μπορούμε να πούμε ότι το "τέλος της ιστορίας" της Ρωσίας άνοιξε το δρόμο για έναν και μοναδικό στόχο που επισκιάζει όλους τους υπόλοιπους: να γίνει η Ρωσία ξανά σπουδαία.
Ακόμη και πριν τη μη δημοφιλή κίνηση αύξησης του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης, η αξιολόγηση της δράσης των αρχών επιδεινωνόταν, καταδεικνύοντας ότι η εποχή της "πλειοψηφίας της Κριμαίας" έφτανε στο τέλος της.
Ξεκινά μια νέα εποχή που θα απαιτήσει ένα φάρμακο εξίσου ισχυρό με την Κριμαία για να ενώσει ξανά το έθνος γύρω από τη σημαία. Αλλά το Κρεμλίνο δεν έχει τίποτα αντίστοιχο στο μανίκι του.
Η αναθεώρηση του συντάγματος που επιτρέπει στον Putin να παραμείνει στην εξουσία μόλις λήξει η τρέχουσα θητεία του το 2024 ήταν μια ακόμη απελπισμένη προσπάθεια κινητοποίησης του λαού. Είχε ένα εξαιρετικά βραχύβιο αποτέλεσμα που έδωσε τη θέση του σε ένα νέο επεισόδιο στον πόλεμο μεταξύ του κράτους και της κοινωνίας των πολιτών, με συλλήψεις και καταδίκες και τις διαμαρτυρίες της πόλης Καμπαρόφσκ, οι οποίες δεν βοήθησαν καθόλου στη δημοτικότητα του Putin.
Τον Ιανουάριο, οι προσπάθειες να βρεθεί μηχανισμός για την παράδοση της εξουσίας σε διάδοχο το 2024 έδειξαν ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη διέξοδος για τον Putin, ούτε προφανής διάδοχος. Ο Putin ανέβαλε λοιπόν την απόφασή του και όρισε τον εαυτό του διάδοχό του.
Η αναθεώρηση του συντάγματος που επιτρέπει στον Putin να παραμείνει στην εξουσία μόλις λήξει η τρέχουσα θητεία του το 2024 ήταν μια ακόμη απελπισμένη προσπάθεια κινητοποίησης του λαού. Είχε ένα εξαιρετικά βραχύβιο αποτέλεσμα που έδωσε τη θέση του σε ένα νέο επεισόδιο στον πόλεμο μεταξύ του κράτους και της κοινωνίας των πολιτών, με συλλήψεις και καταδίκες και τις διαμαρτυρίες της πόλης Καμπαρόφσκ, οι οποίες δεν βοήθησαν καθόλου στη δημοτικότητα του Putin.
Τον Ιανουάριο, οι προσπάθειες να βρεθεί μηχανισμός για την παράδοση της εξουσίας σε διάδοχο το 2024 έδειξαν ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη διέξοδος για τον Putin, ούτε προφανής διάδοχος. Ο Putin ανέβαλε λοιπόν την απόφασή του και όρισε τον εαυτό του διάδοχό του.
Το άλυτο πρόβλημα της διαδοχής είναι μια από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ρωσικό καθεστώς μετά το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση.
Η δεύτερη προφανής πρόκληση είναι η έλλειψη εργαλείων για τη συσπείρωση της κοινωνίας γύρω από ένα πρόσωπο.
Η δεύτερη προφανής πρόκληση είναι η έλλειψη εργαλείων για τη συσπείρωση της κοινωνίας γύρω από ένα πρόσωπο.
Από το 2018, οι Ρώσοι έχουν αποτύχει να εμπνευστούν από τα κατορθώματα εξωτερικής πολιτικής της χώρας τους. Έτσι, το 2019, η αναζήτηση μεταφέρθηκε στα αρχεία της ιστορίας, με έναν νέο δηλωμένο εχθρό: Ευρωπαϊκοί οργανισμοί που τόλμησαν να θεωρήσουν το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ ως έναυσμα για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως ούτε κι αυτό το είδος κινητοποίησης δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ.
Εν τω μεταξύ, τα οικονομικά προβλήματα διατηρούνται από το 2014. Εν μέσω της κρίσης που προκλήθηκε από την πανδημία, το κράτος είναι διατεθειμένο να επεκτείνει τη στήριξη σε εταιρείες (και ιδιώτες) που βρίσκονται κοντά σε αυτό, καθώς και στους εργαζομένους του δημοσίου στους οποίους μπορεί να αποταθεί αργότερα για να επιλύσει πολιτικά προβλήματα, αλλά δεν είναι διατεθειμένο να παράσχει σοβαρή βοήθεια σε ανεξάρτητες ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι κυρίως μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Αυτή η περιορισμένη κρατική βοήθεια για απλούς πολίτες και επιχειρήσεις έχει ήδη οδηγήσει σε μείωση του φορολογητέου εισοδήματος και έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στο κράτος μεταξύ της επιχειρηματικής τάξης. Πρόκειται για μακροπρόθεσμες πολιτικοοικονομικές και ψυχολογικές τάσεις που θα γίνονται αισθητές για πολύ καιρό ακόμη.
Αυτή η πολιτική θα οδηγήσει σε εμβάθυνση της ανισότητας, συρρίκνωση της μεσαίας τάξης, πιο διαδεδομένη φτώχεια, διατήρηση ενός στρεβλωμένου μοντέλου αγοράς εργασίας (χαμηλά επίσημα επίπεδα ανεργίας ενώ πολλοί άνθρωποι δεν εργάζονται με πλήρη απασχόληση και δεν λαμβάνουν πλήρη μισθό), και την ανάπτυξη της παραοικονομίας.
Ένα άλλο θεμελιώδες πρόβλημα συνδέεται με την άρχουσα οικονομική φιλοσοφία του κρατικού καπιταλισμού της Ρωσίας και την αδράνεια της και την κακή ικανότητά της να προσαρμόζεται στις νέες παγκόσμιες τάσεις. Η εξάρτηση της Ρωσίας από τα έσοδα από την εξόρυξη και επεξεργασία υδρογονανθράκων απειλείται τώρα από την παγκόσμια στροφή μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Η ΕΕ σκοπεύει να εκμηδενίσει τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Η πολιτική αυτή θα προκαλέσει την κατάρρευση των αγορών πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας, προκαλώντας μια οικονομική κρίση που αποκλείεται να μην επηρεάσει το πολιτικό σύστημα.
Εν τω μεταξύ, οι διαμαρτυρίες στην Καμπαρόφσκ δείχνουν ότι σε ορισμένες συνθήκες και περιοχές, οι αρχές δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν κρίσεις, ενώ οι απλοί άνθρωποι είναι δυσαρεστημένοι που δεν έχουν επιλογές κυβερνήτη
Εν τω μεταξύ, τα οικονομικά προβλήματα διατηρούνται από το 2014. Εν μέσω της κρίσης που προκλήθηκε από την πανδημία, το κράτος είναι διατεθειμένο να επεκτείνει τη στήριξη σε εταιρείες (και ιδιώτες) που βρίσκονται κοντά σε αυτό, καθώς και στους εργαζομένους του δημοσίου στους οποίους μπορεί να αποταθεί αργότερα για να επιλύσει πολιτικά προβλήματα, αλλά δεν είναι διατεθειμένο να παράσχει σοβαρή βοήθεια σε ανεξάρτητες ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι κυρίως μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Αυτή η περιορισμένη κρατική βοήθεια για απλούς πολίτες και επιχειρήσεις έχει ήδη οδηγήσει σε μείωση του φορολογητέου εισοδήματος και έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στο κράτος μεταξύ της επιχειρηματικής τάξης. Πρόκειται για μακροπρόθεσμες πολιτικοοικονομικές και ψυχολογικές τάσεις που θα γίνονται αισθητές για πολύ καιρό ακόμη.
Αυτή η πολιτική θα οδηγήσει σε εμβάθυνση της ανισότητας, συρρίκνωση της μεσαίας τάξης, πιο διαδεδομένη φτώχεια, διατήρηση ενός στρεβλωμένου μοντέλου αγοράς εργασίας (χαμηλά επίσημα επίπεδα ανεργίας ενώ πολλοί άνθρωποι δεν εργάζονται με πλήρη απασχόληση και δεν λαμβάνουν πλήρη μισθό), και την ανάπτυξη της παραοικονομίας.
Ένα άλλο θεμελιώδες πρόβλημα συνδέεται με την άρχουσα οικονομική φιλοσοφία του κρατικού καπιταλισμού της Ρωσίας και την αδράνεια της και την κακή ικανότητά της να προσαρμόζεται στις νέες παγκόσμιες τάσεις. Η εξάρτηση της Ρωσίας από τα έσοδα από την εξόρυξη και επεξεργασία υδρογονανθράκων απειλείται τώρα από την παγκόσμια στροφή μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Η ΕΕ σκοπεύει να εκμηδενίσει τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Η πολιτική αυτή θα προκαλέσει την κατάρρευση των αγορών πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας, προκαλώντας μια οικονομική κρίση που αποκλείεται να μην επηρεάσει το πολιτικό σύστημα.
Εν τω μεταξύ, οι διαμαρτυρίες στην Καμπαρόφσκ δείχνουν ότι σε ορισμένες συνθήκες και περιοχές, οι αρχές δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν κρίσεις, ενώ οι απλοί άνθρωποι είναι δυσαρεστημένοι που δεν έχουν επιλογές κυβερνήτη
Το Κρεμλίνο βρίσκεται εδώ και καιρό αντιμέτωπο με μια μόνιμη επανάσταση αξιοπρέπειας μεταξύ διαφορετικών επιπέδων κοινωνίας. Αυτό συνεχίζεται από το 2011 και κάθε νέο κύμα διαμαρτυριών -είτε πολιτικό είτε αρχικά απολιτικοποιημένο (για χώρους υγειονομικής ταφής, έργα αστικής ανάπτυξης και ούτω καθεξής)- εκδηλώνεται από την προσβολή της αξιοπρέπειας των ανθρώπων.
Αυτή η επανάσταση της αξιοπρέπειας λειτουργεί σαν μια υπόγεια φωτιά που περιμένει να βγει στο έδαφος με την πρώτη ευκαιρία - και αυτές οι ευκαιρίες δεν δημιουργούνται από την κοινωνία των πολιτών, αλλά από τις ίδιες τις αρχές. Μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε απροσδόκητες στιγμές και μέρη.
Υπάρχουν όρια στο πόσο μπορεί να βελτιωθεί το σύστημα εσωτερικά, χωρίς να αλλάξει το πολιτικό πλαίσιο και να απαλλαγεί από την ιδεολογική διακόσμηση, και αυτό είναι μια ξεκάθαρη πρόκληση για τον αυταρχισμό της Ρωσίας μετά την ψηφοφορία για αλλαγή του συντάγματος.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι...
η δομή των τεσσάρων κομμάτων που υπάρχει εδώ και χρόνια. Δεν μπορούμε να πούμε ότι το μοντέλο δεν λειτούργησε: είναι μια από τις πιο μακροχρόνιες και πιο ανθεκτικές δομές. Ανάμεσά τους, το Κομμουνιστικό και το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα της Ρωσίας (LDPR) που έχουν εξουδετερώσει με επιτυχία τόσο το ακροαριστερό όσο και το ακροδεξιό αίσθημα.
Όσο για το κυβερνών κόμμα της Ενωμένης Ρωσίας, διατηρεί ισχυρή γραμμή στις εκλογές, όταν νομοταγείς Ρώσοι οδεύουν στις κάλπες για να τικάρουν το συγκεκριμένο κουτάκι. Όμως οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος και του LDPR δεν γίνονται νεότεροι, ενώ όλοι έχουν ξεχάσει ότι ο πρώην πρωθυπουργός Dmitry Medvedev είναι επικεφαλής της Ενωμένης Ρωσίας - ίσως το ξεχνάει και ο ίδιος ο Medvedev. Ίσως η δομή να συνεχίσει να υπάρχει, αλλά ποιος θα αντικαταστήσει τον αρχηγό του LDPR Vladimir Zhirinovsky και τον Kομμουνιστή ηγέτη Gennady Zyuganov;
Το κομματικό σύστημα βρίσκεται σε κρίση. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν τρόποι για νόμιμη διαμαρτυρία εκτός από την ψηφοφορία υπέρ των Κομμουνιστών ή του LDPR, και τα δύο κόμματα είναι μερικές φορές υπερβολικά και απροσδόκητα δημοφιλή.
Μια τελευταία σοβαρή πρόκληση είναι η έλλειψη στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής. Ένας παγκόσμιος λαφυραγωγός δεν είναι το ίδιο με έναν παγκόσμιο παίκτη.
Σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, η σύγχρονη Ρωσία δεν έχει μοντέλο για τη σχέση της με τον υπόλοιπο κόσμο.
Το ρωσικό "τέλος της ιστορίας" ακυρώθηκε.
Όσο για το κυβερνών κόμμα της Ενωμένης Ρωσίας, διατηρεί ισχυρή γραμμή στις εκλογές, όταν νομοταγείς Ρώσοι οδεύουν στις κάλπες για να τικάρουν το συγκεκριμένο κουτάκι. Όμως οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος και του LDPR δεν γίνονται νεότεροι, ενώ όλοι έχουν ξεχάσει ότι ο πρώην πρωθυπουργός Dmitry Medvedev είναι επικεφαλής της Ενωμένης Ρωσίας - ίσως το ξεχνάει και ο ίδιος ο Medvedev. Ίσως η δομή να συνεχίσει να υπάρχει, αλλά ποιος θα αντικαταστήσει τον αρχηγό του LDPR Vladimir Zhirinovsky και τον Kομμουνιστή ηγέτη Gennady Zyuganov;
Το κομματικό σύστημα βρίσκεται σε κρίση. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν τρόποι για νόμιμη διαμαρτυρία εκτός από την ψηφοφορία υπέρ των Κομμουνιστών ή του LDPR, και τα δύο κόμματα είναι μερικές φορές υπερβολικά και απροσδόκητα δημοφιλή.
Μια τελευταία σοβαρή πρόκληση είναι η έλλειψη στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής. Ένας παγκόσμιος λαφυραγωγός δεν είναι το ίδιο με έναν παγκόσμιο παίκτη.
Σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, η σύγχρονη Ρωσία δεν έχει μοντέλο για τη σχέση της με τον υπόλοιπο κόσμο.
Το ρωσικό "τέλος της ιστορίας" ακυρώθηκε.
Η ιστορία τελικά συνεχίζεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου