ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ - ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΑ: Πώς προετοιμάζεσαι για το απρόβλεπτο;

Του ΑΡΙΣΤΟΥ ΔΟΞΙΑΔΗ

Ολος ο κόσμος μπήκε σε lockdown επειδή κανένα σύστημα υγείας δεν ήταν έτοιμο να αντιμετωπίσει μια τέτοια πανδημία, σε περίπτωση που την αφήναμε να εξαπλώνεται χωρίς μέτρα φυσικής αποστασιοποίησης. Για να αποφύγουμε εκατομμύρια θανάτων, αναγκαζόμαστε να υποστούμε τεράστια οικονομική ζημία, που κι αυτή θα επιφέρει μεγάλη δυστυχία.  

Μπορεί να γίνει κάτι διαφορετικό στο μέλλον;
 
Καμία κυβέρνηση δεν πρόκειται να συντηρεί 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν υπό κανονικές συνθήκες χρειάζονται χίλιες. 

Αν είναι σοσιαλιστική, προτιμά να δίνει τα παραπάνω χρήματα για επιδόματα ανεργίας ή για συσσίτια στα σχολεία. 

Αν είναι φιλελεύθερη, προτιμά να απελευθερώσει πόρους για παραγωγικές ιδιωτικές επενδύσεις.  

Αν πορεύεται με τις δημοσκοπήσεις, κινείται ανάμεσα στα δύο. 

Κανένα πλήθος ψηφοφόρων και κανένα ιδεολογικό κίνημα δεν πιέζει τις κυβερνήσεις αρκετά για να είναι έτοιμες για μια σπάνια απειλή, που δεν ξέρουμε πότε θα εκδηλωθεί και ποια μορφή θα έχει, ακόμα και αν σε γενικές γραμμές την έχουν προβλέψει οι επιστήμονες.

Αν παρ’ όλα αυτά κάποιος φωτισμένος ηγέτης δημιουργούσε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, και οι διάδοχοί του τις συντηρούσαν, πάλι αυτό δεν θα ήταν λύση για κάθε ενδεχόμενη πανδημία. 

Ο επόμενος ιός μπορεί να πλήττει περισσότερο τους νέους, και τα βαριά συμπτώματα να διαρκούν για πολλούς μήνες αντί για δύο εβδομάδες. Τότε το ζητούμενο για να αποφύγουμε τα lockdown δεν θα είναι οι ΜΕΘ, αλλά κάποια άλλα μέσα. Δεν μπορεί να υπάρχουν τα πάντα, γιατί δεν ξέρουμε τι θα χρειάζεται.

Αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο είναι η ικανότητα να παράγουμε ταχύτατα σε μεγάλες ποσότητες κάθε τι που βοηθά στη συγκεκριμένη περίσταση: εμβόλια, φάρμακα, εξοπλισμό, ψηφιακές εφαρμογές. Μερικά θα είναι ήδη γνωστά, άλλα θα πρέπει να εφευρεθούν εκείνη την ώρα. 

Εκτός από υλικά, χρειάζονται και δεξιότητες: ιατροί, νοσηλευτές, εργαστηριακοί και εθελοντές που θα μάθουν γρήγορα τις ειδικές τεχνικές για την περίσταση.

Οι σύγχρονες κοινωνίες διαθέτουν οργανισμούς που μπορούν να ανταποκριθούν σε μερικές από αυτές τις προκλήσεις, αλλά όχι πλήρως και όχι συντονισμένα.  

Οι βιομηχανικές επιχειρήσεις σχεδιάζουν και παράγουν διαρκώς νέα προϊόντα, αλλά τα κίνητρα της αγοράς σε πολλούς κλάδους, και ιδίως στην υγεία, οδηγούν την καινοτομία προς όλο πιο ακριβό και σύνθετο προϊόν, αντί για φθηνές λύσεις που μπορεί να παράγει ο κάθε ανταγωνιστής. Ετσι έγινε με τους αναπνευστήρες, και γι’ αυτό δεν προχώρησε η ανάπτυξη ορισμένων φαρμάκων. Είναι δύσκολο για τη βιομηχανία να ανταποκριθεί γρήγορα σε απότομες αλλαγές στη ζήτηση, αφού συνήθως η κερδοφορία δεν εξαρτάται από αυτό.

Οι Ενοπλες Δυνάμεις παραμένουν σε ετοιμότητα επί δεκαετίες χωρίς να δοκιμάζονται στην πράξη, και ελπίζουμε ότι θα αντιδράσουν γρήγορα και αποτελεσματικά όταν χρειαστεί. Αλλά αυτές σχεδιάζουν με βάση περίπου γνωστές απειλές.

Μερικοί δημόσιοι οργανισμοί καινοτομίας, όπως η NASA ή τα διάφορα Εθνικά Ιδρύματα Επιστημών, εξερευνούν το άγνωστο και μπορούν να προσφέρουν ρηξικέλευθες λύσεις σε πολύ δύσκολα προβλήματα. Αλλά εργάζονται με μακροχρόνιο ορίζοντα, θέτουν τις δικές τους προτεραιότητες, και δεν είναι οργανωμένοι για το επείγον.

Ισως πρέπει...

 να διευρύνουμε την έννοια της Πολιτικής Προστασίας, με αρμοδιότητες που εκτείνονται στην έρευνα, στην παραγωγή και στην κατάρτιση. 

Για παράδειγμα, να παραγγέλνει απλές και φθηνές εκδοχές των ιατρικών συσκευών, για να υπάρχει η δυνατότητα να παραχθούν σε μεγάλη κλίμακα αν χρειαστούν. Να έχει δικά της εργαστήρια και μηχανουργεία για τέτοιες λύσεις. Να ζητεί στα Πανεπιστήμια να διδάσκονται δεξιότητες για την αντιμετώπιση καταστροφών. Σε ομαλές περιόδους, τα προϊόντα που αγοράζει μπορούν να διατίθενται σε φτωχές χώρες, ή και στα τοπικά νοσοκομεία.

Είναι ευκαιρία για μια μεγάλη διαβούλευση, σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Οπως τα Εθνικά Συστήματα Υγείας χτίστηκαν μετά τον πόλεμο, έτσι να χτιστεί ένα μεγάλο ευρωπαϊκό σύστημα Πολιτικής Προστασίας μετά την πανδημία.