ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Ατομικιστικός (αυτο)καταστροφισμός;

Του Γιάννη Πανούση 

Καθηγητή Εγκληματολογίας, πρώην υπουργoύ Προστασίας του Πολίτη 

Η ατομικότητα είναι η απομόνωση της φυλακής μας 

Ν. Γ. Μουρτζούχος,Οδοιπορικό ιδεών

Από το δικαίωμα στο φόβο, ως ανθρώπινη υπαρξιακή αίσθηση αβοηθησίας μέχρι την κοινωνία του φόβου αρκεί το επιχείρημα της διάχυσης του Κορονοϊού;

Και βέβαια, όχι. Κι όμως...

Ο φόβος, ως προ-άγγελος έλευσης του Κακού (του θανάτου), συμπυκνώνει νοήματα βίωσης πόνου, απελπισίας, μοναξιάς αλλά ταυτόγχρονα αναδεικνύει την τραγικότητα της θνητότητας του ανθρώπου: όλοι μεν ξέρουμε ότι θα πεθάνουμε όμως ουδείς θέλει ν’αποδημήσει πριν ο ίδιος αποφασίσει σχετικά (και κανονίσει τα εγκόσμιά του). Όσο κι αν επιχείρησαν κάποιοι φιλόσοφοι ν’ αποδομήσουν την έννοια του θανάτου, όσο κι αν η εμπειρία της στιγμής μετάβασης μας είναι άγνωστη, εμείς εξακολουθούμε ν’ αντιμετωπίζουμε την Πανδημία με όρους Ανθρωπομορφισμού. ’’Αδικαιολόγητο Κακό", λένε ορισμένοι (λες και ο Ιός κάθισε και σκέφτηκε περί του δικαίου και του άδικου της επίθεσής του).

"Ανήθικο Κακό", ισχυρίζονται άλλοι (προσδίδοντας θρησκευτικό ή ηθικό χαρακτήρα στη μόλυνση). "Ύποπτο Κακό", σιγοψιθυρίζουν, ευτυχώς ελάχιστοι (υπονοώντας ότι ο Κορονοϊός τά ’χει βρει με το Κατεστημένο) (sic).

Ο τρόμος του μη-ελέγξιμου έχει κάνει πολλούς ανθρώπους να προδικάζουν "ολική καταστροφή" κι έτσι ν’ αντιδρούν ψυχαναγκαστικά. 

Ελλείψει (Πανοπτικού;) Προστάτη η ανθρωπότητα τα’ χει ολίγον χαμένα. Αφού δεν παρουσιάζονται Σωτήρες πρέπει να κυνηγήσουμε τους υπεύθυνους, μέσω μυστικιστικών αιτιοτήτων για τις αμαρτίες διαφόρων εξιλαστηρίων (των ισχυρών, των ξένων, των τρελών, των παρεκκλινόντων) που προκάλεσαν το Κακό. Μ’αυτά και μ’αυτά υπάρχει κίνδυνος σε λίγο οι υγιείς να χρεώνουν στους ασθενήσαντες ευθύνες και να ζητάνε την (ίδια πυράς;) εξάλειψή τους. Έτσι διπλασιάζεται η κοινωνική απόσταση κι ελαχιστικοποιείται ο βαθμός κοινωνικής αποδοχής του όποιου Άλλου.

Η ανωνυμία του κοπαδιού, ως πρωτόγονη μορφή ζωικής συνύπαρξης, θα οδηγήσει σε συναγελασμό επιβίωσης των μεν σε βάρος των δε. Ενώπιον όμως του κοινού κινδύνου το ένστικτο της αγέλης θά’ πρεπε να καλλιεργεί μηχανισμούς αμοιβαίας άμυνας και ν’αποτρέπει ενδο-επιθετικές συμπεριφορές. Ακόμα και η Ψυχολογία του Όχλου σε περίοδο κατα-στροφών τείνει προς γενική διάσωση κι όχι σε αποκλειστική οχύρωση δυάδων/τριάδων οικείων και ομοίων που αδιαφορούν για το σύνολο.

Οφείλουμε συνεπώς...

 να βρούμε νέες ισορροπίες οικειότητας, νέες αλληλεπιδράσεις κι εντέλει νέο ζωτικό χώρο, ακόμα και μέσα στο σπίτι, όπου οι "έγκλειστοι" δεν παύουν να έχουν την ανάγκη των άλλων, ίσως αυτή τη φορά όλων των άλλων.

Και να θυμόμαστε: κανείς Ιός δεν είναι τόσο ικανός να μας καταστρέψει αν εμείς διαθέτουμε αστείρευτα αποθέματα ενσυναίσθησης ως συνάνθρωποι.
 
ΥΓ.’’Ενίοτε η απόσταση κάνει ενδιαφέρον αυτό που καθιστά ανούσιο η εγγύτητα’’ (Ν.Γ.Μουρτζούχος)