Του ΑΛΕΞΗ ΠΑΠΑΧΕΛΑ
Πρέπει μάλλον να αρχίζουμε να συνηθίζουμε σε νέες πραγματικότητες.
Η περίφημη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου εκδίδει κάθε χρόνο μία έκθεση, που γίνεται αντικείμενο συζήτησης μεταξύ αξιωματούχων και ειδικών από διάφορες χώρες.
Φέτος, ο τίτλος της έκθεσης είναι εντυπωσιακός, και αρκετά κινδυνολογικός. Αναφέρεται στο φαινόμενο της «Λιγότερης Δύσης» ή, αγγλιστί, «Westlessness». Δεν πρόκειται ασφαλώς για κάποια νέα συζήτηση. Οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» περιέγραψαν την περυσινή διάσκεψη στο Μόναχο σαν ένα ρέκβιεμ για τη Δύση. Δεκάδες άρθρα, ομιλίες και βιβλία ασχολούνται με το ζήτημα. Ακόμη και εκείνοι που μιλούσαν για άκαιρες ή πρόωρες προφητείες αρχίζουν να κλονίζονται.
Τι είναι, λοιπόν, το φαινόμενο της «Λιγότερης Δύσης»;
Πρέπει μάλλον να αρχίζουμε να συνηθίζουμε σε νέες πραγματικότητες.
Η περίφημη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου εκδίδει κάθε χρόνο μία έκθεση, που γίνεται αντικείμενο συζήτησης μεταξύ αξιωματούχων και ειδικών από διάφορες χώρες.
Φέτος, ο τίτλος της έκθεσης είναι εντυπωσιακός, και αρκετά κινδυνολογικός. Αναφέρεται στο φαινόμενο της «Λιγότερης Δύσης» ή, αγγλιστί, «Westlessness». Δεν πρόκειται ασφαλώς για κάποια νέα συζήτηση. Οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» περιέγραψαν την περυσινή διάσκεψη στο Μόναχο σαν ένα ρέκβιεμ για τη Δύση. Δεκάδες άρθρα, ομιλίες και βιβλία ασχολούνται με το ζήτημα. Ακόμη και εκείνοι που μιλούσαν για άκαιρες ή πρόωρες προφητείες αρχίζουν να κλονίζονται.
Τι είναι, λοιπόν, το φαινόμενο της «Λιγότερης Δύσης»;
Πρώτα απ’ όλα το γεγονός ότι ο κόσμος μας είναι όλο και λιγότερο «δυτικός». Το κέντρο βάρους, μαζί με το χρήμα, έχει μετατοπισθεί με μεγάλη ταχύτητα προς Ανατολάς. Αυτό είναι, κατά πάσα πιθανότητα, ένα νομοτελειακό φαινόμενο που δεν αντιστρέφεται.
Το παράδοξο, βέβαια, είναι ότι ταυτόχρονα και η ίδια η Δύση γίνεται λιγότερο «δυτική». Το βλέπουμε στις ΗΠΑ με τη διακυβέρνηση Τραμπ, αλλά και στην Ευρώπη. Οι ηγέτες που εκφράζουν την αμφισβήτηση του παραδοσιακού δυτικού μοντέλου είναι οι πιο ισχυροί αυτή την ώρα. Αντιθέτως, η άλλη πλευρά βρίσκεται σε αποδρομή (Μέρκελ) ή σε βαθιά κρίση αξιοπιστίας και έλλειψης επικοινωνίας με τον μέσο πολίτη (Μακρόν, Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ).
Η Δύση έχει περάσει και παλαιότερα περιόδους έντονης κρίσης και εσωτερικής αμφισβήτησης. Είχαμε όμως πάντοτε την πεποίθηση πως θα ξανάβρισκε τον δρόμο της, καθώς η Ιστορία κάνει κύκλους. Καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση μιας τέτοιας μεταφυσικής –σχεδόν– αισιοδοξίας διαδραμάτιζε το αξίωμα ότι το αμερικανικό φιλελεύθερο κατεστημένο θα έβρισκε ένα «μονοπάτι» για να βγάλει τη Δύση από τα αδιέξοδά της.
Τώρα, όμως...
Το παράδοξο, βέβαια, είναι ότι ταυτόχρονα και η ίδια η Δύση γίνεται λιγότερο «δυτική». Το βλέπουμε στις ΗΠΑ με τη διακυβέρνηση Τραμπ, αλλά και στην Ευρώπη. Οι ηγέτες που εκφράζουν την αμφισβήτηση του παραδοσιακού δυτικού μοντέλου είναι οι πιο ισχυροί αυτή την ώρα. Αντιθέτως, η άλλη πλευρά βρίσκεται σε αποδρομή (Μέρκελ) ή σε βαθιά κρίση αξιοπιστίας και έλλειψης επικοινωνίας με τον μέσο πολίτη (Μακρόν, Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ).
Η Δύση έχει περάσει και παλαιότερα περιόδους έντονης κρίσης και εσωτερικής αμφισβήτησης. Είχαμε όμως πάντοτε την πεποίθηση πως θα ξανάβρισκε τον δρόμο της, καθώς η Ιστορία κάνει κύκλους. Καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση μιας τέτοιας μεταφυσικής –σχεδόν– αισιοδοξίας διαδραμάτιζε το αξίωμα ότι το αμερικανικό φιλελεύθερο κατεστημένο θα έβρισκε ένα «μονοπάτι» για να βγάλει τη Δύση από τα αδιέξοδά της.
Τώρα, όμως...
το εν λόγω κατεστημένο έχει κυριολεκτικά χάσει την μπάλα και, το κυριότερο, την ικανότητα να καταλαβαίνει και να μιλάει στους πολίτες. Γι’ αυτό και αρχίζουμε να συμβιβαζόμαστε με το αδιανόητο μιας δεύτερης θητείας Τραμπ. Που θα σημάνει, χωρίς καμία αμφιβολία, το τέλος της Δύσης όπως την ξέραμε.
Πώς το λένε οι Κινέζοι;
«Μακάρι να μπορέσεις να ζήσεις σε ενδιαφέροντες καιρούς».
Επ’ αυτού παράπονο δεν έχουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου