Αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο City (Πανεπιστήμιο Λονδίνου) και μέλος επιστημονικού συμβουλίου του ΚΕΦίΜ.
Τρύπα στο νερό ή καταστροφή;
Αγνωστο πού θα καταλήξουν χρόνια βρεξοδολογίας, με αποκορύφωμα το σουρεαλιστικό μπαράζ ψηφοφοριών στο Ουέστμινστερ. Ασχέτως κατάληξης όμως, αξίζει να δούμε ποιες προτάσεις στηρίζουν όλοι, ποιες κανένας και κυρίως, γιατί. Πλησιάσαμε βλέπετε και εμείς τέτοια αυτοκαταστροφή, και δεν είναι βέβαιο αν θα την αποφύγουμε στο μέλλον.
Οι δημοφιλέστερες προτάσεις δεν αλλάζουν παρά λογιστικές λεπτομέρειες. Τρέφουν όμως τη μισαλλοδοξία: τέρμα στην ελεύθερη εγκατάσταση Ευρωπαίων στη Βρετανία, και τούμπαλιν (καμία από δεκάδες προτάσεις δεν προβλέπει ελεύθερη εγκατάσταση!).
Πώς έπεσε η Βρετανία θύμα του εθιστικού λαϊκισμού;
Πέρα από το ιδιαίτερα βρετανικό μικροπολιτικό παιχνίδι και τη δύσκολη συγκυρία (ευρωκρίση, προσφυγικό), το ευρωπαϊκό εγχείρημα πάσχει διαχρονικά επειδή τα κόστη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι συγκεκριμένα και πολύ φανερά, ενώ τα οφέλη, παρότι υπερτερούν, είναι διάσπαρτα και αφανή.
Ετσι και στη Βρετανία: οι brexiteers ικανοποιούνται σε λίγα φανερά, χάνουν σε πολλά αφανή.
Οι εμπορικές σχέσεις πιθανότατα παραμένουν. Είναι τόσο στενή η σύνδεση της Γηραιάς Αλβιώνος με τη Γηραιά Ηπειρο, τόσο δύσκολο το ιρλανδικό πρόβλημα, που έξοδος από την τελωνειακή ένωση είναι δύσκολη και αυτοκαταστροφική.
Πολλές ρυθμίσεις όμως θα αποφασίζονται στις Βρυξέλλες – η πλήρης απεξάρτηση που εύχονταν τόσοι Βρετανοί απλώς δεν θα συμβεί. Εξαφανίζεται όμως ο απευθείας ευρωπαϊκός έλεγχος, φεύγουν οι ευρωπαϊκές σημαίες (φανερό όφελος για τους εθνικιστές!) με αύξηση της γραφειοκρατίας (φανερό μόνο για εξαγωγικές επιχειρήσεις).
Παρομοίως περί ελεύθερης εγκατάστασης: η Βρετανία υπερήφανη θα απορρίπτει Πολωνούς υδραυλικούς και Ρουμάνες νοσοκόμες που φθάνουν στις ακτές της.
Τι θα γίνει όμως με τις υπηρεσίες που προσέφεραν; Ποιος θα βάζει πλακάκια και θα φροντίζει αρρώστους;
Και κάτι πιο αφανές: πόσοι Βρετανοί που έβρισκαν καλοπληρωμένες δουλειές στη λοιπή Ε.Ε. θα δυσκολευθούν τώρα;
H πιο χτυπητή διαφορά μεταξύ εμφανούς κέρδους έναντι αφανούς ζημίας φαίνεται στα οικονομικά του διαζυγίου. Η Βρετανία, αφού πληρώσει τα τέλη αποχώρησης (42 δισ. ευρώ), δεν θα ξαναδώσει ούτε λίρα υπέρ των καταραμένων γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες. Θρίαμβος;
Οχι βέβαια. Οι ευρω-κράτες προσέφεραν υπηρεσίες που είτε θα προσφέρουν τώρα άλλοι στο Λονδίνο είτε, χειρότερα, θα αντιγράφονται αυτούσιες από τις Βρυξέλλες, χωρίς βρετανική επιρροή.
Το κύριο οικονομικό όφελος της ένταξης στην Ε.Ε. είναι και το αφανέστερο: συμμετέχοντας σε μια γιγάντια Ενωση επί ίσοις όροις, κάθε μικρός οργανισμός/επιχείρηση που δουλεύει καλά γιγαντώνεται.
Η Βρετανία θριάμβευε στο πανευρωπαϊκό παιχνίδι αριστείας, προσελκύοντας τρισεκατομμύρια ευρώ, κορυφαίους Ευρωπαίους σε πανεπιστήμια, τράπεζες ακόμα και υπουργεία. Η Βρέξοδος πλήττει καίρια τη βρετανική ελκυστικότητα. Η αβεβαιότητα διώχνει τραπεζικές υπηρεσίες προς Φρανκφούρτη και Δουβλίνο, αλλά και η ψυχολογική αποστροφή διώχνει ταλέντα: κανείς δεν χαίρεται να μοχθεί σε μια χώρα που δεν μας δέχεται με την καρδιά της.
Πανευρωπαϊκά, ο ιδεαλισμός των μεταπολεμικών γενεών έσωσε την Ε.Ε. Ως πότε όμως;
Τα οφέλη της Ενωσης θα γίνουν φανερά για τους πολίτες, ειδάλλως η Ενωση θα χαθεί. Γιατί ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος να υπολογίζει μελλοντικά δυσδιάκριτα οφέλη. Χωρίς συμπεριφορικά όπλα, ο λαϊκισμός θα κερδίζει.
Σκεφτείτε την (ανθρώπινη) τάση των καπνιστών να αποζητούν την άμεση/φανερή απόλαυση του τσιγάρου, ξεχνώντας το κρυφό αλλά φρικτό κακό που κάνουν στα κύτταρά τους. Αντί να δείχνεις ιατρικές μελέτες στον καπνιστή, τυπώνεις εικόνες αρρώστιας στα πακέτα τσιγάρων. Ετσι και η Ε.Ε. πρέπει να απευθυνθεί στο θυμικό, για να εξισορροπήσει την εθιστικότητα του λαϊκισμού και του εθνικισμού.
Αντί να εμφανιζόμαστε ενωμένοι (και πανίσχυροι) μόνο σε απόμακρους διεθνείς οργανισμούς, πρέπει...
να συμπορευθούμε και σε διοργανώσεις που μετρούν για τον μέσο άνθρωπο, αθλητικές και άλλες. Χρειάζονται ισχυρά ενωτικά σύμβολα (τυχαία εμφανίζονται θριαμβευτικές οι αμερικάνικες σημαίες σε χολιγουντιανές ταινίες;). Θέλουμε κοινά μνημεία, γιορτές και παραδόσεις.
Η ενωμένη Ευρώπη είναι από τα καλύτερα πράγματα που μας συνέβησαν. Αλλά ή θα ενώσει και τις καρδιές των Ευρωπαίων ή θα διαλυθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου