Ο σπουδαίος μας λογοτέχνης Στρατής Μυριβήλης υπηρέτησε ευδόκιμα τα ελληνικά γράμματα· αλλά και σε τρεις πολέμους πολέμησε για την πατρίδα. Δύο σφαίρες δέχτηκε στο κορμί του για την Ελλάδα στη φονικότατη μάχη του Κιλκίς το 1913.
Ένα δικαίωμα, λοιπόν, το κατάκτησε κι αυτός με την αξία του, το να μας συμβουλεύει πατρικά. Δεν σας λέω ν’ ακολουθήσουμε υποχρεωτικά τις συμβουλές του· να τις ακούσουμε μόνο, λέω. Είναι αφιλότιμο, αχάριστο και μικροπρεπές ν’ αγνοούμε, να παραπετάμε ανεξέταστα, να θεωρούμε ευτελείς και ανεπίκαιρες τις συμβουλές τέτοιων ανθρώπων.
Πριν από μερικές μέρες έπεσα τυχαία πάνω σ’ ένα κείμενό του Μυριβήλη που δεν το είχα διαβάσει ποτέ. Σας παραθέτω αυτούσιο ένα βαρυσήμαντο απόσπασμα:
«Όμως ένας άνθρωπος, ένας λαός, ένα έθνος, δεν εξαφανίζεται μονάχα με τη φωτιά και με το σίδερο. Δεν εξαφανίζεται μονάχα με το χάσιμο της ζωής του. Εξαφανίζεται πιο σίγουρα, πιο τελειωτικά με το χάσιμο της ψυχής του της ατομικής, της ψυχής του της ομαδικής.
Χάνω την ψυχή μου θα πει: χάνω την ουσιαστική μου ύπαρξη. Χάνω την αίσθηση της ατομικής μου τέλειας ψυχοπνευματικής σύνθεσης, που αποτελεί ένα μόριο από την μεγάλη, την πλατιά κοινωνική και εθνική σύνθεση, από την οποία αντλώ και ανανεώνω αδιάκοπα τα φυσιογνωμικά στοιχεία του πνεύματός μου και της ψυχής μου. Και αυτή η εθνική φυλετική ιδιομορφία της ψυχής μου είναι ακριβώς εκείνη που με εντάσσει φυσιολογικά μέσα στην πανανθρώπινη κοινωνική σύνθεση. Αλλά για να μη χάσω τον εαυτό μου, πρέπει να γνωρίσω τον εαυτό μου. Το «γνώθι σαυτόν» είναι η πλουταρχική πηγή της γνώσεως.
Αυτό λοιπόν πρέπει να είναι η βάση της γενικής παιδαγωγικής προσπάθειας Έθνους, του οποίου εντολοδόχος είναι το Κράτος και η Εκκλησία.
Όργανα γι’ αυτή την συνειδητοποίηση είναι το Υπουργείο Παιδείας, ο Κλήρος, ο Τύπος, ο καλλιτέχνης που εκφράζει την εθνική ψυχή και ολόκληρη η τάξη των διανοουμένων, που είναι υπεύθυνη για την πνευματική συγκρότηση τού λαού»¹.
Όποιος έχει παρακολουθήσει την αρθογραφία μου στο διαδίκτυο ή στα δύο βιβλία με τους… μακρυγιαναίικους τίτλους Σαν παλιόψαθα των εθνών και Φκειάνω μίαν σημαία δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει τη συνάφεια του νοηματικού πυρήνα τους με το συγκεκριμένο απόσπασμα. Είναι τέτοια η σύμπτωση της άποψής μου με αυτά που αναφέρει ο σπουδαίος μας λογοτέχνης, ώστε το παραπάνω απόσπασμά του θα μπορούσε μια χαρά να τοποθετηθεί στο οπισθόφυλλο καθενός από τα βιβλία μου και να ταιριάξει γάντι.
Νομίζω πως αυτό δεν έγινε τυχαία. Αυτό που θεωρεί ο Μυριβήλης ως αυτονόητη διαχρονική στόχευση και ως «βάση της γενικής παιδαγωγικής προσπάθειας» του έθνους μας συνεχίζει και στις μέρες μας να είναι ζητούμενο.
Ακόμα χειρότερα∙ είμαι της άποψης ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε κάνει πολλά βήματα πίσω σε σχέση με την κατάκτησή του. Δυστυχώς, αυτοί που κατά τον μεγάλο μας λογοτέχνη είναι οι φυσικοί «εντολοδόχοι» για την ενορχήστρωση της παιδαγωγικής προσπάθειας, αλλά και τα «όργανα» για τη συνειδητοποίησή της, έχουν παρεκκλίνει εν πολλοίς της αποστολής τους. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις δεν παρεκκλίνουν απλώς, αλλά μάλλον κινούνται προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Δηλαδή, αντί να υπηρετήσουν το «γνώθι σαυτόν», αντί να καλλιεργήσουν και να διαιωνίσουν τη γνήσια ελληνική και ορθόδοξη ψυχή, κοιτάνε να την εξαφανίσουν.
Το σύστημα του κομματικού φεουδαλισμού που διαφεντεύει την πατρίδα ευθύνεται κυρίως γι’ αυτήν την εκτροπή. Λυπάμαι, γιατί διαπιστώνω πως ο Έλληνας ψηφοφόρος συνεχίζει ακόμα και στις μέρες μας ν’ ανταμείβει πλουσιοπάροχα και με συντριπτικές πλειοψηφίες το σύστημα αυτό που τον ταΐζει τους πικρούς καρπούς της πνευματικής παρακμής.
Ο Μυριβήλης μέσα στις λίγες γραμμές που παραθέτω παραπάνω ορίζει συνοπτικά και άρτια την έννοια ενός γνήσιου και ευγενικού πατριωτισμού με οικουμενικές διαστάσεις. Εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται συνεχώς ότι το πολύχρωμο φάσμα του κομματικού φεουδαλισμού στην πατρίδα μας δεν υπηρετεί όπως πρέπει αυτό το ιδανικό.
Μερικά άτομα που στελεχώνουν τα διάφορα κόμματα εκφέρουν ορισμένες φορές έναν λόγο που ταιριάζει στο πατριωτικό πνεύμα του μπαρμπα-Στρατή. Την ίδια στιγμή, βέβαια, άλλοι μέσα στο ίδιο κόμμα λένε τ’ αντίθετα. Θεωρητικά αυτή η πολυφωνία αποδίδεται στη λεγόμενη πολυσυλλεκτικότητα των κομμάτων της εξουσίας. Οι αποφάσεις στα κόμματα, οι εσωκομματικές πλειοψηφίες και πειθαρχίες, πάντως, ποτέ δε φαίνεται να συμβαδίζουν με τον πατριωτικό λόγο των συγκεκριμένων στελεχών.
Είναι ν’ αναρωτιέται κανείς αν τα στελέχη που εκφέρουν τον πατριωτικό λόγο είναι απλώς κράχτες για την υφαρπαγή της ψήφου πολιτών σαν κι αυτούς που κατέβηκαν στο δρόμο για τη Μακεδονία.
Αν είναι κράχτες, άραγε λειτουργούν εσκεμμένα ή αφελώς, είναι ιδιοτελείς ή απλώς ανόητοι;
Ό,τι και να ’ναι νομίζω πως η ιστορία τελικά θα τους κρίνει πιο αυστηρά απ’ όλους∙ ακόμα κι απ’ αυτούς τους λεγόμενους εθνομηδενιστές.
Ας ελπίσουμε ότι εγώ είμ’ ένας γερο-παράξενος και ιδιόρρυθμος γκρινιάρης και πως η νέα κυβέρνηση θα με διαψεύσει.
Η κλεψύδρα, πάντως, άδειασε. Αν πάλι αστόχησες λαέ, τότε τη «γενική παιδαγωγική προσπάθεια» του έθνους ετοιμάζεται να την αναλάβει κάποιος άλλος. Ο μέγας παιδαγωγός που τον λένε...
πόνο.
______
1. Στρατής Μυριβήλης. Οι παραδόσεις του Γένους και η δύναμη της Βυζαντινής Μουσικής. Η ελληνική παράδοση (συλλογικός τόμος). 3η εκδ. Αθήνα: Ευθύνη, 2000.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου