Ένα από τα χαρακτηριστικά της νεοελληνικής κουλτούρας είναι το πρότυπο του μάγκα.
Ο μάγκας -που αρχικά σήμαινε «άτακτος στρατιώτης»- είναι «τολμητίας και πονηρός», κατά το Λεξικό Δημητράκου.
Ο όρος έχει ιδιάζουσα νεοελληνική σημασία, η οποία για πολλούς συμπατριώτες μας εκφράζει έναν ιδανικό άνδρα που είναι καταφερτζής, ιδιωφελής, ενδεχομένως πονηρός, θρασύς και ικανός να παίξει εκτός κανόνων.
Στην πολιτική, αυτές οι ιδιότητες θαυμάζονται από μεγάλο μέρος του κοινού - με αποτελέσματα μάλλον βλαπτικά για το κοινωνικό σύνολο. Ο μάγκας αντιστέκεται στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, αψηφά τους εξουσιαστές ή προσαρμόζεται σε καταστάσεις, ανάλογα με τις συνθήκες. Είναι κι αυτός, με τον τρόπο του, ένας εξουσιαστής μικρού μεγέθους, ένας «ηγεμόνας» με την έννοια που απέδιδε ο Μακιαβέλι (1469-1527) στον ιδανικό ηγέτη της εποχής του, ο οποίος έπρεπε να συνδυάζει τις αρετές του λιονταριού και της αλεπούς: θράσος, ρώμη, πονηριά, καπατσοσύνη.
Η νεοελληνική εκδοχή του αναγεννησιακού ηγεμόνα είναι ο μάγκας: θρασύς, αδίστακτος, δόλιος, άνομος.
Όλα, όμως, αυτά σε μικρή κλίμακα, σε αβαθή νερά. Ο μάγκας είναι ο «ηγεμόνας του φτωχού». Ο ορίζοντας των προσδοκιών του είναι χαμηλός. Αρκείται με την εξαπάτηση κάποιου, με τη δωρεάν απολαβή κάποιας υπηρεσίας, έστω και μικρής, και με κάθε αναγνώριση παρ’ αξίαν. Ο μάγκας εκθειάζεται και ως τύπος θρασύς, ανυποχώρητος, ικανός· είναι όμως ταυτόχρονα ρεαλιστής: δεν θυσιάζεται, δεν είναι «κορόιδο», δεν είναι ήρωας. Υποδύεται ένα ρόλο, αλλά είναι πριν απ’ όλα δεξιοτέχνης της επιβίωσης - μια ικανότητα που αποκτήθηκε ύστερα από τετρακόσια χρόνια δουλείας και που έχει εισχωρήσει στην παράδοσή μας.
Ο μάγκας είναι, με κάποιον τρόπο, το φυσιολογικό ίνδαλμα του ραγιά.
Ο θαυμασμός γι’ αυτόν είναι δουλικό σύνδρομο. Και στο σύνδρομο αυτό οφείλεται και η πλάνη της διάκρισης ανάμεσα στον «αυθεντικό» και τον «τζάμπα» μάγκα. Μα, ο πραγματικός μάγκας είναι πάντα τζάμπα μάγκας, διότι μπορεί ακριβώς επειδή είναι μάγκας να τη βγάζει… τζάμπα.
Ο θαυμασμός για τον μάγκα πολιτικό έχει παίξει τρομερά αρνητικό ρόλο στη σύγχρονη Ελλάδα.
Ο μάγκας πολιτικός είναι λαϊκιστής. Απεχθάνεται τη νομοκρατία, αναζητεί τη σύγκρουση -όταν είναι… ακίνδυνη για τον ίδιο-, ενθαρρύνει τον παρασιτισμό και αναδίδει μια εικόνα θράσους και προθυμίας να παραβεί κανόνες «για καλό» - χωρίς το τελευταίο να προσδιορίζεται. Φυσικά, ο τύπος αυτός του πολιτικού εκτιμάται ιδιαίτερα ως «ξύπνιος» εκεί που η «εξυπνάδα» μετριέται με βάση τη δυνατότητα που έχει κάποιος να επικρατήσει με δόλο, να αποκομίσει οφέλη εις βάρος άλλων. Επικρατεί ο πολιτικός αυτός εφόσον πείθει με τη μαγκιά του, τους πειθόμενους από αυτήν, ότι θα τη χρησιμοποιήσει προς δικό τους όφελος. Γι’ αυτό και υποστηρίζεται -μεταξύ άλλων- από τον παράσιτο, τον μιζαδόρο, τον φοροφυγάδα, τον τζαμπατζή, τον μπαταξή, τον αργόμισθο, τον βολεψάκια.
Κάποτε πρέπει να τελειώνουμε με την ανοχή για όλους αυτούς, για να λειτουργήσουμε ως σύγχρονη κοινωνία.
Κάποτε πρέπει...
να εκλείψει από την κουλτούρα μας ο μάγκας ως υπόδειγμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου