ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΙΣΜΟΣ και ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Εφτά Ρομά σ’ ένα δωμά

Του ΘΑΝΟΥ ΤΖΗΜΕΡΟΥ

(Η 1η δημοσίευση έγινε στις 21/10/2013 στο MARKETNEWS) 

Κάθε σοβαρή κουβέντα για την πολιτική σχετικά με τους γύφτους, τσιγγάνους, ρομά, ή όπως αλλιώς θέλετε, πρέπει να ξεκινάει από το ερώτημα: είναι δυνατή η νομαδική ζωή στην πυκνοκατοικημένη Ευρώπη του 2013;

Η απάντηση, προφανώς, είναι ΟΧΙ.

 

Η νομαδική ζωή προϋποθέτει αχανείς εκτάσεις, οικονομική δραστηριότητα της εποχής του κυνηγού - τροφοσυλλέκτη, και αραιές διακριτικές επαφές με τους οργανωμένους οικισμούς, έτσι ώστε ο ένας τύπος ζωής να μην ενοχλεί τον άλλον. Προϋποθέτει ποτάμι δίπλα, για να παίρνεις νερό και να πλένεσαι, ξυλεία διαθέσιμη για να έχεις ενέργεια και, δυστυχώς, συνοδεύεται από μεγάλη παιδική θνησιμότητα και μέσο όρο ζωής τα 35.

 

Αυτός ο τύπος διαβίωσης είναι καθαρός αναχρονισμός. Δεν γίνεται να ζεις νομαδικά στη σημερινή Ελλάδα, όπως δεν γίνεται να κυκλοφορείς έφιππος στην Ακαδημίας ή να παίζεις μπάλα στην Πεντέλης που κάποτε ήταν αλάνα. Πιθανόν να είναι γοητευτικό, ρομαντικό ή να τροφοδοτεί φαντασιώσεις για ελευθερία χωρίς χαρτιά, αριθμούς και υποχρεώσεις. Αλλά, σήμερα, ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ! Απόδειξη ότι δεν διατηρήθηκε έτσι. Δίπλα στο τσαντήρι είναι παρκαρισμένα όχι κάρα με άλογα, αλλά “φτιαγμένες” BMW και Καγιέν. Τα καλώδια που κλέβουν ρεύμα από τη ΔΕΗ τροφοδοτούν, εκτός από την ηλεκτρική κουζίνα, το πιάτο της ΝΟVA, και το στερεοφωνικό στη διαπασών. Κι η οικονομική ζωή τους δεν είναι τα κοπάδια ή το κυνήγι. Είναι ο χώρος που ξεκινάει από την παραοικονομία και επεκτείνεται μέχρι το έγκλημα. Αναμενόμενο: όταν περιθωριοποιείς όλη σου τη ζωή, περιθωριοποιείται και η οικονομική σου δραστηριότητα.

 

Όμως, οι νομάδες φέρνουν ψήφους. Κι όποιοι έχουν ασχοληθεί με τα κοινά, μπορούν να σας πουν για τις συμφωνίες που γίνονται ανάμεσα στις φυλές και τους υποψήφιους βουλευτές. Συμφωνίες που τηρούνται μέχρι κεραίας, αφού οι εκλογές είναι μια μπίζνα και για τα δύο μέρη. Εκεί, οι νομάδες ξεπερνούν σε τιμιότητα τους άλλους, κανονικούς πελάτες, που ψηφίζουν με το μυαλό στον διορισμό. Ο αρχηγός είναι σαφής: είμαστε τόσοι ψηφοφόροι στη φυλή, η ψήφος κάνει τόσο, τα έσκασες, τις πήρες. Καθαρές κουβέντες. Και, φυσικά, υπάρχει συνέχεια.  

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που δεν έχει ιδέα από ελληνικά συστήματα, δίνει, η αφελής, χρήματα για την ενσωμάτωση των νομάδων στον κοινωνικό ιστό: τη στέγαση, την περίθαλψη, την εκπαίδευση.  

Πού πηγαίνουν όλα αυτά; 

Στις τσέπες των μερών που έκαναν τη συμφωνία. Εκατομμύρια ευρώ έχουν εξαφανιστεί έτσι, χωρίς να γίνει το παραμικρό.

 

Επειδή και στην Ευρώπη οι νομάδες ψηφίζουν με τον… πειθαρχημένο τρόπο που περιγράψαμε, κανένας δεν αποφάσισε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στην ουσία του. 

Μόνο ο Σαρκοζί έκανε κάτι χαζομαγκιές κι έδιωξε πολλούς Γάλλους νομάδες, εφαρμόζοντας ουσιαστικά τη δική τους λογική: πετάω τα σκουπίδια στην αυλή του γείτονα.  

Κανένας δεν αποφάσισε να κοιτάξει τον νομάδα στα μάτια και να του πει: σεβόμαστε την ιδιαιτερότητά σου. Αλλά και οι ιδιαιτερότητες οφείλουν να κινούνται σε συγκεκριμένο πλαίσιο. Μπορείς, αν θέλεις, να ζεις σε αντίσκηνο. Αλλά θα είναι σε οργανωμένο χώρο με αποχέτευση, παροχές νερού και ρεύματος που θα πληρώνεις γι’ αυτές. Θα έχεις ΑΦΜ και θα στέλνεις τα παιδιά σου στο σχολείο. Θα δέχεσαι προγεννητικό έλεγχο. (Η μεσογειακή αναιμία, που σχεδόν έχει εξαλειφθεί στον αστικό πληθυσμό, “θερίζει” στους νομάδες. Το κόστος αντιμετώπισης της ασθένειας σε ένα πάσχοντα είναι περίπου 2000 ευρώ τον μήνα…). Έλα λοιπόν να σχεδιάσουμε μαζί τα επόμενα βήματα. Προσπάθησε να πείσεις τους δικούς σου ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος.

 

Δεν θα σου χαρίσω σπίτι να ζεις γιατί σε κανέναν πολίτη το κράτος δεν χαρίζει σπίτια. Γιατί κι αν ακόμα σου το δώσω με το κλειδί στο χέρι, θα ξηλώσεις από υδραυλικά μέχρι κουφώματα για να τα πουλήσεις, γιατί έτσι έμαθες. Θα σου δώσω όμως τη δυνατότητα να το φτιάξεις. Ναι, είναι δύσκολο να ενταχθείς σε ένα στυλ ζωής που έχει κι αυτό τα μύρια όσα στραβά κι ανάποδα. Είναι δύσκολο να εμπιστευθείς μια Πολιτεία που δεν την εμπιστεύεται κανένας πολίτης. Ξεκινάς από μεγάλη απόσταση. Αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Γι’ αυτό θα σε βοηθήσω. Θα σε εκπαιδεύσω. Θα σε διευκολύνω. Θα ορίσω κοινωνικούς λειτουργούς, γιατί ένα παιδί 16 χρονών δεν μπορεί να διεκπεραιώσει με επιτυχία το ρόλο του γονιού. Θα αναθέσω σε ειδικευμένους “συνδέσμους” να σε εξυπηρετούν στην επαφή σου με το κράτος και τη γραφειοκρατία (μέχρι να την εξαλείψω και για όλους τους άλλους Έλληνες!). Θα σου μάθω δεξιότητες για να βγάζεις τίμια το ψωμί σου. Θα ξεκινήσω π.χ. από αυτό που κάνεις ήδη: ανακύκλωση. Θα σε εντάξω σε μια παραγωγική αλυσίδα. Θα νοιώσεις χρήσιμος, ισότιμος, αποδοτικός. Κι αν όχι τα παιδιά σου, τα εγγόνια σου δεν θα ονομάζονται γύφτοι, τσιγγάνοι, ρομά, ή όπως αλλιώς θέλετε, αλλά Έλληνες, όπως όλοι οι κάτοικοι αυτής της χώρας. Με τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις.

 

Πολλές οικογένειες τσιγγάνων αυτό το έχουν κάνει ήδη, χωρίς κρατική βοήθεια. Πάτε μια βόλτα στο Ζεφύρι και στο Μενίδι, να δείτε σπίτια που ντρέπεσαι να μπεις μέσα. Με μια ιδιότυπη ενδεχομένως διακοσμητική αντίληψη, αλλά κανονικά σπίτια. 

Κάποιοι θα αντιδράσουν, ειδικά όσοι ζουν αποκλειστικά από το έγκλημα. Λυπάμαι, αλλά, σ’ αυτές τις περιπτώσεις θα εφαρμοστεί ο νόμος, όχι επειδή ανήκουν σε άλλη φυλή, αλλά επειδή εγκληματούν.

 

Όμως...

 αυτές τις κουβέντες δεν τις κάνουμε. Είμαστε μια υποκριτική κοινωνία. Αποφεύγουμε να δούμε το πρόβλημα και πηγαίνουμε συνέχεια γύρω – γύρω. Γιατί είναι πιο εύκολο να λες τι φταίει, αλλά πολύ δύσκολο να πεις τι πρέπει να γίνει. Γιατί είναι βολικό να κατηγορείς τον κάτοικο του Ασπροπύργου για ρατσισμό, όταν ζεις στην Κηφισιά. Γιατί κανένας πολιτικός στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης δεν ξεκίνησε να λύσει ένα πρόβλημα που από τη φύση του χρειάζεται μακροχρόνια στόχευση. Πόσο τους ταιριάζουν οι στίχοι:

"...και σα να ’χασαν το δρόμο τους,
και μαζί μ’ αυτό σα να ’χασαν
λίγο λίγο και την έγνοια,
λίγο λίγο και τη γνώμη,
κι ύστερα και κάθε μνήμη,
κι ύστερα και κάθ’ ελπίδα,
και που δεν κρατούσαν πίσω τους
και που μήτε ξάνοιγαν εμπρός
μια πατρίδα."

 

Δεν ήταν ανάγκη να προκύψει η περίπτωση της μικρής Μαρίας για να ξεκινήσουμε αυτή την κουβέντα. Έστω κι έτσι όμως, είναι ευκαιρία, επιτέλους, να δούμε την ουσία. Έχουμε πολλά να κάνουμε από δω και μπρος σε πάμπολλους τομείς και πρέπει να τα κάνουμε γρήγορα! Για να μπορέσουμε να πούμε:

 

"Απ’ τους κόσμους του Αύριο
το μήνυμα της νίκης εγώ σου φέρνω...
Είμαι η σάλπιγγα εγώ μιας Ανάστασης..."

 

Είναι, κι αυτοί και οι προηγούμενοι, στίχοι από τον "Δωδεκάλογο του Γύφτου" του Παλαμά. Δεν φαντάζομαι, για να μην χαρακτηριστεί ρατσιστής, να πρέπει να τον μετονομάσουμε σε "Δωδεκάλογο του Ρομά";