ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Από την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) στην Εταιρική Κοινωνική Αποστολή (ΕΚΑ);

Του Συμεών Ρωμύλου 

Η έννοια της ΕΚΕ θεωρείται πλέον αναπόσπαστο στοιχείο της κουλτούρας κάθε σοβαρής επιχείρησης.  

Ως γνωστόν,  πρόκειται για την εθελοντική -πάνω και πέρα από τις νομικές ή συμβατικές υποχρεώσεις- δέσμευση μιας επιχείρησης να καθορίζει τις πρακτικές της λαβαίνοντας υπόψη της το συμφέρον όλων όσοι επηρεάζονται από αυτές (δηλαδή, των stakeholders: από τους μετόχους και εργαζόμενους μέχρι την κοινωνία και τον πλανήτη). 

Η ευθύνη, προφανώς, έχει όρια. Έχουμε ευθύνη να σεβόμαστε το περιβάλλον ή τα ανθρώπινα δικαιώματα, όμως η συμμετοχή μας σε μία ομάδα που θα καθαρίσει μία παραλία ή σε μία διαμαρτυρία έξω από την πρεσβεία κράτους που δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών του υπερβαίνει την  εκπλήρωση της αντίστοιχης ευθύνης μας, είναι εθελοντισμός ή ακτιβισμός. Αν δε, τέτοιες πρωτοβουλίες έχουν συνέχεια και συνέπεια, τότε πρόκειται για "στάση ζωής" ή, στην περίπτωση επιχειρήσεων, για "Εταιρική Κοινωνική Αποστολή". 

Στην εποχή μας, όλο και πιο συχνά, μεγάλες εταιρίες παρεμβαίνουν ενεργά στα δημόσια πράγματα, ενίοτε και με άμεσο οικονομικό κόστος. Για παράδειγμα, μετά το μακελειό με τους 17 νεκρούς στο σχολείο της Φλόριντα, η Delta Air Lines κατάργησε τις εκπτώσεις που έδινε στα μέλη της πανίσχυρης "National Rifle Association". Όταν, σε αντίποινα, το κοινοβούλιο της Πολιτείας Georgia ψήφισε την κατάργηση της φοροαπαλλαγής στο πετρέλαιο που χρησιμοποιούσε η Delta, ο Γενικός Διευθυντής της δήλωσε ότι η Εταιρία εμμένει στην απόφασή της, αλλά διευκρίνισε ότι με αυτήν δεν επιθυμεί να παρέμβει υπέρ κάποιας πλευράς στη δημόσια συζήτηση περί ελέγχου της οπλοκατοχής!

Υπάρχουν πολλές γνωστές και απείρως περισσότερες άγνωστες περιπτώσεις εταιρικών παρεμβάσεων στα κοινωνικά δρώμενα όμως η περίπτωση εταιρίας που να έχει δηλωμένη "Κοινωνική Αποστολή", να έχει αναθέσει την παγκόσμια ευθύνη για τη συνεπή εφαρμογή της σε μέλος του Δ.Σ. της, καθώς και να έχει οργανική θέση "Διευθυντή Εταιρικού Ακτιβισμού Κοινωνικής Αποστολής" είναι μάλλον μοναδική! Πρόκειται για τη γνωστή  εταιρία παγωτού "Ben & Jerry’s". 

Η θέση του διευθυντή εταιρικού ακτιβισμού δημιουργήθηκε όταν ο εκ των ιδρυτών Ben Cohen άρχισε να αντιλαμβάνεται ως "καμπάνιες" τις διάφορες πρωτοβουλίες τους. Την ευθύνη ανέλαβε ο Chris Miller, προερχόμενος από την Greenpeace. Έκτοτε, αντί να δημιουργούν οι ίδιοι νέες καμπάνιες, προτιμούν να συνεργάζονται με μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, που διαθέτουν την απαραίτητη σχετική τεχνογνωσία. 

Ένας εκπρόσωπος μιας τέτοιας μη κερδοσκοπικής (της διάσημης "350.org.") με εξειδίκευση σε θέματα περιβάλλοντος λέει: "Δεν δεχόμαστε δωρεές από εταιρίες και είμαστε προσεκτικοί με ποιες εταιρίες συνεργαζόμαστε γιατί είναι ουσιώδες να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία μας. Η Ben & Jerry’s έχει ένα τεράστιο μεγάφωνο και, σε αντίθεση με άλλες εταιρίες, δεν φοβάται να το χρησιμοποιεί. Μας βοηθάει στις σημαντικές καμπάνιες μας να διευρύνουμε το κοινό που αποκτά επίγνωση για το εκάστοτε  διακύβευμα καθώς και να ασκούμε πίεση σ’ αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις. Αυτό που κάνει μοναδική την Ben & Jerry’s είναι ο χρόνος και η ενέργεια που αφιερώνουν για να επικοινωνήσουν με το κοινό."

Η δέσμευση για την κοινωνική αποστολή της εταιρίας αντανακλάται σε όλες τις δραστηριότητές της και όσα ενδεικτικά παραδείγματα και αν αναφέρω είναι βέβαιο ότι την "αδικώ".

Άλλο παράδειγμα: Η εταιρία στηρίζει την "Καμπάνια των Φτωχών" που είναι  αναβίωση της ίδιας που είχε διακοπεί όταν δολοφονήθηκε ο εμπνευστής της, ο Martin Luther King Jr. Η Ben & Jerry’s χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα λοιπά μέσα προβολής στα καταστήματά της για να παρακινήσει τους καταναλωτές να ενεργοποιηθούν καταλλήλως για τη στήριξη της καμπάνιας. Προσφέρει μέρος των εσόδων από τις πωλήσεις ενός παγωτού (του "One Sweet World”) που δημιούργησε ειδικά για αυτήν την καμπάνια, που, επίσης, το προσφέρει δωρεάν στους ακτιβιστές.  Ένας καθηγητής του Michigan Ross School of Business λέει σχετικά με αυτήν την καμπάνια: "Η αντιμετώπιση ζητημάτων οικονομικής ανισότητας σίγουρα υπερβαίνει αυτά που βλέπαμε μέχρι τώρα από μεγάλες εταιρίες."

Την εταιρία ίδρυσαν οι Ben Cohen και Jerry Greenfield το 1978 σαν μία μικρή τζελατερία στο Burlington, Vermont. Οι ιδρυτές της δεν είχαν πρόθεση να γίνουν πλούσιοι. Ήθελαν, απλώς, να απολαμβάνουν τη ζωή, να κερδίζουν τα προς το ζην, και να κάνουν τον κόσμο καλύτερο. Μετά, ήρθε η επιτυχία, η γρήγορη ανάπτυξη, η ανάγκη αναζήτησης πρόσθετου κεφαλαίου, βελτίωσης των logistics κλπ.  Έτσι, το 2000, το Δ.Σ. ενέκρινε μία σύνθετη, εν πολλοίς άνευ προηγουμένου, συμφωνία πώλησής της στον πλειοδότη, στην Unilever.

Ένας όρος της συμφωνίας απαιτεί οι δαπάνες για τις ανάγκες άσκησης της κοινωνικής αποστολής της Εταιρίας να αυξάνουν ταχύτερα από την αύξηση των πωλήσεων! Ένας άλλος προβλέπει ότι το Δ.Σ. μπορεί να διορίζει νέα μέλη του χωρίς έγκριση από την Unilever.  

Παρά τις ασυνήθεις προβλέψεις, η πορεία της κοινωνικής αποστολής υπό το νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς διαβρώθηκε, εξέλιξη που απογοήτευσε τους Ben Cohen και Jerry Greenfield, τόσο που απομακρύνθηκαν από το Δ.Σ. για περίπου μία δεκαετία. Το 2011 η διοίκηση της εταιρίας υπέβαλε αίτηση και έγινε μία "Certified B Corporation". (*) Με τη βοήθεια αυτής της πιστοποίησης οι Unilever και Ben & Jerry’s κατέληξαν σε "καθαρότητα" σχέσεων συνεργασίας και στην ανάπτυξη νέων εργαλείων διοίκησης και μέτρησης της κοινωνικής αποστολής της Εταιρίας. "Μετά από αυτό, τα λοιπά ακολούθησαν εύκολα". 

Ως προς την Unilever, μετά την επιτυχία που είχε με την πρώτη "Certified B Corporation", το 2016 εξαγόρασε την "Seventh Generation" (επίσης εταιρία "Β"). Είναι μία εταιρία που παράγει καθαριστικά σπιτιού φυτικών συστατικών και προϊόντα από ανακυκλωμένο χαρτί. Ο CEO της λέει: "Η Unilever έχει δεσμευτεί ότι θα διατηρήσουμε την έδρα μας στο Vermont και θα μας επιτρέπει ημι-ανεξαρτησία. Θέλει να πετύχουμε όχι απλώς ως εμπορική ονομασία αλλά ως οργανισμός με κοινωνική αποστολή."

Πάντοτε πίστευα και πιστεύω ότι οι κάθε λογής μπροστάρηδες, συνήθως,  "προκύπτουν", "εμφανίζονται" και αλλάζουν τον κόσμο όταν έχει ήδη δημιουργηθεί η αντίστοιχη ανάγκη, το αντίστοιχο "κενό". Ο κόσμος μας γίνεται όλο και καλύτερος αλλά...

 με εξοργιστικά αργά βήματα και με οδυνηρά πισωγυρίσματα. Ίσως τα "κενά" που αφήνουν οι πολιτικοί να είναι ένα "κάλεσμα" στους εμπνευσμένους επιχειρηματίες…! 

 ____________________________

(*) Η Αμερικανική νομοθεσία περί ανωνύμων εταιριών είναι πολύ αυστηρή ως προς την ευθύνη που έχουν οι διοικήσεις τους, (στις οποίες αναγνωρίζει και ευρύτατες αρμοδιότητες) για τη διασφάλιση των συμφερόντων πρωτίστως των μετόχων. Μία κερδοσκοπική εταιρία που πιστοποιείται (κάτι σαν το ISO) ότι το επιθυμεί,  επιτρέπεται, υπό προϋποθέσεις,  να μεριμνά και για τα συμφέροντα άλλων stakeholders. Σκέφτομαι ότι, το γεγονός και μόνο ότι θεσμοθετήθηκε αυτή η  "εξαίρεση" δείχνει ότι ο αριθμός τέτοιων εταιριών είναι σημαντικός...