Οπως είναι γνωστό ο Φάλαρις (6ος αι. π.Χ.), τύραννος του Ακράγαντα
της Σικελίας, ανέθεσε στον γλύπτη Περίλαο να του φτιάξει έναν κούφιο
χάλκινο ταύρο, για να χώνει μέσα τους πολιτικούς του αντιπάλους
σιδηροδέσμιους, και ανάβοντας φωτιά κάτω απ" το άγαλμα να τους κάνει
φλαμπέ.
Αλλά ο Περίλαος είχε και μια καλύτερη ιδέα: έβαλε στους ρώθωνες
του ταύρου αυλούς, οπότε οι κραυγές των δυστυχισμένων που καίγονταν
εντός ακούγονταν έξω ως γλυκύτατη μουσική.
Ο θηριώδης Φάλαρις
εντυπωσιάστηκε απ" την επιπλέον εφευρετική κτηνωδία του γλύπτη και έβαλε
αυτόν πρώτον μέσα στον χάλκινο ταύρο και τον έκανε μπάρμπεκιου
– κυρίως, βέβαια, για να δοκιμάσει την απόδοση του μηχανήματος. Κάτι σαν
test drive.
Ο τύραννος μάλιστα έκαιγε πολιτικούς του αντιπάλους στα συμπόσια
ώστε να γλεντάει με τους φίλους του συνοδεία της τερπνής μουσικής που
έβγαινε από τα ρουθούνια του γλυπτού, το οποίο έτσι υπηρετούσε ως
οργανικό έργο τέχνης την ιδεολογία του καθεστώτος – έκτοτε ο ταύρος του
Φαλάριδος έμεινε στην Ιστορία ως σύμβολο θηριωδίας τυράννων κατά των
εκάστοτε αντιφρονούντων, αν και έχει πολλές φορές ξεπεραστεί σε
σκληρότητα και σε βιομηχανική μαζικότητα από τα Αουσβιτς και τα γκουλάγκ
σε βαθμό αδιανόητο.
Το πιο φοβερό, βέβαια, είναι ότι τον χάλκινο εκείνο ταύρο τον
φιλοτέχνησε ένας καλλιτέχνης, ένας γλύπτης, ο Περίλαος, και όχι ένας
απλός σιδηρουργός. Ηταν ανώτερο έργο, καλλιτεχνικό, όχι μια κατασκευή,
ένας ψυχρός μηχανισμός, και το γεγονός ότι ο γλύπτης τον έκανε να
παράγει και μουσική, δηλαδή, πάλι τέχνη, είναι το απόγειο της ωμότητας
– είναι; Αμφίβολο. Εξάλλου, ακόμα και στον εικοστό αιώνα, ουκ ολίγοι
καλλιτέχνες με τα έργα τους, φιλόσοφοι και θεωρητικοί υποστήριξαν έμμεσα
ή άμεσα την εξόντωση πολιτικών αντιπάλων διαφόρων καθεστώτων
– συμβαίνει ακόμα και τώρα: προχτές διάβασα σε συνέντευξη επιζώντος για
κελιά βασανιστηρίων σκαμμένα έξι πατώματα κάτω απ" την επιφάνεια της
γης, χωρίς καθόλου φως, που χρησιμοποιεί ο Μαδούρο κατά των πολιτικών
του αντιπάλων. Κελιά – ταύροι του Φαλάριδος, που ωστόσο δεν προκαλούν
κανέναν αποτροπιασμό, ας πούμε στον κ. Παπαδημούλη, που προφανώς θα τα
βρίσκει φυσιολογικά, όπως απέδειξε η στάση του στο Ευρωκοινοβούλιο
σχετικώς με τη Βενεζουέλα.
Σάτιρα για τον ταύρο του τυράννου κάνει ο ιδιοφυής Λουκιανός (2ος
αι. μ.Χ.) σε δύο κείμενά του (Φάλαρις, λόγος πρώτος και δεύτερος):
υποτίθεται ότι ο τύραννος στέλνει τελικά τον ταύρο ως ανάθημα στους
Δελφούς και οι ιερείς εκεί τον καλοδέχονται αρνούμενοι να εξετάσουν το
ποιόν του αποστολέα και σε τι χρησίμευσε και πόσους έκαψε τα προηγούμενα
χρόνια το μηχάνημα. Πάσα προσφορά δεκτή – κατά το κοινώς λεγόμενο.
Γιατί, το να παίρνεις δωρεάν χαρτί απ" τον τύραννο Τσαουσέσκου ή και
πιθανώς (κατά πώς ακούγεται από μερικούς κακοήθεις) «λίαν γενναία
δοσίματα» απ" τον Μαδούρο σε τι διαφέρει; Αρα προφητικότατος ο μέγας
Λουκιανός, που δυστυχώς δεν τον διδάσκουν στα σχολεία. Αλλά ούτε έχει
γίνει και κάποια ανάλογη εγκατάσταση με ταύρο – μασίνα σε σύγχρονη
γκαλερί – να μια ωραία, μεταμοντέρνα ιδέα για τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
Η έμπνευση του Φαλάριδος και του Περίλαου μάλλον είχε δύο πηγές:
αφενός τον ομηρικό Δούρειο Ιππο (καμιά σχέση με Δούρου) και την γέννηση
του Μινώταυρου. Είναι γνωστός ο μύθος: ο Ποσειδώνας χάρισε έναν υπέροχο
ταύρο στον βασιλιά Μίνωα για να τον θυσιάσει αυτός στον θεό. Ο Μίνωας
όμως θυσίασε άλλον ταύρο. Ο Ποσειδώνας το κατάλαβε και για να τιμωρήσει
τον Μίνωα έκανε την Πασιφάη, γυναίκα του βασιλιά, να ερωτευθεί τον
ταύρο. Εκείνη, μην μπορώντας να συνευρεθεί με το ζώο, έβαλε τον μηχανικό
Δαίδαλο κι έφταιξε μια κενή αγελάδα. Η Πασιφάη μπήκε μέσα την αγελάδα, ο
ταύρος ξεγελάστηκε και ζευγάρωσε με τη βασίλισσα. Ετσι γεννήθηκε ο
Μινώταυρος, που ήταν μισός άνθρωπος και μισός ταύρος.
Μια περίπτωση
σωματικού διπολισμού εκ γενετής – ο χειρότερος, βέβαια, είναι ο ψυχικός
και κυρίως ο μοντέρνος, ιδεολογικός διπολισμός ας πούμε α λα κ. Γκλέτσο,
που δεν είναι και η μοναδική περίπτωση: κατεβαίνει με τους ΑΝΕΛ, αλλά
δηλώνει «αριστερός». Να μια φλού ιδιότητα που δικαιολογεί τα πάντα.
Φοράς το αριστερό ιμάτιο και θεωρείς πως μπορείς να κάνεις νόμιμα
οτιδήποτε. Εχει βολέψει πολύ κόσμο αυτό το ένδυμα. Μια μπέρτα δήθεν
απενοχοποίησης διάπάσαν νόσον. Αξιον τραβ-εστί.
Αλλά όταν κρύβεσαι μέσα στην κούφια, πεποιημένη αγελάδα κι έχει
ορέξεις ο ταύρος, τότε πολλά μπορεί να συμβούν.
Το λένε πιο εύστοχα οι
ιαλοί μαφιόζοι: Οταν το λιοντάρι φορέσει προβιά κατσίκας, μετά να μην
παραπονιέται αν το πηδήξει ο τράγος. Σε κάθε περίπτωση έχουμε χορτάσει
από προβιές, κούφιους τράγους, κουκούλες και δήθεν – ενώ το υπόδειγμα
του χάλκινου μόσχου που καίει πολιτικούς αντιπάλους είναι πάντα, εδώ και
αιώνες, στη μόδα. Αδιάπτωτη η γοητεία του στην πολιτική.
Διότι όταν
λέει κάποιος «να κλείσουμε φυλακή τους αντιπάλους, ή να διασύρουμε τον
Σημίτη» αυτό τι είναι στο βάθος;
Μια ευχή πολιτικής εξόντωσης, που στη
συμβολική της εκδοχή ξαναβρίσκουμε τον μεταλλικό μόσχο του Φαλάριδος.
Μόνο ο υπουργός Αμυνας δεν μπορεί να «καεί» ποτέ, διότι...
έχει λάβει ένα
όνομα που τον προστατεύει, λέγεται ήδη Καμμένος. Κατά το άσμα που λέει
«Κάψε, κάψε, τι θα κάψεις, από μια καρδιά καμένη».
Βέβαια ο Φάλαρις δεν είχε και το καλύτερο τέλος: για τα εγκλήματά
του τον διαμέλισε ο λαός του Ακράγαντα, και αυτόν και όλη του την
οικογένεια.
Ηρθε, εντέλει, κι όπως πάντα, η Νέμεσις. Αλλά, από τότε και
σε όλη τη διαδρομή της Ιστορίας, πολλοί μιμούνται την τεχνική του,
εκείνην του χάλκινου ταύρου, υποκύπτουν σε αυτό τον πειρασμό, της με
κάθε τρόπο πολιτικής εξόντωσης των πολεμίων.
Ονειρεύονται μια τέτοια
καλλιτεχνική ψηστιέρα για τους αντιπάλους.
Κι αφού επί χρόνια έψελναν
στις ταβέρνες ψευδο-κατανυκτικά το «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», τώρα
προτιμούν ένα ήλιο δικαιοσύνης α-νόητο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου