ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Επειγόμαστε στο Κυπριακό;

Γράφει ο Αγγελος Μ. Συρίγος 

Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Ο​​ πρόεδρος Ερντογάν απεχθάνεται περιττές κινήσεις και πολλά χαμόγελα. Eχει υπερβολική αίσθηση του μεγαλείου του. Αντιμετωπίζει συγκαταβατικά όσους δεν μοιράζονται την ίδια θρησκευτική πίστη με αυτόν. Τείνει προς την περιφρόνηση, εάν αυτοί έχουν το επιπλέον χαρακτηριστικό να προέρχονται από λαούς που βρίσκονταν υπό οθωμανική κυριαρχία ή με τους οποίους η χώρα του έχει σοβαρές διαφορές. Ξεπερνά αυτά τα περίπου ορμέμφυτα συναισθήματα μόνον όταν αυτό επιβάλλεται από τις συνθήκες και τον πραγματισμό του.

Για όλους αυτούς τους λόγους η κίνηση Ερντογάν στον ΟΗΕ να κατευθυνθεί προς την κυπριακή αντιπροσωπεία και να χαιρετίσει διά χειραψίας τον πρόεδρο Αναστασιάδη, έχει σημειολογικά μεγαλύτερη σημασία από τη συνάντησή του με τον Ελληνα πρωθυπουργό. Συνδέεται άμεσα με τις πιέσεις που ασκούν πετρελαϊκές εταιρείες που πρόκειται να αρχίσουν γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ τους επόμενους μήνες.

Ηδη στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου υπάρχει τεράστια συγκέντρωση πολεμικών στόλων (και λόγω της Συρίας). Οι εταιρείες δεν επιθυμούν να κάνουν γεωτρήσεις υπό το καθεστώς απειλών και στρατιωτικών ασκήσεων. Πιέζουν για συνεννόηση μεταξύ όλων των πλευρών. Η Τουρκία ετοιμάζεται για αυτή τη διαδικασία.

Το ερώτημα είναι ποια πρέπει να είναι η στάση της ελληνικής πλευράς.

Η εισβολή του 1974 και η κατοχή καθιέρωσαν την ηγεμονία της Τουρκίας στην Κύπρο. Στις σχοινοτενείς διαπραγματεύσεις που γίνονται έκτοτε, η Αγκυρα διεκδικεί να έχει στρατιωτική παρουσία και να ελέγχει στο διηνεκές τα πράγματα στο νησί. Η ίδια αντίληψη συνεχίζεται επί Ερντογάν. Η Δύση επί δεκαετίες αποδέχεται αυτή τη λογική και καταθέτει προτάσεις επιλύσεως του Κυπριακού που μετατρέπουν την Κύπρο σε ενεργούμενο της Αγκυρας.

Τον τελευταίο καιρό τα πράγματα δείχνουν να αλλάζουν.  

Αφενός υπάρχουν ευοίωνες προοπτικές για ανεύρεση μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ. Η Κύπρος εκπροσωπεί τη νομιμότητα. Οριοθέτησε την περιοχή με τα γειτονικά της κράτη, τη χώρισε σε τεμάχια και μέσα από διεθνείς διαγωνισμούς ενέπλεξε ξένες πετρελαϊκές εταιρείες. Η περιοχή δυνητικά μπορεί να μετατραπεί σε εναλλακτική πηγή ενεργειακής τροφοδοσίας της Ε.Ε. 

Αφετέρου υπάρχει πρόβλημα με την ασφάλεια της περιοχής. Οι στρατηγικές επιλογές της Τουρκίας την απομακρύνουν από τη Δύση. Ελλάδα και Κύπρος αντιμετωπίζονται, πλέον, ως τα ακραία όρια της ζώνης της ειρήνης.

Σε αυτό το πλαίσιο, καλείται να λειτουργήσει ο ελληνισμός την αμέσως επόμενη περίοδο. Η κάθε μία από τις δύο αναμενόμενες ανατροπές που προαναφέρθηκαν, θα αρκούσε για να «παγώσει» οποιεσδήποτε σκέψεις για επανέναρξη των εκ προοιμίου αδιέξοδων συνομιλιών για το Κυπριακό. Πρώτη φορά από το 1974 οι προοπτικές εμφανίζονται ευοίωνες για ριζική αλλαγή των ισορροπιών στην ανατολική Μεσόγειο και ενίσχυση του γεωπολιτικού αποτυπώματος Ελλάδος - Κύπρου. Εάν όλα πάνε καλά, μπορούμε να ελπίζουμε σε μία λύση του Κυπριακού που να προσιδιάζει στη λειτουργία ενός σύγχρονου ανεξάρτητου και δημοκρατικού κράτους.

Λόγω των ξένων πιέσεων οφείλουμε να μπούμε στη νέα διαδικασία διαπραγματεύσεων. Δεν έχουμε κανένα λόγο, όμως, να κάνουμε εκπτώσεις σε πράγματα αυτονόητα όπως επεμβατικά δικαιώματα, εγγυήσεις, κατοχικά στρατεύματα ή δήθεν συμμετοχικούς μηχανισμούς που θα παραλύουν τη λειτουργία του κράτους. Ούτε έχουν θέση σκέψεις για «λύση δύο κρατών». Αυτά ισχύουν μόνον όταν η εναλλακτική είναι σχέδια τύπου Ανάν.  

Από το 1974 μοναδικό όπλο της Κύπρου ήταν η επίσημη εκπροσώπηση ολόκληρου του νησιού. Η λύση περνάει μέσα από τη διατήρηση της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας υπό τη σημερινή της μορφή.  

Βασικός στόχος της ελληνικής πλευράς τους αμέσως επόμενους μήνες πρέπει να είναι...

 η ολοκλήρωση του ενεργειακού προγράμματος της Κύπρου.