Εχω ένα ελάττωμα. Διαβάζω ακόμη λογοτεχνία, και δη κλασική λογοτεχνία. Ξέρετε, αυτά τα ογκώδη έργα που κάποιοι κάποτε τα θεωρούσαν απαραίτητο εξοπλισμό του καλλιεργημένου και μορφωμένου. Κι αν ευγνωμονώ για κάτι τη μητέρα μου, αλλά και τους δασκάλους μου, είναι ότι μου έμαθαν από μικρό την αξία της ανάγνωσης.
Και όταν λέμε ανάγνωση δεν εννοούμε φιλοσοφικά ή επιστημονικά κείμενα. Αυτά έρχονται αργότερα, ανάλογα με τις κλίσεις και την ευφυΐα του καθενός. Γίνεσαι αναγνώστης διαβάζοντας λογοτεχνία, τόσο απλά. Μαθαίνεις να αγαπάς αυτήν τη μοναχική δραστηριότητα που σου επιβάλλει να συγκεντρωθείς, χωρίς να περιμένεις απαραιτήτως την υπεραξία κάποιας συγκεκριμένης γνώσης ή το κέρδος της πληροφορίας. Η μεγάλη λογοτεχνία είναι παιδεία ευαισθησίας. Καλλιεργεί το αίσθημα των λέξεων, του πρώτου εργαλείου που έχεις για να καταλάβεις τον κόσμο σου.
Οσα ιστορικά έργα κι αν διαβάσεις για τον καιρό της Παλινόρθωσης στη Γαλλία, ή για τη μοναρχία του Λουδοβίκου Φιλίππου, δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις «Αναμνήσεις από το επέκεινα» του Σατωβριάνδου. Το ίδιο ισχύει και για τον πληθωρικό Μπαλζάκ, που τον διαβάζω και τον ξαναδιαβάζω. Οταν έχεις διαβάσει τους «Αθλίους» του Βίκτωρος Ουγκώ ή το «Μοναστήρι της Πάρμας» του Σταντάλ, τι να σου κάνει ο μελετητής που έχει πνιγεί στις λεπτομέρειες της μάχης του Βατερλό; Θα προσθέσει πληροφορίες, όμως τα υπόγεια ρεύματα, και κυρίως την υπαρξιακή διάσταση του γεγονότος σου την έχουν δώσει, η καθεμία με τον τρόπο της, οι δύο μεγάλες διάνοιες της γραφής. Οπως και ο Τολστόι στο «Πόλεμος και Ειρήνη» για την εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία. Ναι, υπάρχει μια διάνοια της γραφής η οποία διαφέρει από τη διάνοια της επιστήμης, της ειδίκευσης και της οποίας το άμεσο αντίκρισμα λέγεται «κατανόηση κειμένου», κατανόηση δηλαδή μιας πτυχής της ανθρώπινης ύπαρξης η οποία αναπτύσσει τη σκέψη της χωρίς να καταλήγει απαραιτήτως σε συγκεκριμένα συμπεράσματα. Για τον απλούστατο λόγο ότι η ανθρώπινη ύπαρξη δεν μπορεί να συμπυκνωθεί σε μερικές ρετσέτες συμπεριφοράς.
Από το «1984» του Οργουελ έχουμε συγκρατήσει τον «Μεγάλο Αδελφό». Πόσοι όμως θυμούνται ότι η μόνη πράξη αντίστασης του πρωταγωνιστή του είναι ότι παλεύει να βρει μια γωνιά που δεν τον πιάνει το μάτι του «Μεγάλου Αδελφού» για να γράψει τα απομνημονεύματά του; Ταπεινή αντίσταση που δεν απευθύνεται στις μάζες, πλην όμως η αντίσταση ενός ανθρώπου που θέλει να διατηρήσει τον ζωτικό χώρο για την ελευθερία της συνείδησής του γράφοντας.
Ζητώ συγγνώμη για την καταρροή των ονομάτων, όμως μου χρειάζονται για να πω ότι για μένα, όταν ακούω τη λέξη «Ευρώπη» στο μυαλό μου δεν έρχεται η Μέρκελ ή ο Μακρόν. Αυτοί έρχονται και παρέρχονται. Ευρώπη είναι ο Ουγκώ, ο Σταντάλ, ο Οργουελ.
Οπως και δεν μπορώ να ταυτίσω την Ελλάδα με τη σημερινή της απογοητευτική παραγωγή γελοίου. Αυτή η Ελλάδα που σήμερα μας απωθεί έχει στα νερά της ναυάγια όπως ο Ροΐδης, ο Βιζυηνός, ο Παπαδιαμάντης, ο Θεοτοκάς, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και ο Τσίρκας. Η αδυναμία μας να διακρίνουμε σήμερα αξίες οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι αυτοί έχουν εξορισθεί από την παιδεία μας. Δεκαπέντε χιλιάδες άξιοι αρχαιολόγοι να προσπαθούν να σε πείσουν για τη ζωντάνια της παρουσίας του Παρθενώνα στην καθημερινή σου ζωή δεν μπορούν να ξεπεράσουν τις «Εξι νύχτες στην Ακρόπολη» του Σεφέρη. Δεκαπέντε χιλιάδες εκθέσεις ιδεών κι αν γραφούν δεν θα μπορούν να παραβληθούν με τη μία που θα προσπαθεί να κατανοήσει τη συγγραφική χειρονομία του Σεφέρη, το αίσθημα που γεννάει η παρουσία του Παρθενώνα στην καθημερινότητα.
Θέλει, λέει ο υπουργός, να αλλάξει τον τρόπο που διδάσκεται η Ιστορία.
Θα βάλει, λέει, κεφάλαια για τον Εμφύλιο, την τζιχάντ, μην ξεχάσει και τον «Ρουβίκωνα».
Κολοκύθια τούμπανα, ίνα μη είπω τι χειρότερο. Αν οι τρυφεροί βλαστοί μας...
δεν έρθουν σε επαφή με ό,τι δημιούργησε αυτός ο τόπος και τον κρατάει ακόμη από μια κλωστή στην άκρη της Βαλκανικής, όσο Εμφύλιο κι όση τζιχάντ κι αν τους ποτίσουμε, δεν πρόκειται να καταλάβουν πού πατούν και πού πηγαίνουν.
«Μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη». Το έγραψε ο Ελύτης.
Το διέγραψαν οι διαχειριστές της εκπαίδευσης. Η πιο βάρβαρη λογοκρισία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου