ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ:Η θεωρία παιγνίων εξηγεί τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ - Κίνας

Των Peter Coy , Andrew Mayeda και  Sofia Horta e Costa / Bloomberg Businessweek 

Το να μάχεσαι ενάντια στον εμπορικό σου εταίρο μοιάζει με κακή ιδέα, αλλά δεν είναι κατ' ανάγκη παράλογη.  

Η μελέτη των αδυναμιών ενός εταίρου μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να πετύχεις μια καλύτερη εμπορική συμφωνία, σύμφωνα με τη θεωρία παιγνίων, τον κλάδο των Μαθηματικών που εστιάζει στη στρατηγική.

Ορισμένες φορές έχει νόημα για τις χώρες να "δοκιμάζουν η μία την αποφασιστικότητα της άλλης", εξηγεί ο Ethan Harris, επικεφαλής τομέα παγκόσμιας οικονομίας στην Bank of America Merrill Lynch. 

"Η κίνηση επιβολής δασμών σε διδάσκει κάτι για την άλλη πλευρά", ιδίως την προθυμία της να αντιδράσει, λέει ο Harris.

Η τακτική αυτή έφερε αποτελέσματα για τις ΗΠΑ όταν απείλησαν τη Νότια Κορέα με δασμούς επί των εισαγωγών χάλυβα και αλουμινίου. Οι Κορεάτες έκαναν γρήγορα παραχωρήσεις για να ξεφύγουν από τους δασμούς.  

Το πρόβλημα με την τακτική "μία σου και μία μου" δεν είναι ο παραλογισμός, αλλά ο λάθος υπολογισμός. Αν κάθε χώρα συνεχίσει να κλιμακώνει τη διαμάχη υπό την εσφαλμένη προσδοκία ότι η άλλη πλευρά τελικά θα υποχωρήσει, το αποτέλεσμα θα είναι υψηλότεροι δασμολογικοί φραγμοί και συρρίκνωση του διασυνοριακού εμπορίου, που θα φέρνουν όλες τις πλευρές σε χειρότερη θέση. Με αυτόν τον κίνδυνο φλερτάρουν οι ΗΠΑ και η Κίνα.

Μία σου: Στις 15 Ιουνίου ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ θα ξεκινήσουν σύντομα να επιβάλλουν δασμούς σε κινεζικές εισαγωγές αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, απαντώντας σε αυτό που ο ίδιος χαρακτήρισε "πολλές δεκαετίες κλοπής της αμερικανικής τεχνογνωσίας". Ο Τραμπ έστειλε, επίσης, σήμα ότι θέλει να μειώσει το έλλειμμα, ύψους 376 δισ. δολαρίων, των ΗΠΑ στο εμπόριο αγαθών με την Κίνα.

Μία μου: Το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας αντέδρασε άμεσα, με μια δήλωση που έλεγε ότι θα αντιμετωπίσει τα μέτρα του Τραμπ με "ανάλογη κλίμακα, ίδια ένταση". Το Πεκίνο στοχεύει, μεταξύ άλλων, στη σόγια, στο καλαμπόκι, το σιτάρι, το ρύζι, το σόργο, το βόειο κρέας, το χοιρινό κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τους ξηρούς καρπούς, τα λαχανικά και τα αυτοκίνητα.

Μία σου: Δυσαρεστημένος με την αντίδραση της Κίνας, ο Τραμπ ζήτησε στις 18 Ιουνίου από το προσωπικό του να συντάξει έναν νέο κατάλογο κινεζικών προϊόντων στα οποία θα μπορούσαν να επιβληθούν δασμοί αξίας 200 δισ. δολαρίων σε αντίποινα για την αντίδραση της Κίνας.

Μία μου: Η Κίνα ανακοίνωσε ότι, "αν οι ΗΠΑ χάσουν τα λογικά τους και καταρτίσουν έναν τέτοιο κατάλογο, η Κίνα θα αναγκαστεί να ολοκληρωμένα ποσοτικά και ποιοτικά μέτρα".

Πού πάει  η ιστορία

Ειδικοί που ρωτήθηκαν από το Bloomberg News παρουσιάζουν τέσσερα σενάρια για την πιθανή κατάληξη που θα μπορούσαν να έχουν οι εμπορικές συγκρούσεις των ΗΠΑ με την Κίνα:  

Να υποχωρήσουν και οι δύο πλευρές, κάτι που τώρα φαίνεται απίθανο στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, να κάνει πίσω η Κίνα, να κάνουν πίσω οι ΗΠΑ, να συνεχίσουν και οι δύο πλευρές να κλιμακώνουν τη διαμάχη. 

Το σενάριο οπισθοχώρησης της Κίνας υποθέτει ότι ο Σι Τζινπίνγκ δεν θα θέλει να υπομείνει την επιβράδυνση της κινεζικής ανάπτυξης, η οποία φάνηκε να "φρενάρει" τον Μάιο.  

Το σενάριο οπισθοχώρησης των ΗΠΑ υποθέτει ότι η Κίνα θεωρεί πως ο Τραμπ μπλοφάρει, ξέροντας πόσο πολύ απολαμβάνει την ισχυρή του οικονομία, την ευημερούσα χρηματιστηριακή αγορά και τη στήριξη των ψηφοφόρων στις αγροτικές πολιτείες στις οποίες θα μπορούσε να στοχεύσει η Κίνα.

Το τέταρτο σενάριο, στο οποίο κανείς δεν κάνει πίσω, είναι το πιο επιζήμιο. "Δεν είμαστε ακόμη εκεί, αλλά είναι τρομακτικό, γιατί μοιάζει σαν να είμαστε στον δρόμο προς τη μεγάλη σύγκρουση και είναι δύσκολο να δούμε τη σωστή έξοδο", λέει ο Michael Smart, επικεφαλής της Rock Creek Global Advisors στην Ουάσινγκτον και πρώην διευθυντής διεθνούς εμπορίου στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και το δίλημμα του φυλακισμένου

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου δημιουργήθηκε για να αποτρέψει ακριβώς αυτό το είδος μπλόφας και ακροσφαλούς διπλωματίας. "Οι εμπορικές συμφωνίες είναι ένας τρόπος να ξεφεύγουμε από το δίλημμα του φυλακισμένου στο οποίο κάθε χώρα που ενεργεί ορθολογικά έχει εγκλωβιστεί να κάνει κάτι που είναι κακό για την ίδια ατομικά, αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει χωρίς μια συλλογική συμφωνία", λέει ο οικονομολόγος του Dartmouth College, Robert Staiger.

Ο Τραμπ είναι πεπεισμένος ότι μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα. Μέχρι στιγμής οι μετοχές των ΗΠΑ έχουν επιδείξει αρκετή αντοχή, ενδυναμώνοντας τη θέση τους. Αυτό μπορεί, όμως, να μη διαρκέσει. 

"Έχω εκπλαγεί με τον εφησυχασμό των αγορών καθώς ο Τραμπ παρελαύνει προς τον πόλεμο του εμπορίου", έγραψε ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Paul Krugman στο Twitter στις 19 Ιουνίου. Οι κινεζικές μετοχές, αντίθετα, έχουν πάρει την κατιούσα: Ο δείκτης Shanghai Composite υποχώρησε σχεδόν 4%, σε χαμηλό δύο ετών, στις 19 Ιουνίου. Ανέκαμψε ελαφρώς την επόμενη μέρα ύστερα από τα καθησυχαστικά σχόλια του διοικητή της της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας Yi Gang. "Τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν πολύ χειρότερα εάν κλιμακωνόταν ο εμπορικός πόλεμος και η Κίνα αντεπιτίθετο με αντισυμβατικό τρόπο", λέει ο Hao Hong, επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής της Bocom International Holdings στο Χονγκ Κονγκ.

Κανείς δεν οπισθοχωρεί ακόμη. Όπως λέει ο Harris της Merrill Lynch: "Η Κίνα πιστεύει ότι μπορεί να περιμένει περισσότερο. Ο Τραμπ σκέφτεται ότι μπορεί να τους χτυπήσει πιο δυνατά. Δεν χτυπούν ο ένας τον άλλο, έτσι απλά για διασκέδαση. Θεωρούν ότι έχουν πλεονέκτημα και μαθαίνουν πολύ αργά ότι ίσως και να μην έχουν".