Ποια αντίληψη για τη γλώσσα του αποκομίζει ένας μέσος Ελληνας μαθητής όταν αποφοιτήσει;
Και δεν αναφέρομαι σ’ αυτόν που γαυγίζει γιατί θέλει να πάει να πετάξει μολότοφ. Αναφέρομαι σε έναν μέσο μαθητή ο οποίος, χωρίς να είναι άριστος, εργάζεται για να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Ούτως ή άλλως σ’ αυτόν απευθύνεται κατά μείζονα λόγο η μέση υποχρεωτική εκπαίδευση.
Του πιπιλίζουν το μυαλό με την ιδέα ότι η γλώσσα που μιλάει και γράφει έχει μεγάλη ιστορία.
Ποια εμπειρία αυτής της μεγάλης ιστορίας τού προσφέρει η θητεία του στα μαθητικά θρανία;
Δέκα, δεκαπέντε, είκοσι γραμματοσυντακτικούς κανόνες, μερικές εξαιρέσεις, χρονικές αντικαταστάσεις και, αν είναι τυχερός και πέσει στα χέρια ευσυνείδητου καθηγητή, ένα χορικό της «Αντιγόνης». Και μετά;
Μετά κάνει έναν μεγαλοπρεπή πήδο και φτάνει στο σήμερα, στα νέα ελληνικά του, σ’ αυτά που μιλάει σπίτι του και στα οποία γράφει τις εκθέσεις ιδεών του.
Οδηγός του, το εγχειρίδιο της νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Στις σελίδες του μπορεί να βρει, εν είδει καρτ ποστάλ, αποσπάσματα από το έργο νεοελλήνων συγγραφέων, εμπλουτισμένα με ερμηνευτικές σημειώσεις για να μην καταλάβει λάθος. Τις δε ερμηνευτικές σημειώσεις τις έχει γράψει κάποιος φιλόλογος ο οποίος του εξηγεί ότι ο Βιζυηνός ή ο Παπαδιαμάντης έγραψαν σε μια γλώσσα που δεν υπάρχει πια, και ζήτημα είναι αν υπήρξε ποτέ. Διότι ο μέσος Ελληνας δάσκαλος που έχει αποφοιτήσει από το σχολείο της μεταπολίτευσης και τώρα διδάσκει τον μέσο Ελληνα μαθητή έχει γαλουχηθεί με την ιδέα ότι η καθαρεύουσα είναι μια γλώσσα τεχνητή. Αν είναι δε και πολιτικά υποψιασμένος, θα του πει πως είναι μια γλώσσα που φτιάχτηκε από τις ελίτ για να μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους ώστε να μην τις καταλαβαίνει ο λαός. Πώς ήταν η μαμά που έλεγε μια φράση γαλλική στην κόρη για να μην την καταλάβει η υπηρέτρια; Αργότερα προσελήφθησαν κυρίες εκ Φιλιππινών, οπότε μπορούσαν να λένε ό,τι θέλουν ελληνιστί. Το λεξιλόγιο απλοποιήθηκε μαζί με το ενδυματολογικό πρωτόκολλο.
Ποια εμπειρία της ελληνικής γλώσσας προσφέρει, λοιπόν, η μέση εκπαίδευση στον μέσο μαθητή;
Πέντε έξι περίεργα αρχαία και μια δημοτική της οποίας το ιστορικό βάθος είναι λίγο μεγαλύτερο από το βάθος της αλβανικής. Το ενδιάμεσο κενό, σαν στομάχι σε πίνακα του Ντε Κίρικο. Και δεν με νοιάζουν οι γνώσεις που ο μαθητής αποστηθίζει για να προαχθεί. Μιλάω για την εμπειρία της γλώσσας, αυτή που τη μετατρέπει σε αισθητήριο όργανο, σε υπαρξιακή αξία. Αυτή μόνον η ανάγνωση της λογοτεχνίας μπορεί να σ’ την προσφέρει.
Με ποιο δικαίωμα η μέση εκπαίδευση στερεί από τον μαθητή την εμπειρία της γλώσσας του και το ιστορικό της βάθος;
Κοκορευόμαστε άμα λάχει ότι έχουμε δύο Νομπέλ ποίησης, και τα θεωρούμε ισότιμα με το Euro 2004 και την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων. Και στερούμε τον μαθητή από την εμπειρία της γλώσσας του και το ιστορικό της βάθος.
Προς Θεού, όχι καθαρεύουσα. Ναι, την καθαρεύουσα που μιλούσαν οι παππούδες του, τη γλώσσα στην οποία έχει γραφτεί το σημαντικότερο μέρος της σύγχρονης λογοτεχνίας μας. Την καθαρεύουσα που η μεταπολίτευση ταύτισε με την παπαδοπουλική, με αποτέλεσμα να τη διαγράψει από τον γλωσσικό ορίζοντα με απόφαση ενός από τους αξιοπρεπέστερους πολιτικούς της. Κι αν η καθαρεύουσα ταυτίζεται με τον Παπαδόπουλο, τότε είναι καλύτερη η δημοτική του Λεωνίδα Στρίγκου ή των αντάρτικων;
Η κατάργηση της διδασκαλίας της καθαρευούσης από τον Γ. Ράλλη ήταν καθοριστικό βήμα για την άλωση της εκπαίδευσης, και κατ’ επέκτασιν της κοινωνίας, από τον τρωγλοδυτισμό. Εκτοτε ο μαθητής δεν αισθάνεται υποχρεωμένος να μάθει ότι ο ορίζοντας της γλώσσας του είναι ευρύτερος από τον ορίζοντα της καθημερινότητάς του. Θέλουμε να τον καθηλώσουμε εκεί για να πιστεύει ότι, όπως η Αθήνα είναι κανονική πόλη, έτσι και ο Τσίπρας μιλάει κανονικά ελληνικά.
Πού είστε, φίλοι Συντηρητικοί; Και γιατί, ενώ τρέχετε με τις σημαίες σας και τον θαλερό σας Μίκη για τη Μακεδονία, δεν ακούω τη φωνή σας για την ελληνική γλώσσα;
Σας πέφτει βαρύς ο Παπαρρηγόπουλος;
Σας διαβεβαιώ ότι...
είναι απολαυστικός. Στις σελίδες του πάντως, στην καθαρεύουσά του, βρίσκεις πολύ περισσότερο αίσθημα από όσο σε ένα εκατομμύριο φωνές στο Σύνταγμα.
Κοινώς, αν κινδυνεύουμε από κάτι, δεν είναι απ’ τη Μακεδονία. Είναι από την παιδεία μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου