ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Ευρωπαϊκή αμηχανία

Toυ ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟΥ

Η συζήτηση που διεξάγεται τους τελευταίους μήνες στην Ευρώπη με διάφορες αφορμές, όπως η κατάσταση στην Καταλωνία, ο δημόσιος διάλογος περί Brexit, η γαλλογερμανική σχέση και η εξέλιξή της, ο βαθμός εμβάθυνσης ή «αναστολής» της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η πολιτική μετανάστευσης και σειρά άλλα –περισσότερο ή λιγότερο– κομβικά ζητήματα προδίδουν μια στρατηγική αμηχανία.  


Τα τελευταία χρόνια, η Ε.Ε. ως θεσμός, κυρίως όμως τα κράτη-μέλη που τη συγκροτούν, δεν έχει καταφέρει να δώσει ικανοποιητική λύση σε καμία από τις κρίσεις που έχουν ξεσπάσει. 


Η απουσία πειστικής ευρωπαϊκής απάντησης στα ζητήματα που αφορούν την οικονομία και τη θέση της στην παγκόσμια παραγωγή (υπάρχει γερμανική, γαλλική, ιταλική, ολλανδική, ισπανική απάντηση αλλά όχι ευρωπαϊκή) δεν προμηνύει τίποτε το θετικό για τη στάση που θα πρέπει να υπάρχει σε θέματα πιο πιεστικής φύσης.


Οι πολλαπλές κρίσεις που εξελίσσονται στην περιφέρεια και στο κέντρο της Ε.Ε. αγγίζουν πλέον τον σκληρό πυρήνα της κυριαρχίας, έχοντας διαπεράσει προ πολλού τον λεπτό, μαλακό φλοιό της, δηλαδή την οικονομία, καθώς επίσης και τις δυνατότητες μετεξέλιξης του υφιστάμενου μοντέλου παραγωγής. 


Η ευρωπαϊκή αμηχανία φαίνεται ανάγλυφα στην κρίση της Συρίας. Τα τελευταία χρόνια αναβαθμίστηκαν γεωπολιτικά η Τουρκία και το Ιράν, η Ρωσία κατάφερε να αποκτήσει ισχυρό προγεφύρωμα στη Μέση Ανατολή και να καταστεί σε δύναμη με λόγο για τις εξελίξεις. Πέρα από κάποια μικρή παρουσία της Γαλλίας, η Ε.Ε. δεν έχει καμία ουσιαστική παρέμβαση και, βεβαίως, η όποια βρετανική δραστηριοποίηση γίνεται αντιληπτή ως ευρισκόμενη εκτός των ευρωπαϊκών θεσμικών ορίων.  


Αποτέλεσμα αυτής της πολυδιάσπασης είναι η ευκολία με την οποία –ολοένα και περισσότερο– τρίτες δυνάμεις κατορθώνουν να έχουν παρέμβαση ακόμη και μέσα στην καρδιά της Ευρώπης.


Προφανώς το ΝΑΤΟ παραμένει ο βασικός πάροχος ασφάλειας για τη διαρκώς ομφαλοσκοπούσα δυτική απόληξη της Ευρασίας. Ωστόσο...

 όσο περνάει ο καιρός φαίνεται ότι η Ευρώπη αδυνατεί να εντοπίσει τον νέο ρόλο της στον κόσμο. 


Παραμένει εγκλωβισμένη σε συζητήσεις, οι οποίες είχαν κάποια σημασία προ πέντε ετών αλλά σήμερα είναι ουσιαστικά ξεπερασμένες. Τα θέματα της Ευρώπης είναι πρακτικά, όμως έχουν και βαθιά φιλοσοφική και –εν μέρει– ψυχολογική φύση. 


Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει πια αρκετός χρόνος για να ξαπλώσει στο... ντιβάνι.