ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΣΥΡΙΖΟΠΛΗΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Εκπαίδευσης αθλιο-ευτράπελα

Του Γιάννη Νικολή 

Ψυχιάτρου, Ψυχαναλυτή Ομάδας, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και ιδρυτή της Λέσχης Φιλελεύθερου Προβληματισμού στη Θεσσαλονίκη

Θα καταργηθούν, λένε, οι πανελλήνιες εξετάσεις, θα αυξηθούν τα έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης, θα αναβαθμισθούν οι παιδικοί σταθμοί και διάφορα άλλα ανάλογα, ευτράπελα και άθλια… 


Το χειρότερο είναι ότι πολλοί γονείς αυτά τα αθλιο-ευτράπελα τα "ακούν" ως σημαντικά και φυσικά διάφοροι δημοσιογράφοι τα αναπαράγουν και τα θέτουν προς συζήτηση…

Συζήτηση βέβαια για καφενεία ανοησίας, αγραμματοσύνης και αράγματος… Εννοείται ότι στη σχετική κουβέντα "εισέρχονται" και οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι μιλούν για το μόνο θέμα που επί της ουσίας και της πραγματικότητας τους ενδιαφέρει. Δηλαδή για τις περίφημες θέσεις εργασίας στις διάφορες επιμέρους δομές… Είναι άλλωστε και το θέμα που ενδιαφέρει τον κάθε κρατιστή σ’ όποια θέση και να βρίσκεται… για να αυξάνονται οι άνθρωποι που "εξαρτώνται" από το κράτος και να δημιουργείται η ακλόνητη κοινωνική πλειοψηφία…

Αν αφήσουμε όλα τα παραπάνω (της βιτρίνας) και πάμε στην ουσία του θέματος εύλογα θα τεθεί το ερώτημα τι γίνεται σήμερα στα σχολεία μας; 


Και το δεύτερο ερώτημα που επίσης εύλογα θα τεθεί είναι: Τι είναι σκόπιμο να συμβαίνει στα σχολεία της χώρας; 

Σίγουρα όμως είναι έγκυρα και τα κάτωθι ερωτήματα: Ποιος είναι ο ρόλος των σχολείων; Γιατί υπάρχουν; Γιατί χρηματοδοτούνται και ξοδεύονται τόσα χρήματα; Αξίζει αυτή η δαπάνη; Και κυρίως ΠΟΙΟΣ ΠΛΗΡΩΝΕΙ ΓΙΑ ΟΛΑ ΑΥΤΑ;

Θα ξεκινήσουμε με το τι συμβαίνει σήμερα στα σχολεία;  


Η απάντηση είναι "το έλα να δεις". Στα σχολεία σήμερα, ιδιαίτερα της Μέσης εκπαίδευσης, υπάρχει η απόλυτη απαξίωση κάθε έννοιας εκπαιδευτικού έργου αλλά και κάθε κύρους από τη μεριά των εκπαιδευτικών. 


Ο έφηβοι μπαινοβγαίνουν στις αίθουσες όχι βέβαια με την αίσθηση ότι συμμετέχουν σε κάτι που βοηθά στην ανάπτυξη τους ως προσωπικοτήτων. ούτε βέβαια βλέπουν την παραμικρή χρησιμότητα ως προς την επαγγελματική τους πορεία.

Οι εκπαιδευτικοί, από πρόσωπα κύρους σε παλαιότερες εποχές, έχουν μεταβληθεί σε ανθρώπους που προσέχουν τους εφήβους ώστε η κατάσταση στις τάξεις να "διατηρείται" σε ένα ανεκτό επίπεδο λειτουργίας. Παράλληλα εκφωνούν και διάφορα "αντικείμενα", αυτά τα οποία "διδάσκουν" με βάση κάποιο αναλυτικό πρόγραμμα. Εν πολλοίς τα σχολεία μετατρέπονται σε "παιδικούς" σταθμούς εφήβων, με μια απαξιωμένη διαδικασία στο εσωτερικό τους. Ειδικά στο "εσωτερικό" των τάξεων εκεί όπου εξελίσσεται η ουσία (ή μη ουσία) της όποιας εκπαιδευτικής διεργασίας.

Δεν γίνεται βέβαια να είναι διαφορετικά. Όταν τα σχολεία είναι απαξιωμένα ως προς τη χρησιμότητά τους, οι εκπαιδευτικοί έχουν χάσει το κύρος τους αλλά και η προοπτική για το μέλλον όσων συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι ζοφερή η αποδιοργάνωση και η υποβάθμιση είναι απολύτως αναμενόμενες. Η κατάσταση μπορεί να συνοψισθεί σε μια παράφραση μιας γνωστής ρήσης για τον υπάρξαντα σοσιαλισμό:


"ΚΑΝΟΥΝ ΟΤΙ ΜΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΙΟΥΜΑΣΤΕ ΟΤΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ…" 

Αν η κατάσταση είναι σχεδόν τραγική για τα σχολεία της μέσης εκπαίδευσης η κατάσταση στην πρωτοβάθμια είναι λίγο καλύτερη αλλά ανάλογη. Κι’ αυτό διότι εκεί οι μαθητές είναι ακόμη πολύ μικροί (στην ηλικία) για να αμφισβητήσουν τη διαδικασία και να την αποδομήσουν. Ως εκ τούτου "η κυρία" ή "ο κύριος" εξακολουθεί να έχει κάποιο κύρος και μ’ αυτή την έννοια επιτυγχάνεται μια λειτουργία αισθητά καλύτερη ειδικά στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Όσο όμως ανεβαίνουμε στις τάξεις η αποσάθρωση και η υποβάθμιση γίνονται πιο ορατές και μεταπίπτουμε στην γνωστή "κρίση" των σχολείων της μέσης εκπαίδευσης. 

Και ποιο είναι το εν τέλει αποτέλεσμα;  


Να το πούμε καθαρά. Υπάρχουν σήμερα "αριστούχοι" της Β΄ και Γ΄ Λυκείου οι οποίοι δεν είναι σε θέση να κάνουν μια διαίρεση ακεραίων, πολύ περισσότερο δεκαδικών αριθμών. Όπως υπάρχουν παιδιά στις ίδιες τάξεις που δεν μπορούν να εκφράσουν μια ελάχιστα σύνθετη έννοια ή να "γράψουν" μια παράγραφο. 

Περιέργως, "πως", γι’ αυτή την κατάσταση δεν μιλάει κανείς. Οι πάντες μιλούν για την είσοδο στα ΑΕΙ, χωρίς εξετάσεις, και για τον χρόνο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Το τι γίνεται μέσα στις τάξεις των σχολείων; Το τι "ανθρώπους" "παράγει" (αγράμματους κατά βάση) το εκπαιδευτικό σύστημα δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν…και αυτά είναι τα αθλιο-ευτράπελα της εκπαίδευσης μας… για την οποία δαπανώνται απίθανα ποσά και καταστρώνονται απίθανα σχέδια "δράσης" κλπ, κλπ, κλπ.

Νομίζω όμως ότι αξίζει και μια προσπάθεια απάντησης και στα άλλα ερωτήματα που τέθηκαν. Και κατ’ αρχήν στο ερώτημα: Τι είναι σκόπιμο να συμβαίνει στα σχολεία της χώρας; 

Επιχειρώντας μια γρήγορη απάντηση θα έλεγα ότι υπάρχουν πολλές και ποικίλες προσεγγίσεις συγκλίνουσες και αποκλίνουσες. Κάποιοι θέλουν σχολεία που να ασχολούνται με φυσικές επιστήμες και μαθηματικά, άλλοι με τις καλές τέχνες και τη λογοτεχνία, άλλοι προτιμούν σχολεία "ανάπτυξης" των προσωπικοτήτων ενώ υπάρχουν κι’ άλλοι που προτιμούν σχολεία που θα εξυψώνουν το θρησκευτικό συναίσθημα των μαθητών. Ποιος έχει δίκιο; Όλοι; Κανείς; Και μήπως εντέλει δεν έχουν όλοι το δικαίωμα για σχολεία της αρεσκείας τους;

Και πάλι κανείς δεν μιλά εδώ για το ότι τα σχολεία μπορούν να είναι διαφόρων τύπων και προσεγγίσεων. Έτσι ώστε οι γονείς να επιλέγουν, σε συνεργασία με τα παιδιά τους (όσο αποδέχονται, αυτήν την συνεργασία, οι γονείς, αλλά διατηρώντας και την ευθύνη τους για την μόρφωση των παιδιών τους) το κατάλληλο γι’ αυτούς σχολείο. Όχι όμως ένα σχολείο το οποίο είναι το ενδεδειγμένο κατά τη γνώμη του εκάστοτε γραφειοκράτη, αλλά είναι ενδεδειγμένο κατά τη γνώμη του γονιού και γιατί όχι του παιδιού...

Μόλις το θέμα τεθεί κατά την εκδοχή αυτή τα πράγματα αλλάζουν. Δεν τίθεται πλέον θέμα να βρούμε τον "σωστό" ρόλο του σχολείου, τον οποίο συνήθως κάποιος γραφειοκράτης-κρατιστής-πολιτικός "ξέρει" και επιβάλλει. Αναζητούμε ένα σχολείο το οποίο θα εκφράζει την αντίληψη μιας οικογένειας για την εκπαίδευση που φυσικά θα είναι συγκλίνουσα με την αντίληψη και άλλων οικογενειών. Φυσικά θα είναι αποκλίνουσα με την εκπαιδευτική αντίληψη άλλων οικογενειών οι οποίες θα αναζητήσουν ανάλογα σχολεία σχηματίζοντας αυτοί και οι άλλοι ένα φάσμα από ανταγωνιστικά σχολεία και ανταγωνιστικές εκπαιδευτικές προσεγγίσεις. Οι άνθρωποι που θα τα δημιουργήσουν θα θέλουν πελάτες και θα κάνουν τα πάντα για να προσφέρουν αξιόλογη εκπαίδευση διαφόρων τύπων, ειδικά όταν η επιτυχία της σχετικής "business-νας" θα εξαρτάται από την επιτυχία της στην προσέλκυση μαθητών. Αλλά και την κατοπινή πορεία τους…

Έτσι μεταφερόμαστε από μια κρατικίστικη εκπαίδευση σε μια ελεύθερη εκπαίδευση και μόνο έτσι μπαίνει και το θέμα του ΠΟΙΟΣ ΠΛΗΡΩΝΕΙ;  


Διότι...

 σήμερα πληρώνουν οι πάντες για μια εκπαίδευση που δεν ορίζουν στο ελάχιστο και που την ορίζουν οι "γνώστες" γραφειοκράτες κατά το δικό τους δοκούν. 


Στην περίπτωση των ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ θα πληρώνουν οι γονείς, οι οποίοι ούτως ή άλλως πληρώνουν, αλλά για μια εκπαίδευση που οι ίδιοι επιλέγουν…δρέποντας όλα τα καλά ή κακά της επιλογής τους…. Κι’ αυτό είναι απολύτως σημαντικό… γιατί τότε οι άνθρωποι γίνονται πολύ υπεύθυνοι…

Κι’ αν κάποιοι πουν μα αυτά δεν γίνονται, και πώς θα γίνουν δηλαδή;  


Να τους πούμε ότι φυσικά και γίνονται και ότι ιστορικά τα δημόσια σχολεία είναι πολύ πρόσφατα και βασίσθηκαν στην εμπειρία των ελεύθερων σχολείων… και επιβλήθηκαν δια του κρατισμού που επέπεσε σχεδόν παντού…

Αυτά όμως είναι η δουλειά του μεγάλου ζητουμένου φιλελεύθερου κόμματος που θα διεκδικήσει μεταξύ των άλλων ελευθερία στη μόρφωση και την εκπαίδευση και θα πει αποφασιστικά όχι στην άκριτη αποδοχή των "εκπαιδευτικών" ιδεοληψιών του κάθε γραφειοκράτη.